Tipitaka >> Vinaya Pitaka >> Minor-Section-Chapter-1-Pali-Devanagri-version
॥ नमो तस्स भगवतो अरहतो सम्मासम्बुद्धस्स॥
विनयपिटके
चूळवग्गपाळि
१. कम्मक्खन्धकं
१. तज्जनीयकम्मं
१. तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन पण्डुकलोहितका भिक्खू अत्तना भण्डनकारका कलहकारका विवादकारका भस्सकारका सङ्घे अधिकरणकारका, येपि चञ्ञे भिक्खू भण्डनकारका कलहकारका विवादकारका भस्सकारका सङ्घे अधिकरणकारका ते उपसङ्कमित्वा एवं वदन्ति – ‘‘मा खो तुम्हे, आयस्मन्तो, एसो अजेसि। बलवाबलवं पटिमन्तेथ। तुम्हे तेन पण्डिततरा च ब्यत्ततरा च बहुस्सुततरा च अलमत्ततरा च [अलमत्थतरा च (स्या॰ क॰)]। मा चस्स भायित्थ। मयम्पि तुम्हाकं पक्खा भविस्सामा’’ति। तेन अनुप्पन्नानि चेव भण्डनानि उप्पज्जन्ति उप्पन्नानि च भण्डनानि भिय्योभावाय वेपुल्लाय संवत्तन्ति। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम पण्डुकलोहितका भिक्खू अत्तना भण्डनकारका कलहकारका विवादकारका भस्सकारका सङ्घे अधिकरणकारका, येपि चञ्ञे भिक्खू भण्डनकारका कलहकारका विवादकारका भस्सकारका सङ्घे अधिकरणकारका ते उपसङ्कमित्वा एवं वक्खन्ति – ‘मा खो तुम्हे, आयस्मन्तो, एसो अजेसि। बलवाबलवं पटिमन्तेथ। तुम्हे तेन पण्डिततरा च ब्यत्ततरा च बहुस्सुततरा च अलमत्ततरा च। मा चस्स भायित्थ। मयम्पि तुम्हाकं पक्खा भविस्सामा’ति। तेन अनुप्पन्नानि चेव भण्डनानि उप्पज्जन्ति उप्पन्नानि च भण्डनानि भिय्योभावाय वेपुल्लाय संवत्तन्ती’’ति।
२. अथ खो ते भिक्खू भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं। अथ खो भगवा एतस्मिं निदाने एतस्मिं पकरणे भिक्खुसङ्घं सन्निपातापेत्वा भिक्खू पटिपुच्छि – ‘‘सच्चं किर, भिक्खवे, पण्डुकलोहितका भिक्खू अत्तना भण्डनकारका कलहकारका विवादकारका भस्सकारका सङ्घे अधिकरणकारका, येपि चञ्ञे भिक्खू भण्डनकारका कलहकारका विवादकारका भस्सकारका सङ्घे अधिकरणकारका ते उपसङ्कमित्वा एवं वदन्ति – ‘मा खो तुम्हे, आयस्मन्तो, एसो अजेसि। बलवाबलवं पटिमन्तेथ। तुम्हे तेन पण्डिततरा च ब्यत्ततरा च बहुस्सुततरा च अलमत्ततरा च। मा चस्स भायित्थ। मयम्पि तुम्हाकं पक्खा भविस्सामा’ति। तेन अनुप्पन्नानि चेव भण्डनानि उप्पज्जन्ति, उप्पन्नानि च भण्डनानि भिय्योभावाय वेपुल्लाय संवत्तन्ती’’ति? ‘‘सच्चं भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा – ‘‘अननुच्छविकं, भिक्खवे, तेसं मोघपुरिसानं अननुलोमिकं अप्पतिरूपं अस्सामणकं अकप्पियं अकरणीयं। कथञ्हि नाम ते, भिक्खवे, मोघपुरिसा अत्तना भण्डनकारका…पे॰… सङ्घे अधिकरणकारका, येपि चञ्ञे भिक्खू भण्डनकारका…पे॰… सङ्घे अधिकरणकारका ते उपसङ्कमित्वा एवं वक्खन्ति – ‘मा खो तुम्हे, आयस्मन्तो, एसो अजेसि। बलवाबलवं पटिमन्तेथ। तुम्हे तेन पण्डिततरा च ब्यत्ततरा च बहुस्सुततरा च अलमत्ततरा च। मा चस्स भायित्थ। मयम्पि तुम्हाकं पक्खा भविस्सामा’ति? तेन अनुप्पन्नानि चेव भण्डनानि उप्पज्जन्ति, उप्पन्नानि च भण्डनानि भिय्योभावाय वेपुल्लाय संवत्तन्ति। नेतं, भिक्खवे, अप्पसन्नानं वा पसादाय पसन्नानं वा भिय्योभावाय। अथ ख्वेतं, भिक्खवे, अप्पसन्नानञ्चेव अप्पसादाय पसन्नानञ्च एकच्चानं अञ्ञथत्ताया’’ति।
अथ खो भगवा ते [पण्डुकलोहितके (स्या॰)] भिक्खू अनेकपरियायेन विगरहित्वा दुब्भरताय दुप्पोसताय महिच्छताय असन्तुट्ठिताय [असन्तुट्ठताय (स्या॰), असन्तुट्ठिया (सी॰)] सङ्गणिकाय कोसज्जस्स अवण्णं भासित्वा अनेकपरियायेन सुभरताय सुपोसताय अप्पिच्छस्स सन्तुट्ठस्स सल्लेखस्स धुतस्स पासादिकस्स अपचयस्स वीरियारम्भस्स [विरियारम्भस्स (सी॰), वीरियारब्भस्स (क॰)] वण्णं भासित्वा भिक्खूनं तदनुच्छविकं तदनुलोमिकं धम्मिं कथं कत्वा भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘तेन हि, भिक्खवे, सङ्घो पण्डुकलोहितकानं भिक्खूनं तज्जनीयकम्मं करोतु। एवञ्च पन, भिक्खवे, कातब्बं। पठमं पण्डुकलोहितका भिक्खू चोदेतब्बा, चोदेत्वा सारेतब्बा, सारेत्वा आपत्तिं [आपत्ति (सी॰ स्या॰)] आरोपेतब्बा, आपत्तिं आरोपेत्वा ब्यत्तेन भिक्खुना पटिबलेन सङ्घो ञापेतब्बो –
३. ‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। इमे पण्डुकलोहितका भिक्खू अत्तना भण्डनकारका कलहकारका विवादकारका भस्सकारका सङ्घे अधिकरणकारका, येपि चञ्ञे भिक्खू भण्डनकारका कलहकारका विवादकारका भस्सकारका सङ्घे अधिकरणकारका ते उपसङ्कमित्वा एवं वदन्ति – ‘मा खो तुम्हे, आयस्मन्तो, एसो अजेसि। बलवाबलवं पटिमन्तेथ। तुम्हे तेन पण्डिततरा च ब्यत्ततरा च बहुस्सुततरा च अलमत्ततरा च। मा चस्स भायित्थ। मयम्पि तुम्हाकं पक्खा भविस्सामा’ति। तेन अनुप्पन्नानि चेव भण्डनानि उप्पज्जन्ति, उप्पन्नानि च भण्डनानि भिय्योभावाय वेपुल्लाय संवत्तन्ति। यदि सङ्घस्स पत्तकल्लं, सङ्घो पण्डुकलोहितकानं भिक्खूनं तज्जनीयकम्मं करेय्य। एसा ञत्ति।
‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। इमे पण्डुकलोहितका भिक्खू अत्तना भण्डनकारका…पे॰… सङ्घे अधिकरणकारका, येपि चञ्ञे भिक्खू भण्डनकारका…पे॰… सङ्घे अधिकरणकारका ते उपसङ्कमित्वा एवं वदन्ति – ‘मा खो तुम्हे, आयस्मन्तो, एसो अजेसि। बलवाबलवं पटिमन्तेथ। तुम्हे तेन पण्डिततरा च ब्यत्ततरा च बहुस्सुततरा च अलमत्ततरा च। मा चस्स भायित्थ। मयम्पि तुम्हाकं पक्खा भविस्सामा’ति। तेन अनुप्पन्नानि चेव भण्डनानि उप्पज्जन्ति, उप्पन्नानि च भण्डनानि भिय्योभावाय वेपुल्लाय संवत्तन्ति। सङ्घो पण्डुकलोहितकानं भिक्खूनं तज्जनीयकम्मं करोति। यस्सायस्मतो खमति पण्डुकलोहितकानं भिक्खूनं तज्जनीयस्स कम्मस्स करणं, सो तुण्हस्स; यस्स नक्खमति, सो भासेय्य।
‘‘दुतियम्पि एतमत्थं वदामि – सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। इमे पण्डुकलोहितका भिक्खू अत्तना भण्डनकारका…पे॰… सङ्घे अधिकरणकारका, येपि चञ्ञे भिक्खू भण्डनकारका…पे॰… सङ्घे अधिकरणकारका ते उपसङ्कमित्वा एवं वदन्ति – ‘मा खो तुम्हे , आयस्मन्तो, एसो अजेसि। बलवाबलवं पटिमन्तेथ। तुम्हे तेन पण्डिततरा च ब्यत्ततरा च बहुस्सुततरा च अलमत्ततरा च। मा चस्स भायित्थ। मयम्पि तुम्हाकं पक्खा भविस्सामा’ति। तेन अनुप्पन्नानि चेव भण्डनानि उप्पज्जन्ति, उप्पन्नानि च भण्डनानि भिय्योभावाय वेपुल्लाय संवत्तन्ति। सङ्घो पण्डुकलोहितकानं भिक्खूनं तज्जनीयकम्मं करोति। यस्सायस्मतो खमति पण्डुकलोहितकानं भिक्खूनं तज्जनीयस्स कम्मस्स करणं, सो तुण्हस्स; यस्स नक्खमति, सो भासेय्य।
‘‘ततियम्पि एतमत्थं वदामि – सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो । इमे पण्डुकलोहितका भिक्खू अत्तना भण्डनकारका…पे॰… सङ्घे अधिकरणकारका, येपि चञ्ञे भिक्खू भण्डनकारका…पे॰… सङ्घे अधिकरणकारका ते उपसङ्कमित्वा एवं वदन्ति – ‘मा खो तुम्हे, आयस्मन्तो, एसो अजेसि। बलवाबलवं पटिमन्तेथ। तुम्हे तेन पण्डिततरा च ब्यत्ततरा च बहुस्सुततरा च अलमत्ततरा च। मा चस्स भायित्थ। मयम्पि तुम्हाकं पक्खा भविस्सामा’ति। तेन अनुप्पन्नानि चेव भण्डनानि उप्पज्जन्ति, उप्पन्नानि च भण्डनानि भिय्योभावाय वेपुल्लाय संवत्तन्ति। सङ्घो पण्डुकलोहितकानं भिक्खूनं तज्जनीयकम्मं करोति। यस्सायस्मतो खमति पण्डुकलोहितकानं भिक्खूनं तज्जनीयस्स कम्मस्स करणं, सो तुण्हस्स; यस्स नक्खमति, सो भासेय्य।
‘‘कतं सङ्घेन पण्डुकलोहितकानं भिक्खूनं तज्जनीयकम्मं। खमति सङ्घस्स, तस्मा तुण्ही, एवमेतं धारयामी’’ति।
अधम्मकम्मद्वादसकं
४. ‘‘तीहि , भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च [अधम्मकम्मञ्चेव (स्या॰)] होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च। असम्मुखा कतं होति, अप्पटिपुच्छा कतं होति, अप्पटिञ्ञाय कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च। अनापत्तिया कतं होति, अदेसनागामिनिया आपत्तिया कतं होति, देसिताय आपत्तिया कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च।
‘‘अपरेहिपि , भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च। अचोदेत्वा कतं होति, असारेत्वा कतं होति, आपत्तिं अनारोपेत्वा कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च। असम्मुखा कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च। अप्पटिपुच्छा कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च। अप्पटिञ्ञाय कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च।
‘‘अपरेहिपि , भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च। अनापत्तिया कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च। अदेसनागामिनिया आपत्तिया कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च।
‘‘अपरेहिपि , भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च। देसिताय आपत्तिया कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च। अचोदेत्वा कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च। असारेत्वा कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च। आपत्तिं अनारोपेत्वा कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे , तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च।
अधम्मकम्मद्वादसकं निट्ठितं।
धम्मकम्मद्वादसकं
५. ‘‘तीहि, भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च। सम्मुखा कतं होति, पटिपुच्छा कतं होति, पटिञ्ञाय कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च। आपत्तिया कतं होति, देसनागामिनिया आपत्तिया कतं होति , अदेसिताय आपत्तिया कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च। चोदेत्वा कतं होति, सारेत्वा कतं होति, आपत्तिं आरोपेत्वा कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च। सम्मुखा कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च। पटिपुच्छा कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च।
‘‘अपरेहिपि , भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च। पटिञ्ञाय कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च। आपत्तिया कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च। देसनागामिनिया आपत्तिया कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च। अदेसिताय आपत्तिया कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च। चोदेत्वा कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च। सारेत्वा कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च। आपत्तिं आरोपेत्वा कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं तज्जनीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च।
धम्मकम्मद्वादसकं निट्ठितं।
आकङ्खमानछक्कं
६. [परि॰ ३२३] ‘‘तीहि, भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, तज्जनीयकम्मं करेय्य। भण्डनकारको होति कलहकारको विवादकारको भस्सकारको सङ्घे अधिकरणकारको; बालो होति अब्यत्तो आपत्तिबहुलो अनपदानो; गिहिसंसट्ठो विहरति अननुलोमिकेहि गिहिसंसग्गेहि – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो , आकङ्खमानो सङ्घो, तज्जनीयकम्मं करेय्य।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, तज्जनीयकम्मं करेय्य। अधिसीले सीलविपन्नो होति, अज्झाचारे आचारविपन्नो होति, अतिदिट्ठिया दिट्ठिविपन्नो होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, तज्जनीयकम्मं करेय्य।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, तज्जनीयकम्मं करेय्य। बुद्धस्स अवण्णं भासति, धम्मस्स अवण्णं भासति, सङ्घस्स अवण्णं भासति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, तज्जनीयकम्मं करेय्य।
‘‘तिण्णं, भिक्खवे, भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, तज्जनीयकम्मं करेय्य। एको भण्डनकारको होति कलहकारको विवादकारको भस्सकारको सङ्घे अधिकरणकारको; एको बालो होति अब्यत्तो आपत्तिबहुलो अनपदानो; एको गिहिसंसट्ठो विहरति अननुलोमिकेहि गिहिसंसग्गेहि – इमेसं खो, भिक्खवे, तिण्णं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, तज्जनीयकम्मं करेय्य।
‘‘अपरेसम्पि , भिक्खवे, तिण्णं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, तज्जनीयकम्मं करेय्य। एको अधिसीले सीलविपन्नो होति, एको अज्झाचारे आचारविपन्नो होति, एको अतिदिट्ठिया दिट्ठिविपन्नो होति – इमेसं खो, भिक्खवे, तिण्णं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, तज्जनीयकम्मं करेय्य।
‘‘अपरेसम्पि, भिक्खवे, तिण्णं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, तज्जनीयकम्मं करेय्य । एको बुद्धस्स अवण्णं भासति, एको धम्मस्स अवण्णं भासति, एको सङ्घस्स अवण्णं भासति – इमेसं खो, भिक्खवे, तिण्णं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, तज्जनीयकम्मं करेय्य।
आकङ्खमानछक्कं निट्ठितं।
अट्ठारसवत्तं
७. ‘‘तज्जनीयकम्मकतेन , भिक्खवे, भिक्खुना सम्मा वत्तितब्बं। तत्रायं सम्मावत्तना – न उपसम्पादेतब्बं, न निस्सयो दातब्बो, न सामणेरो उपट्ठापेतब्बो, न भिक्खुनोवादकसम्मुति [सम्मति (स्या॰)] सादितब्बा, सम्मतेनपि भिक्खुनियो न ओवदितब्बा। याय आपत्तिया सङ्घेन तज्जनीयकम्मं कतं होति सा आपत्ति न आपज्जितब्बा, अञ्ञा वा तादिसिका, ततो वा पापिट्ठतरा; कम्मं न गरहितब्बं, कम्मिका न गरहितब्बा। न पकतत्तस्स भिक्खुनो उपोसथो ठपेतब्बो, न पवारणा ठपेतब्बा, न सवचनीयं कातब्बं, न अनुवादो पट्ठपेतब्बो, न ओकासो कारेतब्बो, न चोदेतब्बो, न सारेतब्बो, न भिक्खूहि [न भिक्खू भिक्खूहि (स्या॰)] सम्पयोजेतब्ब’’न्ति।
तज्जनीयकम्मे अट्ठारसवत्तं निट्ठितं।
नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बअट्ठारसकं
८. अथ खो सङ्घो पण्डुकलोहितकानं भिक्खूनं तज्जनीयकम्मं अकासि । ते सङ्घेन तज्जनीयकम्मकता सम्मा वत्तन्ति, लोमं पातेन्ति , नेत्थारं वत्तन्ति, भिक्खू उपसङ्कमित्वा एवं वदन्ति – ‘‘मयं, आवुसो, सङ्घेन तज्जनीयकम्मकता सम्मा वत्ताम, लोमं पातेम, नेत्थारं वत्ताम, कथं नु खो अम्हेहि पटिपज्जितब्ब’’न्ति? भिक्खू भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं…पे॰…। ‘‘तेन हि, भिक्खवे, सङ्घो पण्डुकलोहितकानं भिक्खूनं तज्जनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतु।
पञ्चहि, भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो तज्जनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं। उपसम्पादेति, निस्सयं देति, सामणेरं उपट्ठापेति, भिक्खुनोवादकसम्मुतिं सादियति, सम्मतोपि भिक्खुनियो ओवदति – इमेहि खो, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो तज्जनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
[परि॰ ४२०] ‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो तज्जनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं। याय आपत्तिया सङ्घेन तज्जनीयकम्मं कतं होति तं आपत्तिं आपज्जति, अञ्ञं वा तादिसिकं, ततो वा पापिट्ठतरं; कम्मं गरहति, कम्मिके गरहति – इमेहि खो, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो तज्जनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
‘‘अट्ठहि , भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो तज्जनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं। पकतत्तस्स भिक्खुनो उपोसथं ठपेति, पवारणं ठपेति, सवचनीयं करोति, अनुवादं पट्ठपेति, ओकासं कारेति, चोदेति, सारेति, भिक्खूहि सम्पयोजेति [भिक्खू भिक्खूहि सम्पयोजेति (स्या॰)] – इमेहि खो, भिक्खवे, अट्ठहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो तज्जनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बअट्ठारसकं निट्ठितं।
पटिप्पस्सम्भेतब्बअट्ठारसकं
९. ‘‘पञ्चहि, भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो तज्जनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं। न उपसम्पादेति, न निस्सयं देति, न सामणेरं उपट्ठापेति, न भिक्खुनोवादकसम्मुतिं सादियति, सम्मतोपि भिक्खुनियो न ओवदति – इमेहि खो, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो तज्जनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
‘‘अपरेहिपि , भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो तज्जनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं। याय आपत्तिया सङ्घेन तज्जनीयकम्मं कतं होति तं आपत्तिं न आपज्जति, अञ्ञं वा तादिसिकं, ततो वा पापिट्ठतरं; कम्मं न गरहति, कम्मिके न गरहति – इमेहि खो, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो तज्जनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
‘‘अट्ठहि, भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो तज्जनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
न पकतत्तस्स भिक्खुनो उपोसथं ठपेति, न पवारणं ठपेति, न सवचनीयं करोति, न अनुवादं पट्ठपेति, न ओकासं कारेति, न चोदेति, न सारेति, न भिक्खूहि सम्पयोजेति – इमेहि खो, भिक्खवे, अट्ठहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो , तज्जनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
पटिप्पस्सम्भेतब्बअट्ठारसकं निट्ठितं।
१०. ‘‘एवञ्च पन, भिक्खवे, पटिप्पस्सम्भेतब्बं। तेहि, भिक्खवे, पण्डुकलोहितकेहि भिक्खूहि सङ्घं उपसङ्कमित्वा एकंसं उत्तरासङ्गं करित्वा वुड्ढानं भिक्खूनं पादे वन्दित्वा उक्कुटिकं निसीदित्वा अञ्जलिं पग्गहेत्वा एवमस्स वचनीयो – ‘मयं, भन्ते, सङ्घेन तज्जनीयकम्मकता सम्मा वत्ताम, लोमं पातेम, नेत्थारं वत्ताम, तज्जनीयस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धिं याचामा’ति। दुतियम्पि याचितब्बा। ततियम्पि याचितब्बा। ब्यत्तेन भिक्खुना पटिबलेन सङ्घो ञापेतब्बो –
‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। इमे पण्डुकलोहितका भिक्खू सङ्घेन तज्जनीयकम्मकता सम्मा वत्तन्ति, लोमं पातेन्ति, नेत्थारं वत्तन्ति , तज्जनीयस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धिं याचन्ति। यदि सङ्घस्स पत्तकल्लं, सङ्घो पण्डुकलोहितकानं भिक्खूनं तज्जनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेय्य। एसा ञत्ति।
‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। इमे पण्डुकलोहितका भिक्खू सङ्घेन तज्जनीयकम्मकता सम्मा वत्तन्ति, लोमं पातेन्ति, नेत्थारं वत्तन्ति, तज्जनीयस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धिं याचन्ति। सङ्घो पण्डुकलोहितकानं भिक्खूनं तज्जनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेति। यस्सायस्मतो खमति पण्डुकलोहितकानं भिक्खूनं तज्जनीयस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धि, सो तुण्हस्स; यस्स नक्खमति, सो भासेय्य।
‘‘दुतियम्पि एतमत्थं वदामि – सुणातु मे , भन्ते, सङ्घो। इमे पण्डुकलोहितका भिक्खू सङ्घेन तज्जनीयकम्मकता सम्मा वत्तन्ति, लोमं पातेन्ति, नेत्थारं वत्तन्ति, तज्जनीयस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धिं याचन्ति। सङ्घो पण्डुकलोहितकानं भिक्खूनं तज्जनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेति। यस्सायस्मतो खमति पण्डुकलोहितकानं भिक्खूनं तज्जनीयस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धि, सो तुण्हस्स; यस्स नक्खमति, सो भासेय्य।
‘‘ततियम्पि एतमत्थं वदामि – सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। इमे पण्डुकलोहितका भिक्खू सङ्घेन तज्जनीयकम्मकता सम्मा वत्तन्ति, लोमं पातेन्ति, नेत्थारं वत्तन्ति, तज्जनीयस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धिं याचन्ति। सङ्घो पण्डुकलोहितकानं भिक्खूनं तज्जनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेति। यस्सायस्मतो खमति पण्डुकलोहितकानं भिक्खूनं तज्जनीयस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धि, सो तुण्हस्स; यस्स नक्खमति, सो भासेय्य।
‘‘पटिप्पस्सद्धं सङ्घेन पण्डुकलोहितकानं भिक्खूनं तज्जनीयकम्मं। खमति सङ्घस्स,
तस्मा तुण्ही, एवमेतं धारयामी’’ति।
तज्जनीयकम्मं निट्ठितं पठमं।
२. नियस्सकम्मं
११. तेन खो पन समयेन आयस्मा सेय्यसको बालो होति अब्यत्तो आपत्तिबहुलो अनपदानो; गिहिसंसट्ठो विहरति अननुलोमिकेहि गिहिसंसग्गेहि; अपिस्सु भिक्खू पकता [पकतत्ता (सी॰ स्या॰)] परिवासं देन्ता मूलाय पटिकस्सन्ता मानत्तं देन्ता अब्भेन्ता। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम आयस्मा सेय्यसको बालो भविस्सति अब्यत्तो आपत्तिबहुलो अनपदानो; गिहिसंसट्ठो विहरिस्सति अननुलोमिकेहि गिहिसंसग्गेहि ; अपिस्सु भिक्खू पकता परिवासं देन्ता मूलाय पटिकस्सन्ता मानत्तं देन्ता अब्भेन्ता’’ति। अथ खो ते भिक्खू भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं।
अथ खो भगवा एतस्मिं निदाने एतस्मिं पकरणे भिक्खुसङ्घं सन्निपातापेत्वा भिक्खू पटिपुच्छि – ‘‘सच्चं किर, भिक्खवे, सेय्यसको भिक्खु बालो अब्यत्तो आपत्तिबहुलो अनपदानो; गिहिसंसट्ठो विहरति अननुलोमिकेहि गिहिसंसग्गेहि; अपिस्सु भिक्खू पकता परिवासं देन्ता मूलाय पटिकस्सन्ता मानत्तं देन्ता अब्भेन्ता’’ति? ‘‘सच्चं भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा – ‘‘अननुच्छविकं, भिक्खवे, तस्स मोघपुरिसस्स अननुलोमिकं अप्पतिरूपं अस्सामणकं अकप्पियं अकरणीयं। कथञ्हि नाम सो, भिक्खवे, मोघपुरिसो बालो भविस्सति अब्यत्तो आपत्तिबहुलो अनपदानो; गिहिसंसट्ठो विहरिस्सति अननुलोमिकेहि गिहिसंसग्गेहि; अपिस्सु भिक्खू पकता परिवासं देन्ता मूलाय पटिकस्सन्ता मानत्तं देन्ता अब्भेन्ता। नेतं, भिक्खवे, अप्पसन्नानं वा पसादाय…पे॰… विगरहित्वा…पे॰… धम्मिं कथं कत्वा भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘तेन हि, भिक्खवे, सङ्घो सेय्यसकस्स भिक्खुनो नियस्सकम्मं [नियसकम्मं (क॰)] करोतु – निस्साय ते वत्थब्बन्ति। एवञ्च पन, भिक्खवे, कातब्बं। पठमं सेय्यसको भिक्खु चोदेतब्बो, चोदेत्वा सारेतब्बो, सारेत्वा आपत्तिं आरोपेतब्बो [आपत्ति आरोपेतब्बा (सी॰ स्या॰)], आपत्तिं आरोपेत्वा ब्यत्तेन भिक्खुना पटिबलेन सङ्घो ञापेतब्बो –
१२. ‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। अयं सेय्यसको भिक्खु बालो अब्यत्तो आपत्तिबहुलो अनपदानो; गिहिसंसट्ठो विहरति अननुलोमिकेहि गिहिसंसग्गेहि; अपिस्सु भिक्खू पकता परिवासं देन्ता मूलाय पटिकस्सन्ता मानत्तं देन्ता अब्भेन्ता। यदि सङ्घस्स पत्तकल्लं, सङ्घो सेय्यसकस्स भिक्खुनो नियस्सकम्मं करेय्य – निस्साय ते वत्थब्बन्ति। एसा ञत्ति।
‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। अयं सेय्यसको भिक्खु बालो अब्यत्तो आपत्तिबहुलो अनपदानो; गिहिसंसट्ठो विहरति अननुलोमिकेहि गिहिसंसग्गेहि; अपिस्सु भिक्खू पकता परिवासं देन्ता मूलाय पटिकस्सन्ता मानत्तं देन्ता अब्भेन्ता। सङ्घो सेय्यसकस्स भिक्खुनो नियस्सकम्मं करोति – निस्साय ते वत्थब्बन्ति। यस्सायस्मतो खमति सेय्यसकस्स भिक्खुनो नियस्सस्स कम्मस्स करणं – निस्साय ते वत्थब्बन्ति, सो तुण्हस्स; यस्स नक्खमति, सो भासेय्य।
‘‘दुतियम्पि एतमत्थं वदामि…पे॰… ततियम्पि एतमत्थं वदामि – सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। अयं सेय्यसको भिक्खु बालो अब्यत्तो आपत्तिबहुलो अनपदानो; गिहिसंसट्ठो विहरति अननुलोमिकेहि गिहिसंसग्गेहि; अपिस्सु भिक्खू पकता परिवासं देन्ता मूलाय पटिकस्सन्ता मानत्तं देन्ता अब्भेन्ता। सङ्घो सेय्यसकस्स भिक्खुनो नियस्सकम्मं करोति – निस्साय ते वत्थब्बन्ति। यस्सायस्मतो खमति सेय्यसकस्स भिक्खुनो नियस्सस्स कम्मस्स करणं – निस्साय ते वत्थब्बन्ति, सो तुण्हस्स; यस्स नक्खमति, सो भासेय्य।
‘‘कतं सङ्घेन सेय्यसकस्स भिक्खुनो नियस्सकम्मं – निस्साय ते वत्थब्बन्ति। खमति सङ्घस्स, तस्मा तुण्ही, एवमेतं धारयामी’’ति।
अधम्मकम्मद्वादसकं
१३. ‘‘तीहि, भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतं नियस्सकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च। असम्मुखा कतं होति, अप्पटिपुच्छा कतं होति, अप्पटिञ्ञाय कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं नियस्सकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं नियस्सकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च। अनापत्तिया कतं होति, अदेसनागामिनिया आपत्तिया कतं होति, देसिताय आपत्तिया कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं नियस्सकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं नियस्सकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च। अचोदेत्वा कतं होति, असारेत्वा कतं होति, आपत्तिं अनारोपेत्वा कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं नियस्सकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे…पे॰… असम्मुखा कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे…पे॰…।
‘‘अपरेहिपि , भिक्खवे…पे॰… अप्पटिपुच्छा कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे…पे॰…।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे…पे॰… अप्पटिञ्ञाय कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे…पे॰…।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे…पे॰… अनापत्तिया कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे…पे॰… ।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे…पे॰… अदेसनागामिनिया आपत्तिया कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे…पे॰…।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे…पे॰… देसिताय आपत्तिया कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे…पे॰…।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे…पे॰… अचोदेत्वा कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे…पे॰…।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे…पे॰… असारेत्वा कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे…पे॰… ।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं नियस्सकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च। आपत्तिं अनारोपेत्वा कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं नियस्सकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च।
अधम्मकम्मद्वादसकं निट्ठितं।
धम्मकम्मद्वादसकं
१४. ‘‘तीहि, भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतं नियस्सकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च। सम्मुखा कतं होति, पटिपुच्छा कतं होति, पटिञ्ञाय कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं नियस्सकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च।
‘‘अपरेहिपि , भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं नियस्सकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च। आपत्तिया कतं होति, देसनागामिनिया आपत्तिया कतं होति, अदेसिताय आपत्तिया कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं नियस्सकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं नियस्सकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च। चोदेत्वा कतं होति, सारेत्वा कतं होति, आपत्तिं आरोपेत्वा कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं नियस्सकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे…पे॰… सम्मुखा कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे…पे॰…।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे…पे॰… पटिपुच्छा कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे…पे॰…।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे…पे॰… पटिञ्ञाय कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे…पे॰…।
‘‘अपरेहिपि , भिक्खवे…पे॰… आपत्तिया कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे…पे॰… ।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे…पे॰… देसनागामिनिया आपत्तिया कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे…पे॰…।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे…पे॰… अदेसिताय आपत्तिया कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे…पे॰…।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे…पे॰… चोदेत्वा कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे…पे॰…।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे…पे॰… सारेत्वा कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे…पे॰… ।
‘‘अपरेहिपि , भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं नियस्सकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च। आपत्तिं आरोपेत्वा कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं नियस्सकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च।
धम्मकम्मद्वादसकं निट्ठितं।
आकङ्खमानछक्कं
१५. [परि॰ ३२३] ‘‘तीहि, भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, नियस्सकम्मं करेय्य। भण्डनकारको होति कलहकारको विवादकारको भस्सकारको सङ्घे अधिकरणकारको; बालो होति अब्यत्तो आपत्तिबहुलो अनपदानो; गिहिसंसट्ठो विहरति अननुलोमिकेहि गिहिसंसग्गेहि – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, नियस्सकम्मं करेय्य।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, नियस्सकम्मं करेय्य। अधिसीले सीलविपन्नो होति, अज्झाचारे आचारविपन्नो होति, अतिदिट्ठिया दिट्ठिविपन्नो होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, नियस्सकम्मं करेय्य।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, नियस्सकम्मं करेय्य। बुद्धस्स अवण्णं भासति, धम्मस्स अवण्णं भासति, सङ्घस्स अवण्णं भासति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, नियस्सकम्मं करेय्य।
‘‘तिण्णं, भिक्खवे, भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, नियस्सकम्मं करेय्य। एको भण्डनकारको होति कलहकारको विवादकारको भस्सकारको सङ्घे अधिकरणकारको; एको बालो होति, अब्यत्तो आपत्तिबहुलो अनपदानो; एको गिहिसंसट्ठो विहरति अननुलोमिकेहि गिहिसंसग्गेहि – इमेसं खो, भिक्खवे, तिण्णं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, नियस्सकम्मं करेय्य।
‘‘अपरेसम्पि, भिक्खवे, तिण्णं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, नियस्सकम्मं करेय्य। एको अधिसीले सीलविपन्नो होति, एको अज्झाचारे आचारविपन्नो होति, एको अतिदिट्ठिया दिट्ठिविपन्नो होति – इमेसं खो, भिक्खवे, तिण्णं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, नियस्सकम्मं करेय्य।
‘‘अपरेसम्पि, भिक्खवे, तिण्णं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, नियस्सकम्मं करेय्य। एको बुद्धस्स अवण्णं भासति, एको धम्मस्स अवण्णं भासति, एको सङ्घस्स अवण्णं भासति – इमेसं खो, भिक्खवे, तिण्णं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, नियस्सकम्मं करेय्य।
आकङ्खमानछक्कं निट्ठितं।
अट्ठारसवत्तं
१६. ‘‘नियस्सकम्मकतेन , भिक्खवे, भिक्खुना सम्मा वत्तितब्बं। तत्रायं सम्मावत्तना – न उपसम्पादेतब्बं, न निस्सयो दातब्बो, न सामणेरो उपट्ठापेतब्बो, न भिक्खुनोवादकसम्मुति सादितब्बा, सम्मतेनपि भिक्खुनियो न ओवदितब्बा। याय आपत्तिया सङ्घेन नियस्सकम्मं कतं होति सा आपत्ति न आपज्जितब्बा, अञ्ञा वा तादिसिका, ततो वा पापिट्ठतरा; कम्मं न गरहितब्बं, कम्मिका न गरहितब्बा। न पकतत्तस्स भिक्खुनो उपोसथो ठपेतब्बो, न पवारणा ठपेतब्बा, न सवचनीयं कातब्बं, न अनुवादो पट्ठपेतब्बो, न ओकासो कारापेतब्बो, न चोदेतब्बो, न सारेतब्बो, न भिक्खूहि सम्पयोजेतब्ब’’न्ति।
नियस्सकम्मे अट्ठारसवत्तं निट्ठितं।
१७. अथ खो सङ्घो सेय्यसकस्स भिक्खुनो नियस्सकम्मं अकासि – निस्साय ते वत्थब्बन्ति। सो सङ्घेन नियस्सकम्मकतो कल्याणमित्ते सेवमानो भजमानो पयिरुपासमानो उद्दिसापेन्तो परिपुच्छन्तो बहुस्सुतो होति, आगतागमो धम्मधरो विनयधरो मातिकाधरो पण्डितो वियत्तो मेधावी लज्जी कुक्कुच्चको सिक्खाकामो। सम्मा वत्तति, लोमं पातेति, नेत्थारं वत्तति, भिक्खू उपसङ्कमित्वा एवं वदेति – ‘‘अहं, आवुसो, सङ्घेन नियस्सकम्मकतो सम्मा वत्तामि, लोमं पातेमि, नेत्थारं वत्तामि। कथं नु खो मया पटिपज्जितब्ब’’न्ति? भिक्खू भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं…पे॰…। ‘‘तेन हि, भिक्खवे, सङ्घो सेय्यसकस्स भिक्खुनो नियस्सकम्मं पटिप्पस्सम्भेतु।
नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बअट्ठारसकं
१८. ‘‘पञ्चहि, भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो नियस्सकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं। उपसम्पादेति, निस्सयं देति, सामणेरं उपट्ठापेति, भिक्खुनोवादकसम्मुतिं सादियति, सम्मतोपि भिक्खुनियो ओवदति – इमेहि खो, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो नियस्सकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
[परि॰ ४२०] ‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो नियस्सकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं। याय आपत्तिया सङ्घेन नियस्सकम्मं कतं होति तं आपत्तिं आपज्जति, अञ्ञं वा तादिसिकं, ततो वा पापिट्ठतरं; कम्मं गरहति, कम्मिके गरहति – इमेहि खो, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो नियस्सकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
‘‘अट्ठहि, भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो नियस्सकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं। पकतत्तस्स भिक्खुनो उपोसथं ठपेति, पवारणं ठपेति, सवचनीयं करोति, अनुवादं पट्ठपेति , ओकासं कारेति, चोदेति, सारेति, भिक्खूहि सम्पयोजेति – इमेहि खो, भिक्खवे, अट्ठहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो नियस्सकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बअट्ठारसकं निट्ठितं।
पटिप्पस्सम्भेतब्बअट्ठारसकं
१९. ‘‘पञ्चहि , भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो नियस्सकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं । न उपसम्पादेति, न निस्सयं देति, न सामणेरं उपट्ठापेति, न भिक्खुनोवादकसम्मुतिं सादियति, सम्मतोपि भिक्खुनियो न ओवदति – इमेहि खो, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो नियस्सकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो नियस्सकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं। याय आपत्तिया सङ्घेन नियस्सकम्मं कतं होति तं आपत्तिं न आपज्जति, अञ्ञं वा तादिसिकं, ततो वा पापिट्ठतरं; कम्मं न गरहति, कम्मिके न गरहति – इमेहि खो, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो नियस्सकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
‘‘अट्ठहि, भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो नियस्सकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
न पकतत्तस्स भिक्खुनो उपोसथं ठपेति, न पवारणं ठपेति, न सवचनीयं करोति, न अनुवादं पट्ठपेति, न ओकासं कारेति, न चोदेति, न सारेति, न भिक्खूहि सम्पयोजेति – इमेहि खो, भिक्खवे, अट्ठहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो नियस्सकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
पटिप्पस्सम्भेतब्बअट्ठारसकं निट्ठितं।
२०. ‘‘एवञ्च पन, भिक्खवे, पटिप्पस्सम्भेतब्बं। तेन, भिक्खवे, सेय्यसकेन भिक्खुना सङ्घं उपसङ्कमित्वा एकंसं उत्तरासङ्गं करित्वा वुड्ढानं भिक्खूनं पादे वन्दित्वा उक्कुटिकं निसीदित्वा अञ्जलिं पग्गहेत्वा एवमस्स वचनीयो – ‘अहं, भन्ते, सङ्घेन नियस्सकम्मकतो सम्मा वत्तामि, लोमं पातेमि, नेत्थारं वत्तामि, नियस्सस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धिं याचामी’ति। दुतियम्पि याचितब्बा। ततियम्पि याचितब्बा । ब्यत्तेन भिक्खुना पटिबलेन सङ्घो ञापेतब्बो –
‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। अयं सेय्यसको भिक्खु सङ्घेन नियस्सकम्मकतो सम्मा वत्तति, लोमं पातेति, नेत्थारं वत्तति, नियस्सस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धिं याचति। यदि सङ्घस्स पत्तकल्लं, सङ्घो सेय्यसकस्स भिक्खुनो नियस्सकम्मं पटिप्पस्सम्भेय्य। एसा ञत्ति।
‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। अयं सेय्यसको भिक्खु सङ्घेन नियस्सकम्मकतो सम्मा वत्तति, लोमं पातेति, नेत्थारं वत्तति, नियस्सस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धिं याचति। सङ्घो सेय्यसकस्स भिक्खुनो नियस्सकम्मं पटिप्पस्सम्भेति। यस्सायस्मतो खमति सेय्यसकस्स भिक्खुनो नियस्सस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धि, सो तुण्हस्स; यस्स नक्खमति, सो भासेय्य।
‘‘दुतियम्पि एतमत्थं वदामि – सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। अयं सेय्यसको भिक्खु सङ्घेन नियस्सकम्मकतो सम्मा वत्तति, लोमं पातेति, नेत्थारं वत्तति, नियस्सस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धिं याचति। सङ्घो सेय्यसकस्स भिक्खुनो नियस्सकम्मं पटिप्पस्सम्भेति। यस्सायस्मतो खमति सेय्यसकस्स भिक्खुनो नियस्सस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धि, सो तुण्हस्स; यस्स नक्खमति, सो भासेय्य।
‘‘ततियम्पि एतमत्थं वदामि – सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। अयं सेय्यसको भिक्खु सङ्घेन नियस्सकम्मकतो सम्मा वत्तति, लोमं पातेति, नेत्थारं वत्तति, नियस्सस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धिं याचति। सङ्घो सेय्यसकस्स भिक्खुनो नियस्सकम्मं पटिप्पस्सम्भेति। यस्सायस्मतो खमति सेय्यसकस्स भिक्खुनो नियस्सस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धि, सो तुण्हस्स; यस्स नक्खमति, सो भासेय्य।
‘‘पटिप्पस्सद्धं सङ्घेन सेय्यसकस्स भिक्खुनो नियस्सकम्मं। खमति सङ्घस्स, तस्मा तुण्ही, एवमेतं धारयामी’’ति।
नियस्सकम्मं निट्ठितं दुतियं।
३. पब्बाजनीयकम्मं
२१. [इदं वत्थु पारा॰ ४३१ आदयो] तेन खो पन समयेन अस्सजिपुनब्बसुका नाम [नाम भिक्खू (क॰)] कीटागिरिस्मिं आवासिका होन्ति अलज्जिनो पापभिक्खू। ते [चूळव॰ २९२ आदयो] एवरूपं अनाचारं आचरन्ति – मालावच्छं रोपेन्तिपि रोपापेन्तिपि, सिञ्चन्तिपि सिञ्चापेन्तिपि, ओचिनन्तिपि ओचिनापेन्तिपि, गन्थेन्तिपि गन्थापेन्तिपि , एकतोवण्टिकमालं करोन्तिपि कारापेन्तिपि, उभतोवण्टिकमालं करोन्तिपि कारापेन्तिपि, मञ्जरिकं करोन्तिपि कारापेन्तिपि, विधूतिकं [विधुतिकं (स्या॰)] करोन्तिपि कारापेन्तिपि, वटंसकं करोन्तिपि कारापेन्तिपि, आवेळं करोन्तिपि कारापेन्तिपि, उरच्छदं करोन्तिपि कारापेन्तिपि। ते कुलित्थीनं कुलधीतानं कुलकुमारीनं कुलसुण्हानं कुलदासीनं एकतोवण्टिकमालं हरन्तिपि हरापेन्तिपि, उभतोवण्टिकमालं हरन्तिपि हरापेन्तिपि, मञ्जरिकं हरन्तिपि हरापेन्तिपि, विधूतिकं हरन्तिपि हरापेन्तिपि, वटंसकं हरन्तिपि हरापेन्तिपि, आवेळं हरन्तिपि हरापेन्तिपि, उरच्छदं हरन्तिपि हरापेन्तिपि। ते कुलित्थीहि कुलधीताहि कुलकुमारीहि कुलसुण्हाहि कुलदासीहि सद्धिं एकभाजनेपि भुञ्जन्ति, एकथालकेपि पिवन्ति, एकासनेपि निसीदन्ति, एकमञ्चेपि तुवट्टेन्ति, एकत्थरणापि तुवट्टेन्ति, एकपावुरणापि तुवट्टेन्ति, एकत्थरणपावुरणापि तुवट्टेन्ति, विकालेपि भुञ्जन्ति, मज्जम्पि पिवन्ति, मालागन्धविलेपनम्पि धारेन्ति, नच्चन्तिपि, गायन्तिपि, वादेन्तिपि, लासेन्तिपि; नच्चन्तियापि नच्चन्ति, नच्चन्तियापि गायन्ति, नच्चन्तियापि वादेन्ति, नच्चन्तियापि लासेन्ति; गायन्तियापि नच्चन्ति, गायन्तियापि गायन्ति, गायन्तियापि वादेन्ति, गायन्तियापि लासेन्ति; वादेन्तियापि नच्चन्ति, वादेन्तियापि गायन्ति, वादेन्तियापि वादेन्ति, वादेन्तियापि लासेन्ति; लासेन्तियापि नच्चन्ति, लासेन्तियापि गायन्ति, लासेन्तियापि वादेन्ति, लासेन्तियापि लासेन्ति; अट्ठपदेपि कीळन्ति, दसपदेपि कीळन्ति, आकासेपि कीळन्ति, परिहारपथेपि कीळन्ति, सन्तिकायपि कीळन्ति, खलिकायपि कीळन्ति, घटिकायपि कीळन्ति, सलाकहत्थेनपि कीळन्ति, अक्खेनपि कीळन्ति, पङ्गचीरेनपि कीळन्ति, वङ्ककेनपि कीळन्ति, मोक्खचिकायपि कीळन्ति, चिङ्गुलकेनपि कीळन्ति, पत्ताळ्हकेनपि कीळन्ति, रथकेनपि कीळन्ति, धनुकेनपि कीळन्ति, अक्खरिकायपि कीळन्ति, मनेसिकायपि कीळन्ति, यथावज्जेनपि कीळन्ति; हत्थिस्मिम्पि सिक्खन्ति, अस्सस्मिम्पि सिक्खन्ति, रथस्मिम्पि सिक्खन्ति, धनुस्मिम्पि सिक्खन्ति, थरुस्मिम्पि सिक्खन्ति; हत्थिस्सपि पुरतो धावन्ति, अस्सस्सपि पुरतो धावन्ति, रथस्सपि पुरतो [पुरतो धावन्ति (स्या॰)] धावन्तिपि आधावन्तिपि; उस्सेळेन्तिपि, अप्फोटेन्तिपि , निब्बुज्झन्तिपि, मुट्ठीहिपि युज्झन्ति; रङ्गमज्झेपि सङ्घाटिं पत्थरित्वा नच्चकिं [नच्चन्तिं (सी॰ स्या॰)] एवं वदन्ति – ‘‘इध, भगिनि, नच्चस्सू’’ति; नलाटिकम्पि देन्ति; विविधम्पि अनाचारं आचरन्ति।
२२. तेन खो पन समयेन अञ्ञतरो भिक्खु कासीसु वस्संवुट्ठो [वस्संवुत्थो (सी॰ स्या॰)] सावत्थिं गच्छन्तो भगवन्तं दस्सनाय येन कीटागिरि तदवसरि। अथ खो सो भिक्खु पुब्बण्हसमयं निवासेत्वा पत्तचीवरमादाय कीटागिरिं पिण्डाय पाविसि पासादिकेन अभिक्कन्तेन पटिक्कन्तेन आलोकितेन विलोकितेन समिञ्जितेन [सम्मिञ्जितेन (सी॰ स्या॰ कं॰)] पसारितेन, ओक्खित्तचक्खु इरियापथसम्पन्नो। मनुस्सा तं भिक्खुं पस्सित्वा एवमाहंसु – ‘‘क्वायं अबलबलो विय मन्दमन्दो विय भाकुटिकभाकुटिको विय? को इमस्स उपगतस्स पिण्डकम्पि दस्सति? अम्हाकं पन अय्या अस्सजिपुनब्बसुका सण्हा सखिला सुखसम्भासा मिहितपुब्बङ्गमा एहिस्वागतवादिनो अब्भाकुटिका उत्तानमुखा पुब्बभासिनो। तेसं खो नाम पिण्डो दातब्बो’’ति।
अद्दसा खो अञ्ञतरो उपासको तं भिक्खुं कीटागिरिस्मिं पिण्डाय चरन्तं; दिस्वान येन सो भिक्खु तेनुपसङ्कमि, उपसङ्कमित्वा तं भिक्खुं अभिवादेत्वा एतदवोच – ‘‘अपि, भन्ते, पिण्डो लब्भती’’ति? ‘‘न खो, आवुसो, पिण्डो लब्भती’’ति। ‘‘एहि, भन्ते, घरं गमिस्सामा’’ति। अथ खो सो उपासको तं भिक्खुं घरं नेत्वा भोजेत्वा एतदवोच – ‘‘कहं, भन्ते, अय्यो गमिस्सती’’ति? ‘‘सावत्थिं खो अहं, आवुसो, गमिस्सामि भगवन्तं दस्सनाया’’ति। ‘‘तेन हि, भन्ते, मम वचनेन भगवतो पादे सिरसा वन्द, एवञ्च वदेहि – ‘दुट्ठो, भन्ते, कीटागिरिस्मिं आवासो। अस्सजिपुनब्बसुका नाम कीटागिरिस्मिं आवासिका अलज्जिनो पापभिक्खू। ते एवरूपं अनाचारं आचरन्ति – मालावच्छं रोपेन्तिपि रोपापेन्तिपि, सिञ्चन्तिपि सिञ्चापेन्तिपि, ओचिनन्तिपि, ओचिनापेन्तिपि, गन्थेन्तिपि गन्थापेन्तिपि, एकतोवण्टिकमालं करोन्तिपि कारापेन्तिपि, उभतोवण्टिकमालं करोन्तिपि कारापेन्तिपि, मञ्जरिकं करोन्तिपि कारापेन्तिपि, विधूतिकं करोन्तिपि कारापेन्तिपि, वटंसकं करोन्तिपि कारापेन्तिपि, आवेळं करोन्तिपि कारापेन्तिपि, उरच्छदं करोन्तिपि कारापेन्तिपि। ते कुलित्थीनं कुलधीतानं कुलकुमारीनं कुलसुण्हानं कुलदासीनं एकतोवण्टिकमालं हरन्तिपि हरापेन्तिपि, उभतोवण्टिकमालं हरन्तिपि हरापेन्तिपि, मञ्जरिकं हरन्तिपि हरापेन्तिपि, विधूतिकं हरन्तिपि हरापेन्तिपि, वटंसकं हरन्तिपि हरापेन्तिपि, आवेळं हरन्तिपि हरापेन्तिपि, उरच्छदं हरन्तिपि हरापेन्तिपि। ते कुलित्थीहि कुलधीताहि कुलकुमारीहि कुलसुण्हाहि कुलदासीहि सद्धिं एकभाजनेपि भुञ्जन्ति, एकथालकेपि पिवन्ति, एकासनेपि निसीदन्ति, एकमञ्चेपि तुवट्टेन्ति, एकत्थरणापि तुवट्टेन्ति, एकपावुरणापि तुवट्टेन्ति, एकत्थरणपावुरणापि तुवट्टेन्ति, विकालेपि भुञ्जन्ति, मज्जम्पि पिवन्ति, मालागन्धविलेपनम्पि धारेन्ति, नच्चन्तिपि, गायन्तिपि, वादेन्तिपि, लासेन्तिपि; नच्चन्तियापि नच्चन्ति, नच्चन्तियापि गायन्ति, नच्चन्तियापि वादेन्ति, नच्चन्तियापि लासेन्ति…पे॰… (चक्कं कातब्बं)। लासेन्तियापि नच्चन्ति, लासेन्तियापि गायन्ति, लासेन्तियापि वादेन्ति, लासेन्तियापि लासेन्ति; अट्ठपदेपि कीळन्ति, दसपदेपि कीळन्ति, आकासेपि कीळन्ति, परिहारपथेपि कीळन्ति, सन्तिकायपि कीळन्ति, खलिकायपि कीळन्ति, घटिकायपि कीळन्ति, सलाकहत्थेनपि कीळन्ति, अक्खेनपि कीळन्ति, पङ्गचीरेनपि कीळन्ति, वङ्ककेनपि कीळन्ति, मोक्खचिकायपि कीळन्ति, चिङ्गुलकेनपि कीळन्ति, पत्ताळ्हकेनपि कीळन्ति, रथकेनपि कीळन्ति, धनुकेनपि कीळन्ति, अक्खरिकायपि कीळन्ति, मनेसिकायपि कीळन्ति, यथावज्जेनपि कीळन्ति; हत्थिस्मिम्पि सिक्खन्ति, अस्सस्मिम्पि सिक्खन्ति, रथस्मिम्पि सिक्खन्ति, धनुस्मिम्पि सिक्खन्ति, थरुस्मिम्पि सिक्खन्ति; हत्थिस्सपि पुरतो धावन्ति, अस्सस्सपि पुरतो धावन्ति, रथस्सपि पुरतो धावन्तिपि आधावन्तिपि; उस्सेळेन्तिपि, अप्फोटेन्तिपि, निब्बुज्झन्तिपि, मुट्ठीहिपि युज्झन्ति; रङ्गमज्झेपि सङ्घाटिं पत्थरित्वा नच्चकिं एवं वदन्ति – ‘इध, भगिनि, नच्चस्सू’ति; नलाटिकम्पि देन्ति; विविधम्पि अनाचारं आचरन्ति। येपि ते, भन्ते, मनुस्सा पुब्बे सद्धा अहेसुं पसन्ना तेपि एतरहि अस्सद्धा अप्पसन्ना। यानिपि तानि सङ्घस्स पुब्बे दानपथानि तानिपि एतरहि उपच्छिन्नानि। रिञ्चन्ति पेसला भिक्खू , निवसन्ति पापभिक्खू। साधु, भन्ते, भगवा कीटागिरिं भिक्खू पहिणेय्य, यथायं कीटागिरिस्मिं आवासो सण्ठहेय्या’’ति।
‘‘एवमावुसो’’ति खो सो भिक्खु तस्स उपासकस्स पटिस्सुणित्वा उट्ठायासना येन सावत्थि तेन पक्कामि। अनुपुब्बेन येन सावत्थि जेतवनं अनाथपिण्डिकस्स आरामो येन भगवा तेनुपसङ्कमि, उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदि। आचिण्णं खो पनेतं बुद्धानं भगवन्तानं आगन्तुकेहि भिक्खूहि सद्धिं पटिसम्मोदितुं। अथ खो भगवा तं भिक्खुं एतदवोच – ‘‘कच्चि, भिक्खु, खमनीयं, कच्चि यापनीयं, कच्चिसि अप्पकिलमथेन अद्धानं आगतो, कुतो च त्वं भिक्खु आगच्छसी’’ति? ‘‘खमनीयं, भगवा, यापनीयं भगवा; अप्पकिलमथेन च अहं, भन्ते, अद्धानं आगतो। इधाहं, भन्ते, कासीसु वस्संवुट्ठो सावत्थिं आगच्छन्तो भगवन्तं दस्सनाय येन कीटागिरि तदवसरिं। अथ ख्वाहं, भन्ते, पुब्बण्हसमयं निवासेत्वा पत्तचीवरमादाय कीटागिरिं पिण्डाय पाविसिं। अद्दसा खो मं, भन्ते, अञ्ञतरो उपासको कीटागिरिस्मिं पिण्डाय चरन्तं ; दिस्वान येनाहं तेनुपसङ्कमि, उपसङ्कमित्वा मं अभिवादेत्वा एतदवोच – ‘अपि, भन्ते, पिण्डो लब्भती’ति। ‘न खो, आवुसो, पिण्डो लब्भती’ति। ‘एहि, भन्ते, घरं गमिस्सामा’ति। अथ खो, भन्ते, सो उपासको मं घरं नेत्वा भोजेत्वा एतदवोच – ‘कहं, भन्ते, अय्यो गमिस्सती’ति? ‘सावत्थिं खो अहं, आवुसो, गमिस्सामि भगवन्तं दस्सनाया’ति । ‘तेन हि, भन्ते, मम वचनेन भगवतो पादे सिरसा वन्द, एवञ्च वदेहि – दुट्ठो, भन्ते, कीटागिरिस्मिं आवासो। अस्सजिपुनब्बसुका नाम कीटागिरिस्मिं आवासिका अलज्जिनो पापभिक्खू । ते एवरूपं अनाचारं आचरन्ति – मालावच्छं रोपेन्तिपि रोपापेन्तिपि…पे॰… विविधम्पि अनाचारं आचरन्ति। येपि ते, भन्ते, मनुस्सा पुब्बे सद्धा अहेसुं पसन्ना तेपि एतरहि अस्सद्धा अप्पसन्ना। यानिपि तानि सङ्घस्स पुब्बे दानपथानि तानिपि एतरहि उपच्छिन्नानि। रिञ्चन्ति पेसला भिक्खू, निवसन्ति पापभिक्खू। साधु, भन्ते, भगवा कीटागिरिं भिक्खू पहिणेय्य, यथायं कीटागिरिस्मिं आवासो सण्ठहेय्या’ति। ततो अहं भगवा आगच्छामी’’ति।
२३. अथ खो भगवा एतस्मिं निदाने एतस्मिं पकरणे भिक्खुसङ्घं सन्निपातापेत्वा भिक्खू पटिपुच्छि – ‘‘सच्चं किर, भिक्खवे, अस्सजिपुनब्बसुका नाम कीटागिरिस्मिं आवासिका अलज्जिनो पापभिक्खू? ते एवरूपं अनाचारं आचरन्ति – मालावच्छं रोपेन्तिपि…पे॰… विविधम्पि अनाचारं आचरन्ति? येपि ते मनुस्सा पुब्बे सद्धा अहेसुं पसन्ना तेपि एतरहि अस्सद्धा अप्पसन्ना? यानिपि तानि सङ्घस्स पुब्बे दानपथानि तानिपि एतरहि उपच्छिन्नानि? रिञ्चन्ति पेसला भिक्खू निवसन्ति पापभिक्खू’’ति? ‘‘सच्चं भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा – ‘‘अननुच्छविकं…पे॰… कथञ्हि नाम ते, भिक्खवे , मोघपुरिसा एवरूपं अनाचारं आचरिस्सन्ति – मालावच्छं रोपेस्सन्तिपि रोपापेस्सन्तिपि, सिञ्चिस्सन्तिपि सिञ्चापेस्सन्तिपि, ओचिनिस्सन्तिपि ओचिनापेस्सन्तिपि, गन्थेस्सन्तिपि गन्थापेस्सन्तिपि, एकतोवण्टिकमालं करिस्सन्तिपि कारापेस्सन्तिपि, उभतोवण्टिकमालं करिस्सन्तिपि कारापेस्सन्तिपि, मञ्जरिकं करिस्सन्तिपि कारापेस्सन्तिपि, विधूतिकं करिस्सन्तिपि कारापेस्सन्तिपि, वटंसकं करिस्सन्तिपि कारापेस्सन्तिपि, आवेळं करिस्सन्तिपि कारापेस्सन्तिपि, उरच्छदं करिस्सन्तिपि कारापेस्सन्तिपि। ते कुलित्थीनं कुलधीतानं कुलकुमारीनं कुलसुण्हानं कुलदासीनं एकतोवण्टिकमालं हरिस्सन्तिपि हरापेस्सन्तिपि, उभतोवण्टिकमालं हरिस्सन्तिपि हरापेस्सन्तिपि, मञ्जरिकं हरिस्सन्तिपि हरापेस्सन्तिपि, विधूतिकं हरिस्सन्तिपि हरापेस्सन्तिपि, वटंसकं हरिस्सन्तिपि हरापेस्सन्तिपि, आवेळं हरिस्सन्तिपि हरापेस्सन्तिपि, उरच्छदं हरिस्सन्तिपि हरापेस्सन्तिपि। ते कुलित्थीहि कुलधीताहि कुलकुमारीहि कुलसुण्हाहि कुलदासीहि सद्धिं एकभाजनेपि भुञ्जिस्सन्ति, एकथालकेपि पिविस्सन्ति, एकासनेपि निसीदिस्सन्ति, एकमञ्चेपि तुवट्टिस्सन्ति, एकत्थरणापि तुवट्टिस्सन्ति, एकपावुरणापि तुवट्टिस्सन्ति, एकत्थरणपावुरणापि तुवट्टिस्सन्ति, विकालेपि भुञ्जिस्सन्ति, मज्जम्पि पिविस्सन्ति, मालागन्धविलेपनम्पि धारेस्सन्ति, नच्चिस्सन्तिपि, गायिस्सन्तिपि, वादेस्सन्तिपि, लासेस्सन्तिपि; नच्चन्तियापि नच्चिस्सन्ति, नच्चन्तियापि गायिस्सन्ति, नच्चन्तियापि वादेस्सन्ति, नच्चन्तियापि लासेस्सन्ति; गायन्तियापि नच्चिस्सन्ति , गायन्तियापि गायिस्सन्ति, गायन्तियापि वादेस्सन्ति, गायन्तियापि लासेस्सन्ति; वादेन्तियापि नच्चिस्सन्ति, वादेन्तियापि गायिस्सन्ति, वादेन्तियापि वादेस्सन्ति, वादेन्तियापि लासेस्सन्ति; लासेन्तियापि नच्चिस्सन्ति, लासेन्तियापि गायिस्सन्ति, लासेन्तियापि वादेस्सन्ति; लासेन्तियापि लासेस्सन्ति; अट्ठपदेपि कीळिस्सन्ति, दसपदेपि कीळिस्सन्ति, आकासेपि कीळिस्सन्ति, परिहारपथेपि कीळिस्सन्ति, सन्तिकायपि कीळिस्सन्ति, खलिकायपि कीळिस्सन्ति, घटिकायपि कीळिस्सन्ति, सलाकहत्थेनपि कीळिस्सन्ति, अक्खेनपि कीळिस्सन्ति, पङ्गचीरेनपि कीळिस्सन्ति, वङ्ककेनपि कीळिस्सन्ति मोक्खचिकायपि कीळिस्सन्ति, चिङ्गुलकेनपि कीळिस्सन्ति, पत्ताळ्हकेनपि कीळिस्सन्ति, रथकेनपि कीळिस्सन्ति, धनुकेनपि कीळिस्सन्ति, अक्खरिकायपि कीळिस्सन्ति, मनेसिकायपि कीळिस्सन्ति, यथावज्जेनपि कीळिस्सन्ति; हत्थिस्मिम्पि सिक्खिस्सन्ति, अस्सस्मिम्पि सिक्खिस्सन्ति, रथस्मिम्पि सिक्खिस्सन्ति, धनुस्मिम्पि सिक्खिस्सन्ति, थरुस्मिम्पि सिक्खिस्सन्ति; हत्थिस्सपि पुरतो धाविस्सन्ति , अस्सस्सपि पुरतो धाविस्सन्ति, रथस्सपि पुरतो [पुरतो धाविस्सन्ति (स्या॰)] धाविस्सन्तिपि आधाविस्सन्तिपि; उस्सेळेस्सन्तिपि, अप्फोटेस्सन्तिपि, निब्बुज्झिस्सन्तिपि, मुट्ठीहिपि युज्झिस्सन्ति; रङ्गमज्झेपि सङ्घाटिं पत्थरित्वा नच्चकिं एवं वक्खन्ति [वदिस्सन्ति (क॰)] – ‘इध, भगिनि, नच्चस्सू’ति; नलाटिकम्पि दस्सन्ति; विविधम्पि अनाचारं आचरिस्सन्ति। नेतं , भिक्खवे, अप्पसन्नानं वा पसादाय…पे॰… विगरहित्वा…पे॰… धम्मिं कथं कत्वा सारिपुत्तमोग्गल्लाने आमन्तेसि – ‘‘गच्छथ तुम्हे, सारिपुत्ता, कीटागिरिं गन्त्वा अस्सजिपुनब्बसुकानं भिक्खूनं कीटागिरिस्मा पब्बाजनीयकम्मं करोथ, तुम्हाकं एते सद्धिविहारिनो’’ति।
‘‘कथं मयं, भन्ते, अस्सजिपुनब्बसुकानं भिक्खूनं कीटागिरिस्मा पब्बाजनीयकम्मं करोम, चण्डा ते भिक्खू फरुसा’’ति? ‘‘तेन हि तुम्हे, सारिपुत्ता, बहुकेहि भिक्खूहि सद्धिं गच्छथा’’ति। ‘‘एवं, भन्ते’’ति खो सारिपुत्तमोग्गल्लाना भगवतो पच्चस्सोसुं। एवञ्च पन, भिक्खवे, कातब्बं – पठमं अस्सजिपुनब्बसुका भिक्खू चोदेतब्बा, चोदेत्वा सारेतब्बा, सारेत्वा आपत्तिं आरोपेतब्बा, आपत्तिं आरोपेत्वा ब्यत्तेन भिक्खुना पटिबलेन सङ्घो ञापेतब्बो –
२४. ‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। इमे अस्सजिपुनब्बसुका भिक्खू कुलदूसका पापसमाचारा। इमेसं पापका समाचारा दिस्सन्ति चेव सुय्यन्ति च। कुलानि च इमेहि दुट्ठानि दिस्सन्ति चेव सुय्यन्ति च। यदि सङ्घस्स पत्तकल्लं, सङ्घो अस्सजिपुनब्बसुकानं भिक्खूनं कीटागिरिस्मा पब्बाजनीयकम्मं करेय्य – न अस्सजिपुनब्बसुकेहि भिक्खूहि कीटागिरिस्मिं वत्थब्बन्ति। एसा ञत्ति।
‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। इमे अस्सजिपुनब्बसुका भिक्खू कुलदूसका पापसमाचारा। इमेसं पापका समाचारा दिस्सन्ति चेव सुय्यन्ति च। कुलानि च इमेहि दुट्ठानि दिस्सन्ति चेव सुय्यन्ति च। सङ्घो अस्सजिपुनब्बसुकानं भिक्खूनं कीटागिरिस्मा पब्बाजनीयकम्मं करोति – न अस्सजिपुनब्बसुकेहि भिक्खूहि कीटागिरिस्मिं वत्थब्बन्ति। यस्सायस्मतो खमति अस्सजिपुनब्बसुकानं भिक्खूनं कीटागिरिस्मा पब्बाजनीयस्स कम्मस्स करणं – न अस्सजिपुनब्बसुकेहि भिक्खूहि कीटागिरिस्मिं वत्थब्बन्ति, सो तुण्हस्स; यस्स नक्खमति, सो भासेय्य।
‘‘दुतियम्पि एतमत्थं वदामि…पे॰… ततियम्पि एतमत्थं वदामि। सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। इमे अस्सजिपुनब्बसुका भिक्खू कुलदूसका पापसमाचारा। इमेसं पापका समाचारा दिस्सन्ति चेव सुय्यन्ति च। कुलानि च इमेहि दुट्ठानि दिस्सन्ति चेव सुय्यन्ति च। सङ्घो अस्सजिपुनब्बसुकानं भिक्खूनं कीटागिरिस्मा पब्बाजनीयकम्मं करोति – न अस्सजिपुनब्बसुकेहि भिक्खूहि कीटागिरिस्मिं वत्थब्बन्ति। यस्सायस्मतो खमति अस्सजिपुनब्बसुकानं भिक्खूनं कीटागिरिस्मा पब्बाजनीयस्स कम्मस्स करणं – न अस्सजिपुनब्बसुकेहि भिक्खूहि कीटागिरिस्मिं वत्थब्बन्ति, सो तुण्हस्स; यस्स नक्खमति, सो भासेय्य।
‘‘कतं सङ्घेन अस्सजिपुनब्बसुकानं भिक्खूनं कीटागिरिस्मा पब्बाजनीयकम्मं – न अस्सजिपुनब्बसुकेहि भिक्खूहि कीटागिरिस्मिं वत्थब्बन्ति। खमति सङ्घस्स, तस्मा तुण्ही, एवमेतं धारयामी’’ति।
अधम्मकम्मद्वादसकं
२५. ‘‘तीहि, भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतं पब्बाजनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च। असम्मुखा कतं होति, अप्पटिपुच्छा कतं होति, अप्पटिञ्ञाय कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं पब्बाजनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च।
‘‘अपरेहिपि , भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं पब्बाजनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च। अनापत्तिया कतं होति, अदेसनागामिनिया आपत्तिया कतं होति, देसिताय आपत्तिया कतं होति…पे॰… अचोदेत्वा कतं होति, असारेत्वा कतं होति, आपत्तिं अनारोपेत्वा कतं होति…पे॰… असम्मुखा कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति…पे॰… अप्पटिपुच्छा कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति…पे॰… अप्पटिञ्ञाय कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति…पे॰… अनापत्तिया कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति…पे॰… अदेसनागामिनिया आपत्तिया कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति…पे॰… देसिताय आपत्तिया कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति…पे॰… अचोदेत्वा कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति …पे॰… असारेत्वा कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति…पे॰… आपत्तिं अनारोपेत्वा कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं पब्बाजनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च।
अधम्मकम्मद्वादसकं निट्ठितं।
धम्मकम्मद्वादसकं
२६. ‘‘तीहि, भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतं पब्बाजनीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च। सम्मुखा कतं होति, पटिपुच्छा कतं होति, पटिञ्ञाय कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं पब्बाजनीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं पब्बाजनीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च। आपत्तिया कतं होति देसनागामिनिया आपत्तिया कतं होति अदेसिताय आपत्तिया कतं होति…पे॰… चोदेत्वा कतं होति, सारेत्वा कतं होति, आपत्तिं आरोपेत्वा कतं होति…पे॰… सम्मुखा कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… पटिपुच्छा कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… पटिञ्ञाय कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… आपत्तिया कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… देसनागामिनिया आपत्तिया कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… अदेसिताय आपत्तिया कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… चोदेत्वा कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… सारेत्वा कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… आपत्तिं आरोपेत्वा कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं पब्बाजनीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च।
धम्मकम्मद्वादसकं निट्ठितं।
आकङ्खमानचुद्दसकं
२७. [परि॰ ३२३] ‘‘तीहि, भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, पब्बाजनीयकम्मं करेय्य। भण्डनकारको होति कलहकारको विवादकारको भस्सकारको सङ्घे अधिकरणकारको; बालो होति अब्यत्तो आपत्तिबहुलो अनपदानो; गिहिसंसट्ठो विहरति अननुलोमिकेहि गिहिसंसग्गेहि – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, पब्बाजनीयकम्मं करेय्य।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, पब्बाजनीयकम्मं करेय्य। अधिसीले सीलविपन्नो होति, अज्झाचारे आचारविपन्नो होति, अतिदिट्ठिया दिट्ठिविपन्नो होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, पब्बाजनीयकम्मं करेय्य।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, पब्बाजनीयकम्मं करेय्य। बुद्धस्स अवण्णं भासति, धम्मस्स अवण्णं भासति, सङ्घस्स अवण्णं भासति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, पब्बाजनीयकम्मं करेय्य।
‘‘अपरेहिपि , भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, पब्बाजनीयकम्मं करेय्य। कायिकेन दवेन समन्नागतो होति, वाचसिकेन दवेन समन्नागतो होति, कायिकवाचसिकेन दवेन समन्नागतो होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, पब्बाजनीयकम्मं करेय्य।
‘‘अपरेहिपि , भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, पब्बाजनीयकम्मं करेय्य। कायिकेन अनाचारेन समन्नागतो होति, वाचसिकेन अनाचारेन समन्नागतो होति, कायिकवाचसिकेन अनाचारेन समन्नागतो होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, पब्बाजनीयकम्मं करेय्य।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, पब्बाजनीयकम्मं करेय्य। कायिकेन उपघातिकेन समन्नागतो होति, वाचसिकेन उपघातिकेन समन्नागतो होति, कायिकवाचसिकेन उपघातिकेन समन्नागतो होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, पब्बाजनीयकम्मं करेय्य।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, पब्बाजनीयकम्मं करेय्य। कायिकेन मिच्छाजीवेन समन्नागतो होति, वाचसिकेन मिच्छाजीवेन समन्नागतो होति, कायिकवाचसिकेन मिच्छाजीवेन समन्नागतो होति – इमेहि, खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, पब्बाजनीयकम्मं करेय्य।
‘‘तिण्णं, भिक्खवे, भिक्खूनं , आकङ्खमानो सङ्घो, पब्बाजनीयकम्मं करेय्य। एको भण्डनकारको होति कलहकारको विवादकारको भस्सकारको सङ्घे अधिकरणकारको; एको बालो होति अब्यत्तो आपत्तिबहुलो अनपदानो; एको गिहिसंसट्ठो विहरति अननुलोमिकेहि गिहिसंसग्गेहि – इमेसं खो, भिक्खवे, तिण्णं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, पब्बाजनीयकम्मं करेय्य।
‘‘अपरेसम्पि, भिक्खवे, तिण्णं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, पब्बाजनीयकम्मं करेय्य। एको अधिसीले सीलविपन्नो होति, एको अज्झाचारे आचारविपन्नो होति, एको अतिदिट्ठिया दिट्ठिविपन्नो होति – इमेसं खो, भिक्खवे, तिण्णं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, पब्बाजनीयकम्मं करेय्य।
‘‘अपरेसम्पि , भिक्खवे, तिण्णं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, पब्बाजनीयकम्मं करेय्य। एको बुद्धस्स अवण्णं भासति, एको धम्मस्स अवण्णं भासति, एको सङ्घस्स अवण्णं भासति – इमेसं खो, भिक्खवे, तिण्णं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, पब्बाजनीयकम्मं करेय्य।
‘‘अपरेसम्पि, भिक्खवे, तिण्णं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, पब्बाजनीयकम्मं करेय्य। एको कायिकेन दवेन समन्नागतो होति, एको वाचसिकेन दवेन समन्नागतो होति, एको कायिकवाचसिकेन दवेन समन्नागतो होति – इमेसं खो, भिक्खवे, तिण्णं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, पब्बाजनीयकम्मं करेय्य।
‘‘अपरेसम्पि, भिक्खवे, तिण्णं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, पब्बाजनीयकम्मं करेय्य। एको कायिकेन अनाचारेन समन्नागतो होति, एको वाचसिकेन अनाचारेन समन्नागतो होति, एको कायिकवाचसिकेन अनाचारेन समन्नागतो होति – इमेसं खो, भिक्खवे, तिण्णं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, पब्बाजनीयकम्मं करेय्य।
‘‘अपरेसम्पि, भिक्खवे, तिण्णं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, पब्बाजनीयकम्मं करेय्य। एको कायिकेन उपघातिकेन समन्नागतो होति, एको वाचसिकेन उपघातिकेन समन्नागतो होति, एको कायिकवाचसिकेन उपघातिकेन समन्नागतो होति – इमेसं खो, भिक्खवे, तिण्णं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, पब्बाजनीयकम्मं करेय्य।
‘‘अपरेसम्पि, भिक्खवे, तिण्णं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, पब्बाजनीयकम्मं करेय्य। एको कायिकेन मिच्छाजीवेन समन्नागतो होति, एको वाचसिकेन मिच्छाजीवेन समन्नागतो होति, एको कायिकवाचसिकेन मिच्छाजीवेन समन्नागतो होति – इमेसं खो, भिक्खवे, तिण्णं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, पब्बाजनीयकम्मं करेय्य।
आकङ्खमानचुद्दसकं निट्ठितं।
अट्ठारसवत्तं
२८. ‘‘पब्बाजनीयकम्मकतेन , भिक्खवे, भिक्खुना सम्मा वत्तितब्बं। तत्रायं सम्मावत्तना – न उपसम्पादेतब्बं, न निस्सयो दातब्बो, न सामणेरो उपट्ठापेतब्बो, न भिक्खुनोवादकसम्मुति सादितब्बा, सम्मतेनपि भिक्खुनियो न ओवदितब्बा। याय आपत्तिया सङ्घेन पब्बाजनीयकम्मं कतं होति सा आपत्ति न आपज्जितब्बा, अञ्ञा वा तादिसिका , ततो वा पापिट्ठतरा; कम्मं न गरहितब्बं, कम्मिका न गरहितब्बा। न पकतत्तस्स भिक्खुनो उपोसथो ठपेतब्बो, न पवारणा ठपेतब्बा, न सवचनीयं कातब्बं, न अनुवादो पट्ठपेतब्बो, न ओकासो कारेतब्बो, न चोदेतब्बो, न सारेतब्बो, न भिक्खूहि सम्पयोजेतब्ब’’न्ति।
पब्बाजनीयकम्मे अट्ठारसवत्तं निट्ठितं।
२९. अथ खो सारिपुत्तमोग्गल्लानप्पमुखो भिक्खुसङ्घो कीटागिरिं गन्त्वा अस्सजिपुनब्बसुकानं भिक्खूनं कीटागिरिस्मा पब्बाजनीयकम्मं अकासि – न अस्सजिपुनब्बसुकेहि भिक्खूहि कीटागिरिस्मिं वत्थब्बन्ति। ते सङ्घेन पब्बाजनीयकम्मकता न सम्मा वत्तन्ति, न लोमं पातेन्ति, न नेत्थारं वत्तन्ति; न भिक्खू खमापेन्ति, अक्कोसन्ति, परिभासन्ति; छन्दगामिता दोसगामिता मोहगामिता भयगामिता पापेन्ति; पक्कमन्तिपि, विब्भमन्तिपि। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम अस्सजिपुनब्बसुका भिक्खू सङ्घेन पब्बाजनीयकम्मकता न सम्मा वत्तिस्सन्ति, न लोमं पातेस्सन्ति, न नेत्थारं वत्तिस्सन्ति; न भिक्खू खमापेस्सन्ति, अक्कोसिस्सन्ति, परिभासिस्सन्ति; छन्दगामिता दोसगामिता मोहगामिता भयगामिता पापेस्सन्ति; पक्कमिस्सन्तिपि, विब्भमिस्सन्तिपी’’ति। अथ खो ते भिक्खू भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं।
अथ खो भगवा एतस्मिं निदाने एतस्मिं पकरणे भिक्खुसङ्घं सन्निपातापेत्वा भिक्खू पटिपुच्छि – ‘‘सच्चं किर, भिक्खवे, अस्सजिपुनब्बसुका भिक्खू सङ्घेन पब्बाजनीयकम्मकता न सम्मा वत्तन्ति, न लोमं पातेन्ति, न नेत्थारं वत्तन्ति; न भिक्खू खमापेन्ति, अक्कोसन्ति, परिभासन्ति; छन्दगामिता दोसगामिता मोहगामिता भयगामिता पापेन्ति; पक्कमन्तिपि, विब्भमन्तिपी’’ति? ‘‘सच्चं भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा – ‘‘अननुच्छविकं …पे॰… कथञ्हि नाम ते, भिक्खवे, मोघपुरिसा सङ्घेन पब्बाजनीयकम्मकता न सम्मा वत्तिस्सन्ति, न लोमं पातेस्सन्ति, न नेत्थारं वत्तिस्सन्ति; न भिक्खू खमापेस्सन्ति, अक्कोसिस्सन्ति, परिभासिस्सन्ति; छन्दगामिता दोसगामिता मोहगामिता भयगामिता पापेस्सन्ति; पक्कमिस्सन्तिपि, विब्भमिस्सन्तिपि। नेतं, भिक्खवे, अप्पसन्नानं वा पसादाय…पे॰… विगरहित्वा…पे॰… धम्मिं कथं कत्वा भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘तेन हि, भिक्खवे, सङ्घो पब्बाजनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतु।
नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बअट्ठारसकं
३०. ‘‘पञ्चहि , भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो पब्बाजनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं। उपसम्पादेति, निस्सयं देति, सामणेरं उपट्ठापेति, भिक्खुनोवादकसम्मुतिं सादियति, सम्मतोपि भिक्खुनियो ओवदति – इमेहि खो, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो पब्बाजनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
[परि॰ ४२०] ‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो पब्बाजनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं। याय आपत्तिया सङ्घेन पब्बाजनीयकम्मं कतं होति तं आपत्तिं आपज्जति, अञ्ञं वा तादिसिकं, ततो वा पापिट्ठतरं; कम्मं गरहति, कम्मिके गरहति – इमेहि खो, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो पब्बाजनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
‘‘अट्ठहि, भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो पब्बाजनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं। पकतत्तस्स भिक्खुनो उपोसथं ठपेति, पवारणं ठपेति, सवचनीयं करोति, अनुवादं पट्ठपेति, ओकासं कारेति, चोदेति, सारेति, भिक्खूहि सम्पयोजेति – इमेहि खो, भिक्खवे, अट्ठहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो पब्बाजनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
पब्बाजनीयकम्मे नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बअट्ठारसकं निट्ठितं।
पटिप्पस्सम्भेतब्बअट्ठारसकं
३१. ‘‘पञ्चहि, भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो पब्बाजनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं। न उपसम्पादेति, न निस्सयं देति, न सामणेरं उपट्ठापेति , न भिक्खुनोवादकसम्मुतिं सादियति, सम्मतोपि भिक्खुनियो न ओवदति – इमेहि खो, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो पब्बाजनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो पब्बाजनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं। याय आपत्तिया सङ्घेन पब्बाजनीयकम्मं कतं होति तं आपत्तिं न आपज्जति, अञ्ञं वा तादिसिकं, ततो वा पापिट्ठतरं; कम्मं न गरहति, कम्मिके न गरहति – इमेहि खो, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो पब्बाजनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
‘‘अट्ठहि, भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो पब्बाजनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं। न पकतत्तस्स भिक्खुनो उपोसथं ठपेति, न पवारणं ठपेति, न सवचनीयं करोति, न अनुवादं पट्ठपेति, न ओकासं कारेति, न चोदेति, न सारेति, न भिक्खूहि सम्पयोजेति – इमेहि खो, भिक्खवे, अट्ठहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो पब्बाजनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
पब्बाजनीयकम्मे पटिप्पस्सम्भेतब्बअट्ठारसकं निट्ठितं।
३२. ‘‘एवञ्च पन, भिक्खवे, पटिप्पस्सम्भेतब्बं। तेन, भिक्खवे, पब्बाजनीयकम्मकतेन भिक्खुना सङ्घं उपसङ्कमित्वा एकंसं उत्तरासङ्गं करित्वा वुड्ढानं भिक्खूनं पादे वन्दित्वा उक्कुटिकं निसीदित्वा अञ्जलिं पग्गहेत्वा एवमस्स वचनीयो – ‘अहं, भन्ते, सङ्घेन पब्बाजनीयकम्मकतो सम्मा वत्तामि, लोमं पातेमि, नेत्थारं वत्तामि, पब्बाजनीयस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धिं याचामी’ति। दुतियम्पि याचितब्बा। ततियम्पि याचितब्बा। ब्यत्तेन भिक्खुना पटिबलेन सङ्घो ञापेतब्बो –
‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। अयं इत्थन्नामो भिक्खु सङ्घेन पब्बाजनीयकम्मकतो सम्मा वत्तति, लोमं पातेति, नेत्थारं वत्तति, पब्बाजनीयस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धिं याचति। यदि सङ्घस्स पत्तकल्लं, सङ्घो इत्थन्नामस्स भिक्खुनो पब्बाजनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेय्य। एसा ञत्ति।
‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। अयं इत्थन्नामो भिक्खु सङ्घेन पब्बाजनीयकम्मकतो सम्मा वत्तति, लोमं पातेति, नेत्थारं वत्तति, पब्बाजनीयस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धिं याचति। सङ्घो इत्थन्नामस्स भिक्खुनो पब्बाजनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेति। यस्सायस्मतो खमति इत्थन्नामस्स भिक्खुनो पब्बाजनीयस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धि, सो तुण्हस्स; यस्स नक्खमति, सो भासेय्य।
‘‘दुतियम्पि एतमत्थं वदामि…पे॰… ततियम्पि एतमत्थं वदामि। सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो । अयं इत्थन्नामो भिक्खु सङ्घेन पब्बाजनीयकम्मकतो सम्मा वत्तति, लोमं पातेति, नेत्थारं वत्तति, पब्बाजनीयस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धिं याचति। सङ्घो इत्थन्नामस्स भिक्खुनो पब्बाजनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेति। यस्सायस्मतो खमति इत्थन्नामस्स भिक्खुनो पब्बाजनीयस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धि, सो तुण्हस्स; यस्स नक्खमति, सो भासेय्य।
‘‘पटिप्पस्सद्धं सङ्घेन इत्थन्नामस्स भिक्खुनो पब्बाजनीयकम्मं। खमति सङ्घस्स, तस्मा
तुण्ही, एवमेतं धारयामी’’ति।
पब्बाजनीयकम्मं निट्ठितं ततियं।
४. पटिसारणीयकम्मं
३३. तेन खो पन समयेन आयस्मा सुधम्मो मच्छिकासण्डे चित्तस्स गहपतिनो आवासिको होति, नवकम्मिको धुवभत्तिको। यदा चित्तो गहपति सङ्घं वा गणं वा पुग्गलं वा निमन्तेतुकामो होति तदा न आयस्मन्तं सुधम्मं अनपलोकेत्वा सङ्घं वा गणं वा पुग्गलं वा निमन्तेति।
तेन खो पन समयेन सम्बहुला थेरा भिक्खू, आयस्मा च सारिपुत्तो, आयस्मा च महामोग्गल्लानो, आयस्मा च महाकच्चानो, आयस्मा च महाकोट्ठिको , आयस्मा च महाकप्पिनो, आयस्मा च महाचुन्दो, आयस्मा च अनुरुद्धो, आयस्मा च रेवतो, आयस्मा च उपालि, आयस्मा च आनन्दो, आयस्मा च राहुलो, कासीसु चारिकं चरमाना येन मच्छिकासण्डो तदवसरुं।
अस्सोसि खो चित्तो गहपति थेरा किर भिक्खू मच्छिकासण्डं अनुप्पत्ताति। अथ खो चित्तो गहपति येन थेरा भिक्खू तेनुपसङ्कमि , उपसङ्कमित्वा थेरे भिक्खू अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्नं खो चित्तं गहपतिं आयस्मा सारिपुत्तो धम्मिया कथाय सन्दस्सेसि समादपेसि समुत्तेजेसि सम्पहंसेसि।
अथ खो चित्तो गहपति आयस्मता सारिपुत्तेन धम्मिया कथाय सन्दस्सितो समादपितो समुत्तेजितो सम्पहंसितो थेरे भिक्खू एतदवोच – ‘‘अधिवासेन्तु मे, भन्ते, थेरा स्वातनाय आगन्तुकभत्त’’न्ति। अधिवासेसुं खो थेरा भिक्खू [अधिवासेसुं खो ते थेरा भिक्खू (स्या॰)] तुण्हीभावेन।
अथ खो चित्तो गहपति थेरानं भिक्खूनं अधिवासनं विदित्वा उट्ठायासना थेरे भिक्खू अभिवादेत्वा पदक्खिणं कत्वा येनायस्मा सुधम्मो तेनुपसङ्कमि, उपसङ्कमित्वा आयस्मन्तं सुधम्मं अभिवादेत्वा एकमन्तं अट्ठासि। एकमन्तं ठितो खो चित्तो गहपति आयस्मन्तं सुधम्मं एतदवोच – ‘‘अधिवासेतु मे, भन्ते, अय्यो सुधम्मो स्वातनाय भत्तं सद्धिं थेरेही’’ति। अथ खो आयस्मा सुधम्मो ‘पुब्बे ख्वायं चित्तो गहपति यदा सङ्घं वा गणं वा पुग्गलं वा निमन्तेतुकामो न मं अनपलोकेत्वा सङ्घं वा गणं वा पुग्गलं वा निमन्तेति; सोदानि मं अनपलोकेत्वा थेरे भिक्खू निमन्तेसि; दुट्ठोदानायं चित्तो गहपति अनपेक्खो विरत्तरूपो मयी’ति चित्तं गहपतिं एतदवोच – ‘‘अलं, गहपति, नाधिवासेमी’’ति। दुतियम्पि खो…पे॰… ततियम्पि खो चित्तो गहपति आयस्मन्तं सुधम्मं एतदवोच – ‘‘अधिवासेतु मे, भन्ते, अय्यो सुधम्मो स्वातनाय भत्तं सद्धिं थेरेही’’ति। ‘‘अलं, गहपति, नाधिवासेमी’’ति। अथ खो चित्तो गहपति ‘किं मे करिस्सति अय्यो सुधम्मो अधिवासेन्तो वा अनधिवासेन्तो वा’ति आयस्मन्तं सुधम्मं अभिवादेत्वा पदक्खिणं कत्वा पक्कामि।
३४. अथ खो चित्तो गहपति तस्सा रत्तिया अच्चयेन थेरानं भिक्खूनं पणीतं खादनीयं भोजनीयं पटियादापेसि। अथ खो आयस्मा सुधम्मो ‘यंनूनाहं चित्तस्स गहपतिनो थेरानं भिक्खूनं पटियत्तं पस्सेय्य’न्ति पुब्बण्हसमयं निवासेत्वा पत्तचीवरमादाय येन चित्तस्स गहपतिनो निवेसनं तेनुपसङ्कमि, उपसङ्कमित्वा पञ्ञत्ते आसने निसीदि। अथ खो चित्तो गहपति येनायस्मा सुधम्मो तेनुपसङ्कमि, उपसङ्कमित्वा आयस्मन्तं सुधम्मं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्नं खो चित्तं गहपतिं आयस्मा सुधम्मो एतदवोच – ‘‘पहूतं खो ते इदं, गहपति, खादनीयं भोजनीयं पटियत्तं; एका च खो इध नत्थि यदिदं तिलसङ्गुळिका’’ति। ‘‘बहुम्हि वत, भन्ते, रतने बुद्धवचने [भन्ते बुद्धवचने (स्या॰)] विज्जमाने अय्येन सुधम्मेन यदेव किञ्चि भासितं यदिदं तिलसङ्गुळिकाति। भूतपुब्बं, भन्ते, दक्खिणापथका वाणिजा पुरत्थिमं जनपदं अगमंसु वाणिज्जाय। ते ततो कुक्कुटिं आनेसुं। अथ खो सा, भन्ते, कुक्कुटी काकेन सद्धिं संवासं कप्पेसि। सा पोतकं जनेसि। यदा खो सो, भन्ते, कुक्कुटपोतको काकवस्सं वस्सितुकामो होति, काककुक्कुटीति वस्सति; यदा कुक्कुटिवस्सं वस्सितुकामो होति, कुक्कुटिकाकाति वस्सति। एवमेव खो, भन्ते, बहुम्हि रतने बुद्धवचने विज्जमाने अय्येन सुधम्मेन यदेव किञ्चि भासितं यदिदं तिलसंगुळिका’’ति। ‘‘अक्कोससि मं त्वं, गहपति, परिभाससि मं त्वं, गहपति। एसो ते, गहपति, आवासो, पक्कमिस्सामी’’ति। ‘‘नाहं, भन्ते, अय्यं सुधम्मं अक्कोसामि, परिभासामि [न परिभासामि (सी॰ स्या॰)]। वसतु, भन्ते, अय्यो सुधम्मो मच्छिकासण्डे। रमणीयं अम्बाटकवनं। अहं अय्यस्स सुधम्मस्स उस्सुक्कं करिस्सामि, चीवरपिण्डपातसेनासनगिलानप्पच्चयभेसज्जपरिक्खारान’’न्ति। दुतियम्पि खो…पे॰… ततियम्पि खो आयस्मा सुधम्मो चित्तं गहपतिं एतदवोच – ‘‘अक्कोससि मं त्वं, गहपति, परिभाससि मं त्वं, गहपति। एसो ते, गहपति, आवासो, पक्कमिस्सामी’’ति। ‘‘कहं, भन्ते, अय्यो सुधम्मो गमिस्सती’’ति? ‘‘सावत्थिं खो अहं, गहपति, गमिस्सामि भगवन्तं दस्सनाया’’ति। ‘‘तेन हि, भन्ते, यञ्च अत्तना भणितं, यञ्च मया भणितं तं सब्बं भगवतो आरोचेहि। अनच्छरियं खो पनेतं, भन्ते, यं अय्यो सुधम्मो पुनदेव मच्छिकासण्डं पच्चागच्छेय्या’’ति।
३५. अथ खो आयस्मा सुधम्मो सेनासनं संसामेत्वा पत्तचीवरमादाय येन सावत्थि तेन पक्कामि। अनुपुब्बेन येन सावत्थि जेतवनं अनाथपिण्डिकस्स आरामो येन भगवा तेनुपसङ्कमि, उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्नो खो आयस्मा सुधम्मो यञ्च अत्तना भणितं यञ्च चित्तेन गहपतिना भणितं तं सब्बं भगवतो आरोचेसि।
विगरहि बुद्धो भगवा – ‘‘अननुच्छविकं, मोघपुरिस, अननुलोमिकं अप्पतिरूपं अस्सामणकं अकप्पियं अकरणीयं। कथञ्हि नाम त्वं, मोघपुरिस, चित्तं गहपतिं सद्धं पसन्नं दायकं कारकं सङ्घुपट्ठाकं हीनेन खुंसेस्ससि, हीनेन वम्भेस्ससि? नेतं, मोघपुरिस, अप्पसन्नानं वा पसादाय…पे॰… विगरहित्वा…पे॰… धम्मिं कथं कत्वा भिक्खू आमन्तेसि – तेन हि, भिक्खवे, सङ्घो सुधम्मस्स भिक्खुनो पटिसारणीयकम्मं करोतु – चित्तो ते गहपति खमापेतब्बोति। एवञ्च पन, भिक्खवे, कातब्बं – पठमं सुधम्मो भिक्खु चोदेतब्बो, चोदेत्वा सारेतब्बो, सारेत्वा आपत्तिं आरोपेतब्बो, आपत्तिं आरोपेत्वा ब्यत्तेन भिक्खुना पटिबलेन सङ्घो ञापेतब्बो –
३६. ‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। अयं सुधम्मो भिक्खु चित्तं गहपतिं सद्धं पसन्नं दायकं कारकं सङ्घुपट्ठाकं हीनेन खुंसेति, हीनेन वम्भेति। यदि सङ्घस्स पत्तकल्लं, सङ्घो सुधम्मस्स भिक्खुनो पटिसारणीयकम्मं करेय्य – चित्तो ते गहपति खमापेतब्बोति। एसा ञत्ति।
‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। अयं सुधम्मो भिक्खु चित्तं गहपतिं सद्धं पसन्नं दायकं कारकं सङ्घुपट्ठाकं हीनेन खुंसेति, हीनेन वम्भेति। सङ्घो सुधम्मस्स भिक्खुनो पटिसारणीयकम्मं करोति – चित्तो ते गहपति खमापेतब्बोति। यस्सायस्मतो खमति सुधम्मस्स भिक्खुनो पटिसारणीयस्स कम्मस्स करणं – चित्तो ते गहपति खमापेतब्बोति, सो तुण्हस्स; यस्स नक्खमति, सो भासेय्य।
‘‘दुतियम्पि एतमत्थं वदामि…पे॰… ततियम्पि एतमत्थं वदामि – सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। अयं सुधम्मो भिक्खु चित्तं गहपतिं सद्धं पसन्नं दायकं कारकं सङ्घुपट्ठाकं हीनेन खुंसेति, हीनेन वम्भेति। सङ्घो सुधम्मस्स भिक्खुनो पटिसारणीयकम्मं करोति – चित्तो ते गहपति खमापेतब्बोति। यस्सायस्मतो खमति सुधम्मस्स भिक्खुनो पटिसारणीयस्स कम्मस्स करणं – चित्तो ते गहपति खमापेतब्बोति, सो तुण्हस्स; यस्स नक्खमति, सो भासेय्य।
‘‘कतं सङ्घेन सुधम्मस्स भिक्खुनो पटिसारणीयकम्मं – चित्तो ते गहपति खमापेतब्बोति। खमति सङ्घस्स, तस्मा तुण्ही, एवमेतं धारयामी’’ति।
अधम्मकम्मद्वादसकं
३७. ‘‘तीहि , भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतं पटिसारणीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च। असम्मुखा कतं होति, अप्पटिपुच्छा कतं होति, अप्पटिञ्ञाय कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं पटिसारणीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं पटिसारणीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च। अनापत्तिया कतं होति, अदेसनागामिनिया आपत्तिया कतं होति, देसिताय आपत्तिया कतं होति…पे॰… अचोदेत्वा कतं होति, असारेत्वा कतं होति, आपत्तिं अनारोपेत्वा कतं होति…पे॰… असम्मुखा कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति…पे॰… अप्पटिपुच्छा कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति…पे॰… अप्पटिञ्ञाय कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति…पे॰… अनापत्तिया कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति…पे॰… अदेसनागामिनिया आपत्तिया कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति…पे॰… देसिताय आपत्तिया कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति…पे॰… अचोदेत्वा कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति…पे॰… असारेत्वा कतं होति , अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति…पे॰… आपत्तिं अनारोपेत्वा कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं पटिसारणीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च।
पटिसारणीयकम्मे अधम्मकम्मद्वादसकं निट्ठितं।
धम्मकम्मद्वादसकं
३८. ‘‘तीहि, भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतं पटिसारणीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च। सम्मुखा कतं होति, पटिपुच्छा कतं होति, पटिञ्ञाय कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं पटिसारणीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च।
‘‘अपरेहिपि , भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं पटिसारणीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च। आपत्तिया कतं होति, देसनागामिनिया आपत्तिया कतं होति, अदेसिताय आपत्तिया कतं होति…पे॰… चोदेत्वा कतं होति, सारेत्वा कतं होति, आपत्तिं आरोपेत्वा कतं होति…पे॰… सम्मुखा कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… पटिपुच्छा कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… पटिञ्ञाय कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… आपत्तिया कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… देसनागामिनिया आपत्तिया कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… अदेसिताय आपत्तिया कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… चोदेत्वा कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… सारेत्वा कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… आपत्तिं आरोपेत्वा कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं पटिसारणीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च।
पटिसारणीयकम्मे धम्मकम्मद्वादसकं निट्ठितं।
आकङ्खमानचतुक्कं
३९. ‘‘पञ्चहि, भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, पटिसारणीयकम्मं करेय्य। गिहीनं अलाभाय परिसक्कति, गिहीनं अनत्थाय परिसक्कति, गिहीनं अनावासाय [अवासाय (सी॰)] परिसक्कति, गिही अक्कोसति परिभासति, गिही गिहीहि भेदेति – इमेहि खो, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, पटिसारणीयकम्मं करेय्य।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, पटिसारणीयकम्मं करेय्य। गिहीनं बुद्धस्स अवण्णं भासति , गिहीनं धम्मस्स अवण्णं भासति, गिहीनं सङ्घस्स अवण्णं भासति, गिही हीनेन खुंसेति हीनेन वम्भेति, गिहीनं धम्मिकं पटिस्सवं न सच्चापेति – इमेहि खो, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, पटिसारणीयकम्मं करेय्य।
‘‘पञ्चन्नं, भिक्खवे, भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, पटिसारणीयकम्मं करेय्य। एको गिहीनं अलाभाय परिसक्कति, एको गिहीनं अनत्थाय परिसक्कति, एको गिहीनं अनावासाय परिसक्कति, एको गिही अक्कोसति परिभासति, एको गिही गिहीहि भेदेति – इमेसं खो, भिक्खवे, पञ्चन्नं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, पटिसारणीयकम्मं करेय्य।
‘‘अपरेसम्पि, भिक्खवे, पञ्चन्नं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, पटिसारणीयकम्मं करेय्य। एको गिहीनं बुद्धस्स अवण्णं भासति, एको गिहीनं धम्मस्स अवण्णं भासति, एको गिहीनं सङ्घस्स अवण्णं भासति, एको गिही हीनेन खुंसेति हीनेन वम्भेति, एको गिहीनं धम्मिकं पटिस्सवं न सच्चापेति – इमेसं खो, भिक्खवे, पञ्चन्नं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, पटिसारणीयकम्मं करेय्य।
आकङ्खमानचतुक्कं निट्ठितं।
अट्ठारसवत्तं
४०. ‘‘पटिसारणीयकम्मकतेन, भिक्खवे, भिक्खुना सम्मा वत्तितब्बं। तत्रायं सम्मावत्तना – न उपसम्पादेतब्बं, न निस्सयो दातब्बो, न सामणेरो उपट्ठापेतब्बो, न भिक्खुनोवादकसम्मुति सादितब्बा, सम्मतेनपि भिक्खुनियो न ओवदितब्बा। याय आपत्तिया सङ्घेन पटिसारणीयकम्मं कतं होति सा आपत्ति न आपज्जितब्बा, अञ्ञा वा तादिसिका , ततो वा पापिट्ठतरा; कम्मं न गरहितब्बं, कम्मिका न गरहितब्बा। न पकतत्तस्स भिक्खुनो उपोसथो ठपेतब्बो, न पवारणा ठपेतब्बा, न सवचनीयं कातब्बं, न अनुवादो पट्ठपेतब्बो, न ओकासो कारेतब्बो , न चोदेतब्बो, न सारेतब्बो, न भिक्खूहि सम्पयोजेतब्ब’’न्ति।
पटिसारणीयकम्मे अट्ठारसवत्तं निट्ठितं।
४१. अथ खो सङ्घो सुधम्मस्स भिक्खुनो पटिसारणीयकम्मं अकासि – ‘‘चित्तो ते गहपति खमापेतब्बो’’ति। सो सङ्घेन पटिसारणीयकम्मकतो मच्छिकासण्डं गन्त्वा मङ्कुभूतो नासक्खि चित्तं गहपतिं खमापेतुं। पुनदेव सावत्थिं पच्चागञ्छि। भिक्खू एवमाहंसु – ‘‘खमापितो तया, आवुसो सुधम्म, चित्तो गहपती’’ति? ‘‘इधाहं, आवुसो, मच्छिकासण्डं गन्त्वा मङ्कुभूतो नासक्खिं चित्तं गहपतिं खमापेतु’’न्ति। भिक्खू भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं…पे॰…। ‘‘तेन हि, भिक्खवे, सङ्घो सुधम्मस्स भिक्खुनो अनुदूतं देतु – चित्तं गहपतिं खमापेतुं। एवञ्च पन भिक्खवे दातब्बो – पठमं भिक्खु याचितब्बो, याचित्वा ब्यत्तेन भिक्खुना पटिबलेन सङ्घो ञापेतब्बो –
‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। यदि सङ्घस्स पत्तकल्लं, सङ्घो इत्थन्नामं भिक्खुं सुधम्मस्स भिक्खुनो अनुदूतं ददेय्य चित्तं गहपतिं खमापेतुं। एसा ञत्ति।
‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। सङ्घो इत्थन्नामं भिक्खुं सुधम्मस्स भिक्खुनो अनुदूतं देति चित्तं गहपतिं खमापेतुं। यस्सायस्मतो खमति इत्थन्नामस्स भिक्खुनो सुधम्मस्स भिक्खुनो अनुदूतस्स दानं चित्तं गहपतिं खमापेतुं, सो तुण्हस्स; यस्स नक्खमति, सो भासेय्य।
‘‘दिन्नो सङ्घेन इत्थन्नामो भिक्खु सुधम्मस्स भिक्खुनो अनुदूतो चित्तं गहपतिं खमापेतुं। खमति सङ्घस्स, तस्मा तुण्ही, एवमेतं धारयामी’’ति।
४२. ‘‘तेन, भिक्खवे, सुधम्मेन भिक्खुना अनुदूतेन भिक्खुना सद्धिं मच्छिकासण्डं गन्त्वा चित्तो गहपति खमापेतब्बो – ‘खम, गहपति, पसादेमि त’न्ति। एवञ्चे वुच्चमानो खमति, इच्चेतं कुसलं। नो चे खमति, अनुदूतेन भिक्खुना वत्तब्बो – ‘खम, गहपति, इमस्स भिक्खुनो, पसादेति त’न्ति। एवञ्चे वुच्चमानो खमति, इच्चेतं कुसलं। नो चे खमति, अनुदूतेन भिक्खुना वत्तब्बो – ‘खम, गहपति, इमस्स भिक्खुनो, अहं तं पसादेमी’ति। एवञ्चे वुच्चमानो खमति, इच्चेतं कुसलं। नो चे खमति, अनुदूतेन भिक्खुना वत्तब्बो – ‘खम, गहपति, इमस्स भिक्खुनो, सङ्घस्स वचनेना’ति। एवञ्चे वुच्चमानो खमति, इच्चेतं कुसलं। नो चे खमति, अनुदूतेन भिक्खुना सुधम्मो भिक्खु [सुधम्मं भिक्खुं… सा आपत्ति देसापेतब्बाति (सी॰ स्या॰)] चित्तस्स गहपतिनो दस्सनूपचारं अविजहापेत्वा सवनूपचारं अविजहापेत्वा एकंसं उत्तरासङ्गं कारापेत्वा उक्कुटिकं निसीदापेत्वा अञ्जलिं पग्गण्हापेत्वा तं आपत्तिं देसापेतब्बो’’ति [सुधम्मं भिक्खुं… सा आपत्ति देसापेतब्बाति (सी॰ स्या॰)]।
अथ खो आयस्मा सुधम्मो अनुदूतेन भिक्खुना सद्धिं मच्छिकासण्डं गन्त्वा चित्तं गहपतिं खमापेसि। सो सम्मा वत्तति, लोमं पातेति, नेत्थारं वत्तति, भिक्खू उपसङ्कमित्वा एवं वदेति – ‘‘अहं, आवुसो, सङ्घेन पटिसारणीयकम्मकतो सम्मा वत्तामि, लोमं पातेमि, नेत्थारं वत्तामि। कथं नु खो मया पटिपज्जितब्ब’’न्ति? भिक्खू भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं…पे॰… ‘‘तेन हि, भिक्खवे, सङ्घो सुधम्मस्स भिक्खुनो पटिसारणीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतु।
नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बअट्ठारसकं
४३. ‘‘पञ्चहि, भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो पटिसारणीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं। उपसम्पादेति, निस्सयं देति, सामणेरं उपट्ठापेति, भिक्खुनोवादकसम्मुतिं सादियति, सम्मतोपि भिक्खुनियो ओवदति – इमेहि खो, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो पटिसारणीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
[परि॰ ४२०] ‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो पटिसारणीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं। याय आपत्तिया सङ्घेन पटिसारणीयकम्मं कतं होति तं आपत्तिं आपज्जति, अञ्ञं वा तादिसिकं, ततो वा पापिट्ठतरं; कम्मं गरहति, कम्मिके गरहति – इमेहि खो, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो पटिसारणीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
‘‘अट्ठहि, भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो पटिसारणीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं। पकतत्तस्स भिक्खुनो उपोसथं ठपेति, पवारणं ठपेति, सवचनीयं करोति, अनुवादं पट्ठपेति, ओकासं कारेति, चोदेति , सारेति, भिक्खूहि सम्पयोजेति – इमेहि खो, भिक्खवे, अट्ठहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो पटिसारणीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं’’।
पटिसारणीयकम्मे नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बअट्ठारसकं निट्ठितं।
पटिप्पस्सम्भेतब्बअट्ठारसकं
४४. ‘‘पञ्चहि, भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो पटिसारणीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं। न उपसम्पादेति, न निस्सयं देति, न सामणेरं उपट्ठापेति, न भिक्खुनोवादकसम्मुतिं सादियति, सम्मतोपि भिक्खुनियो न ओवदति – इमेहि खो, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो पटिसारणीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो पटिसारणीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं। याय आपत्तिया सङ्घेन पटिसारणीयकम्मं कतं होति तं आपत्तिं न आपज्जति, अञ्ञं वा तादिसिकं, ततो वा पापिट्ठतरं; कम्मं न गरहति, कम्मिके न गरहति – इमेहि खो, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो पटिसारणीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
‘‘अट्ठहि, भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो पटिसारणीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं। न पकतत्तस्स भिक्खुनो उपोसथं ठपेति, न पवारणं ठपेति, न सवचनीयं करोति, न अनुवादं पट्ठपेति, न ओकासं कारेति, न चोदेति, न सारेति, न भिक्खूहि सम्पयोजेति – इमेहि खो, भिक्खवे, अट्ठहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो पटिसारणीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
पटिसारणीयकम्मे पटिप्पस्सम्भेतब्बअट्ठारसकं निट्ठितं।
४५. ‘‘एवञ्च पन, भिक्खवे, पटिप्पस्सम्भेतब्बं। तेन [तेन हि (स्या॰ क॰)], भिक्खवे, सुधम्मेन भिक्खुना सङ्घं उपसङ्कमित्वा एकंसं उत्तरासङ्गं करित्वा वुड्ढानं भिक्खूनं पादे वन्दित्वा उक्कुटिकं निसीदित्वा अञ्जलिं पग्गहेत्वा एवमस्स वचनीयो – ‘अहं, भन्ते, सङ्घेन पटिसारणीयकम्मकतो सम्मा वत्तामि, लोमं पातेमि, नेत्थारं वत्तामि, पटिसारणीयस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धिं याचामी’ति । दुतियम्पि याचितब्बा। ततियम्पि याचितब्बा। ब्यत्तेन भिक्खुना पटिबलेन सङ्घो ञापेतब्बो –
‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। अयं सुधम्मो भिक्खु सङ्घेन पटिसारणीयकम्मकतो सम्मा वत्तति, लोमं पातेति, नेत्थारं वत्तति, पटिसारणीयस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धिं याचति। यदि सङ्घस्स पत्तकल्लं, सङ्घो सुधम्मस्स भिक्खुनो पटिसारणीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेय्य। एसा ञत्ति।
‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। अयं सुधम्मो भिक्खु सङ्घेन पटिसारणीयकम्मकतो सम्मा वत्तति, लोमं पातेति, नेत्थारं वत्तति, पटिसारणीयस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धिं याचति। सङ्घो सुधम्मस्स भिक्खुनो पटिसारणीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेति। यस्सायस्मतो खमति सुधम्मस्स भिक्खुनो पटिसारणीयस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धि, सो तुण्हस्स; यस्स नक्खमति, सो भासेय्य।
‘‘दुतियम्पि एतमत्थं वदामि…पे॰… ततियम्पि एतमत्थं वदामि – सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। अयं सुधम्मो भिक्खु सङ्घेन पटिसारणीयकम्मकतो सम्मा वत्तति, लोमं पातेति, नेत्थारं वत्तति, पटिसारणीयस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धिं याचति। सङ्घो सुधम्मस्स भिक्खुनो पटिसारणीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेति। यस्सायस्मतो खमति सुधम्मस्स भिक्खुनो पटिसारणीयस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धि, सो तुण्हस्स; यस्स नक्खमति, सो भासेय्य।
‘‘पटिप्पस्सद्धं सङ्घेन सुधम्मस्स भिक्खुनो पटिसारणीयकम्मं। खमति सङ्घस्स, तस्मा तुण्ही, एवमेतं धारयामी’’ति।
पटिसारणीयकम्मं निट्ठितं चतुत्थं।
५. आपत्तिया अदस्सने उक्खेपनीयकम्मं
४६. तेन समयेन बुद्धो भगवा कोसम्बियं विहरति घोसितारामे। तेन खो पन समयेन आयस्मा छन्नो आपत्तिं आपज्जित्वा न इच्छति आपत्तिं पस्सितुं। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम आयस्मा छन्नो आपत्तिं आपज्जित्वा न इच्छिस्सति आपत्तिं पस्सितु’’न्ति। अथ खो ते भिक्खू भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं।
अथ खो भगवा एतस्मिं निदाने एतस्मिं पकरणे भिक्खुसङ्घं सन्निपातापेत्वा भिक्खू पटिपुच्छि – ‘‘सच्चं किर, भिक्खवे, छन्नो भिक्खु आपत्तिं आपज्जित्वा न इच्छति आपत्तिं पस्सितु’’न्ति? ‘‘सच्चं भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा – ‘‘अननुच्छविकं…पे॰… कथञ्हि नाम सो, भिक्खवे, मोघपुरिसो आपत्तिं आपज्जित्वा न इच्छिस्सति आपत्तिं पस्सितुं? नेतं, भिक्खवे, अप्पसन्नानं वा पसादाय…पे॰… विगरहित्वा…पे॰… धम्मिं कथं कत्वा भिक्खू आमन्तेसि – तेन हि, भिक्खवे, सङ्घो छन्नस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं करोतु – असम्भोगं सङ्घेन। एवञ्च पन, भिक्खवे, कातब्बं – पठमं छन्नो भिक्खु चोदेतब्बो, चोदेत्वा सारेतब्बो, सारेत्वा आपत्तिं आरोपेतब्बो, आपत्तिं आरोपेत्वा ब्यत्तेन भिक्खुना पटिबलेन सङ्घो ञापेतब्बो –
४७. ‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। अयं छन्नो भिक्खु आपत्तिं आपज्जित्वा न इच्छति आपत्तिं पस्सितुं। यदि सङ्घस्स पत्तकल्लं, सङ्घो छन्नस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं करेय्य – असम्भोगं सङ्घेन। एसा ञत्ति।
‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। अयं छन्नो भिक्खु आपत्तिं आपज्जित्वा न इच्छति आपत्तिं पस्सितुं। सङ्घो छन्नस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं करोति – असम्भोगं सङ्घेन। यस्सायस्मतो खमति छन्नस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयस्स कम्मस्स करणं – असम्भोगं सङ्घेन, सो तुण्हस्स; यस्स नक्खमति, सो भासेय्य।
‘‘दुतियम्पि एतमत्थं वदामि…पे॰… ततियम्पि एतमत्थं वदामि – सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। अयं छन्नो भिक्खु आपत्तिं आपज्जित्वा न इच्छति आपत्तिं पस्सितुं। सङ्घो छन्नस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं करोति – असम्भोगं सङ्घेन। यस्सायस्मतो खमति छन्नस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयस्स कम्मस्स करणं – असम्भोगं सङ्घेन, सो तुण्हस्स; यस्स नक्खमति, सो भासेय्य।
‘‘कतं सङ्घेन छन्नस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं – असम्भोगं सङ्घेन। खमति सङ्घस्स, तस्मा तुण्ही, एवमेतं धारयामीति।
‘‘आवासपरम्परञ्च, भिक्खवे, संसथ – ‘छन्नो भिक्खु सङ्घेन आपत्तिया [छन्नो भिक्खु आपत्तिया (सी॰ क॰)] अदस्सने उक्खेपनीयकम्मकतो – असम्भोगं सङ्घेना’ति।
अधम्मकम्मद्वादसकं
४८. ‘‘तीहि, भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतं, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च। असम्मुखा कतं होति, अप्पटिपुच्छा कतं होति, अप्पटिञ्ञाय कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च। अनापत्तिया कतं होति, अदेसनागामिनिया आपत्तिया कतं होति, देसिताय आपत्तिया कतं होति…पे॰… अचोदेत्वा कतं होति, असारेत्वा कतं होति, आपत्तिं अनारोपेत्वा कतं होति…पे॰… असम्मुखा कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति…पे॰… अप्पटिपुच्छा कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति…पे॰… अप्पटिञ्ञाय कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति…पे॰… अनापत्तिया कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति…पे॰… अदेसनागामिनिया आपत्तिया कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति…पे॰… देसिताय आपत्तिया कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति…पे॰… अचोदेत्वा कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति…पे॰… असारेत्वा कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति…पे॰… आपत्तिं अनारोपेत्वा कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च।
आपत्तिया अदस्सने उक्खेपनीयकम्मे अधम्मकम्मद्वादसकं निट्ठितं।
धम्मकम्मद्वादसकं
४९. ‘‘तीहि , भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतं, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च। सम्मुखा कतं होति, पटिपुच्छा कतं होति, पटिञ्ञाय कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं…पे॰…। आपत्तिया कतं होति, देसनागामिनिया आपत्तिया कतं होति, अदेसिताय आपत्तिया कतं होति…पे॰… चोदेत्वा कतं होति, सारेत्वा कतं होति, आपत्तिं आरोपेत्वा कतं होति…पे॰… सम्मुखा कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… पटिपुच्छा कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… पटिञ्ञाय कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… आपत्तिया कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… देसनागामिनिया आपत्तिया कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… अदेसिताय आपत्तिया कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… चोदेत्वा कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… सारेत्वा कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… आपत्तिं आरोपेत्वा कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च।
आपत्तिया अदस्सने उक्खेपनीयकम्मे धम्मकम्मद्वादसकं निट्ठितं।
आकङ्खमानछक्कं
५०. [परि॰ ३२३] ‘‘तीहि , भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं करेय्य। भण्डनकारको होति कलहकारको विवादकारको भस्सकारको सङ्घे अधिकरणकारको ; बालो होति अब्यत्तो आपत्तिबहुलो अनपदानो; गिहिसंसट्ठो विहरति अननुलोमिकेहि गिहिसंसग्गेहि – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं करेय्य।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं करेय्य। अधिसीले सीलविपन्नो होति, अज्झाचारे आचारविपन्नो होति, अतिदिट्ठिया दिट्ठिविपन्नो होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं करेय्य।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं करेय्य। बुद्धस्स अवण्णं भासति, धम्मस्स अवण्णं भासति, सङ्घस्स अवण्णं भासति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं करेय्य।
‘‘तिण्णं, भिक्खवे, भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं करेय्य। एको भण्डनकारको होति कलहकारको विवादकारको भस्सकारको सङ्घे अधिकरणकारको; एको बालो होति अब्यत्तो आपत्तिबहुलो अनपदानो; एको गिहिसंसट्ठो विहरति अननुलोमिकेहि गिहिसंसग्गेहि – इमेसं खो, भिक्खवे, तिण्णं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं करेय्य।
‘‘अपरेसम्पि, भिक्खवे, तिण्णं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं करेय्य। एको अधिसीले सीलविपन्नो होति , एको अज्झाचारे आचारविपन्नो होति, एको अतिदिट्ठिया दिट्ठिविपन्नो होति – इमेसं खो, भिक्खवे, तिण्णं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं करेय्य।
‘‘अपरेसम्पि, भिक्खवे, तिण्णं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं करेय्य। एको बुद्धस्स अवण्णं भासति, एको धम्मस्स अवण्णं भासति, एको सङ्घस्स अवण्णं भासति – इमेसं खो, भिक्खवे, तिण्णं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं करेय्य।
आपत्तिया अदस्सने उक्खेपनीयकम्मे
आकङ्खमानछक्कं निट्ठितं।
तेचत्तालीसवत्तं
५१. ‘‘आपत्तिया अदस्सने उक्खेपनीयकम्मकतेन, भिक्खवे, भिक्खुना सम्मा वत्तितब्बं । तत्रायं सम्मावत्तना – न उपसम्पादेतब्बं, न निस्सयो दातब्बो, न सामणेरो उपट्ठापेतब्बो, न भिक्खुनोवादकसम्मुति सादितब्बा, सम्मतेनपि भिक्खुनियो न ओवदितब्बा। याय आपत्तिया सङ्घेन, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं कतं होति सा आपत्ति न आपज्जितब्बा, अञ्ञा वा तादिसिका, ततो वा पापिट्ठतरा; कम्मं न गरहितब्बं, कम्मिका न गरहितब्बा । न पकतत्तस्स भिक्खुनो अभिवादनं, पच्चुट्ठानं, अञ्जलिकम्मं, सामीचिकम्मं, आसनाभिहारो, सेय्याभिहारो, पादोदकं, पादपीठं पादकथलिकं, पत्तचीवरप्पटिग्गहणं, नहाने पिट्ठिपरिकम्मं सादितब्बं। न पकतत्तो भिक्खु सीलविपत्तिया अनुद्धंसेतब्बो, न आचारविपत्तिया अनुद्धंसेतब्बो, न दिट्ठिविपत्तिया अनुद्धंसेतब्बो, न आजीवविपत्तिया अनुद्धंसेतब्बो, न भिक्खु भिक्खूहि भेदेतब्बो [न भिक्खू भिक्खूहि भेदेतब्बा (स्या॰)], न गिहिद्धजो धारेतब्बो, न तित्थियद्धजो धारेतब्बो, न तित्थिया सेवितब्बा; भिक्खू सेवितब्बा, भिक्खुसिक्खाय सिक्खितब्बं [भिक्खुसिक्खा सिक्खितब्बा (स्या॰)]। न पकतत्तेन भिक्खुना सद्धिं एकच्छन्ने आवासे वत्थब्बं, न एकच्छन्ने अनावासे वत्थब्बं, न एकच्छन्ने आवासे वा अनावासे वा वत्थब्बं, पकतत्तं भिक्खुं दिस्वा आसना वुट्ठातब्बं, न पकतत्तो भिक्खु आसादेतब्बो अन्तो वा बहि वा। न पकतत्तस्स भिक्खुनो उपोसथो ठपेतब्बो, न पवारणा ठपेतब्बा, न सवचनीयं कातब्बं, न अनुवादो पट्ठपेतब्बो, न ओकासो कारेतब्बो, न चोदेतब्बो, न सारेतब्बो, न भिक्खूहि सम्पयोजेतब्ब’’न्ति।
आपत्तिया अदस्सने उक्खेपनीयकम्मे
तेचत्तालीसवत्तं निट्ठितं।
५२. अथ खो सङ्घो छन्नस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं अकासि – असम्भोगं सङ्घेन। सो सङ्घेन, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मकतो तम्हा आवासा अञ्ञं आवासं अगमासि। तत्थ भिक्खू नेव अभिवादेसुं, न पच्चुट्ठेसुं, न अञ्जलिकम्मं न सामीचिकम्मं अकंसु, न सक्करिंसु, न गरु करिंसु [न गरुकरिंसु (क॰)], न मानेसुं, न पूजेसुं। सो भिक्खूहि असक्करियमानो अगरुकरियमानो अमानियमानो अपूजियमानो असक्कारपकतो तम्हापि आवासा अञ्ञं आवासं अगमासि। तत्थपि भिक्खू नेव अभिवादेसुं, न पच्चुट्ठेसुं, न अञ्जलिकम्मं न सामीचिकम्मं अकंसु, न सक्करिंसु, न गरुं करिंसु, न मानेसुं, न पूजेसुं। सो भिक्खूहि असक्करियमानो अगरुकरियमानो अमानियमानो अपूजियमानो असक्कारपकतो तम्हापि आवासा अञ्ञं आवासं अगमासि। तत्थपि भिक्खू नेव अभिवादेसुं, न पच्चुट्ठेसुं, न अञ्जलिकम्मं न सामीचिकम्मं अकंसु, न सक्करिंसु, न गरुं करिंसु, न मानेसुं, न पूजेसुं। सो भिक्खूहि असक्करियमानो अगरुकरियमानो अमानियमानो अपूजियमानो असक्कारपकतो पुनदेव कोसम्बिं पच्चागञ्छि। सो सम्मा वत्तति, लोमं पातेति, नेत्थारं वत्तति, भिक्खू उपसङ्कमित्वा एवं वदेति – ‘‘अहं, आवुसो, सङ्घेन, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मकतो सम्मा वत्तामि, लोमं पातेमि, नेत्थारं वत्तामि। कथं नु खो मया पटिपज्जितब्ब’’न्ति? भिक्खू भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं…पे॰…। ‘‘तेन हि, भिक्खवे, सङ्घो छन्नस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतु।
नप्पटिप्पस्सम्भेतब्ब-तेचत्तालीसकं
५३. ‘‘पञ्चहि , भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं। उपसम्पादेति, निस्सयं देति, सामणेरं उपट्ठापेति, भिक्खुनोवादकसम्मुतिं सादियति, सम्मतोपि भिक्खुनियो ओवदति – इमेहि खो, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
[परि॰ ४२०] ‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं। याय आपत्तिया सङ्घेन, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं कतं होति तं आपत्तिं आपज्जति, अञ्ञं वा तादिसिकं, ततो वा पापिट्ठतरं; कम्मं गरहति, कम्मिके गरहति – इमेहि खो, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं। पकतत्तस्स भिक्खुनो अभिवादनं, पच्चुट्ठानं, अञ्जलिकम्मं, सामीचिकम्मं, आसनाभिहारं सादियति – इमेहि खो, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं। पकतत्तस्स भिक्खुनो सेय्याभिहारं, पादोदकं पादपीठं, पादकथलिकं, पत्तचीवरप्पटिग्गहणं , नहाने पिट्ठिपरिकम्मं सादियति – इमेहि खो, भिक्खवे , पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं। पकतत्तं भिक्खुं सीलविपत्तिया अनुद्धंसेति, आचारविपत्तिया अनुद्धंसेति, दिट्ठिविपत्तिया अनुद्धंसेति, आजीवविपत्तिया अनुद्धंसेति, भिक्खुं [भिक्खू (सी॰ स्या॰)] भिक्खूहि भेदेति – इमेहि खो, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं। गिहिद्धजं धारेति, तित्थियद्धजं धारेति, तित्थिये सेवति; भिक्खू न सेवति, भिक्खुसिक्खाय न सिक्खति – इमेहि खो, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं। पकतत्तेन भिक्खुना सद्धिं एकच्छन्ने आवासे वसति, एकच्छन्ने अनावासे वसति, एकच्छन्ने आवासे वा अनावासे वा वसति; पकतत्तं भिक्खुं दिस्वा आसना न वुट्ठाति; पकतत्तं भिक्खुं आसादेति अन्तो वा बहि वा – इमेहि खो, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
‘‘अट्ठहि, भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं। पकतत्तस्स भिक्खुनो उपोसथं ठपेति, पवारणं ठपेति, सवचनीयं करोति, अनुवादं पट्ठपेति, ओकासं कारेति, चोदेति, सारेति, भिक्खूहि सम्पयोजेति – इमेहि खो, भिक्खवे, अट्ठहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
आपत्तिया अदस्सने उक्खेपनीयकम्मे
नप्पटिप्पस्सम्भेतब्ब-तेचत्तालीसकं निट्ठितं।
पटिप्पस्सम्भेतब्ब-तेचत्तालीसकं
५४. ‘‘पञ्चहि , भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं। न उपसम्पादेति, न निस्सयं देति, न सामणेरं उपट्ठापेति, न भिक्खुनोवादकसम्मुतिं सादियति, सम्मतोपि भिक्खुनियो न ओवदति – इमेहि खो, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं। याय आपत्तिया सङ्घेन आपत्तिया अदस्सने उक्खेपनीयकम्मं कतं होति तं आपत्तिं न आपज्जति, अञ्ञं वा तादिसिकं, ततो वा पापिट्ठतरं; कम्मं न गरहति, कम्मिके न गरहति – इमेहि खो, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं। न पकतत्तस्स भिक्खुनो अभिवादनं, पच्चुट्ठानं, अञ्जलिकम्मं, सामीचिकम्मं, आसनाभिहारं सादियति – इमेहि खो, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं। न पकतत्तस्स भिक्खुनो सेय्याभिहारं, पादोदकं पादपीठं, पादकथलिकं, पत्तचीवरप्पटिग्गहणं, नहाने पिट्ठिपरिकम्मं सादियति – इमेहि खो, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं। न पकतत्तं भिक्खुं सीलविपत्तिया अनुद्धंसेति, न आचारविपत्तिया अनुद्धंसेति, न दिट्ठिविपत्तिया अनुद्धंसेति, न आजीवविपत्तिया अनुद्धंसेति, न भिक्खुं भिक्खूहि भेदेति – इमेहि खो, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
‘‘अपरेहिपि , भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं। न गिहिद्धजं धारेति, न तित्थियद्धजं धारेति, न तित्थिये सेवति, भिक्खू सेवति, भिक्खुसिक्खाय सिक्खति – इमेहि खो, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं। न पकतत्तेन भिक्खुना सद्धिं एकच्छन्ने आवासे वसति, न एकच्छन्ने अनावासे वसति, न एकच्छन्ने आवासे वा अनावासे वा वसति, पकतत्तं भिक्खुं दिस्वा आसना वुट्ठाति, न पकतत्तं भिक्खुं आसादेति अन्तो वा बहि वा – इमेहि खो, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
‘‘अट्ठहि, भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं। न पकतत्तस्स भिक्खुनो उपोसथं ठपेति, न पवारणं ठपेति, न सवचनीयं करोति, न अनुवादं पट्ठपेति, न ओकासं कारेति, न चोदेति, न सारेति, न भिक्खूहि सम्पयोजेति – इमेहि खो, भिक्खवे, अट्ठहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
आपत्तिया अदस्सने उक्खेपनीयकम्मे
पटिप्पस्सम्भेतब्बतेचत्तालीसकं निट्ठितं।
५५. ‘‘एवञ्च पन, भिक्खवे, पटिप्पस्सम्भेतब्बं। तेन, भिक्खवे, छन्नेन भिक्खुना सङ्घं उपसङ्कमित्वा एकंसं उत्तरासङ्गं करित्वा वुड्ढानं भिक्खूनं पादे वन्दित्वा उक्कुटिकं निसीदित्वा अञ्जलिं पग्गहेत्वा एवमस्स वचनीयो – ‘अहं, भन्ते, सङ्घेन, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मकतो सम्मा वत्तामि, लोमं पातेमि, नेत्थारं वत्तामि, आपत्तिया अदस्सने उक्खेपनीयस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धिं याचामी’ति। दुतियम्पि याचितब्बा। ततियम्पि याचितब्बा। ब्यत्तेन भिक्खुना पटिबलेन सङ्घो ञापेतब्बो –
‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। अयं छन्नो भिक्खु सङ्घेन, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मकतो सम्मा वत्तति, लोमं पातेति, नेत्थारं वत्तति, आपत्तिया अदस्सने उक्खेपनीयस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धिं याचति । यदि सङ्घस्स पत्तकल्लं, सङ्घो छन्नस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेय्य। एसा ञत्ति।
‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। अयं छन्नो भिक्खु सङ्घेन, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मकतो सम्मा वत्तति, लोमं पातेति, नेत्थारं वत्तति, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धिं याचति। सङ्घो छन्नस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेति। यस्सायस्मतो खमति छन्नस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धि, सो तुण्हस्स; यस्स नक्खमति, सो भासेय्य।
‘‘दुतियम्पि एतमत्थं वदामि…पे॰… ततियम्पि एतमत्थं वदामि – सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। अयं छन्नो भिक्खु सङ्घेन, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मकतो सम्मा वत्तति, लोमं पातेति, नेत्थारं वत्तति, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धिं याचति। सङ्घो छन्नस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेति। यस्सायस्मतो खमति छन्नस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धि, सो तुण्हस्स; यस्स नक्खमति, सो भासेय्य।
‘‘पटिप्पस्सद्धं सङ्घेन छन्नस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अदस्सने, उक्खेपनीयकम्मं। खमति सङ्घस्स, तस्मा तुण्ही, एवमेतं धारयामी’’ति।
आपत्तिया अदस्सने उक्खेपनीयकम्मं निट्ठितं पञ्चमं।
६. आपत्तिया अप्पटिकम्मे उक्खेपनीयकम्मं
५६. तेन समयेन बुद्धो भगवा कोसम्बियं विहरति घोसितारामे। तेन खो पन समयेन आयस्मा छन्नो आपत्तिं आपज्जित्वा न इच्छति आपत्तिं पटिकातुं। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम आयस्मा छन्नो आपत्तिं आपज्जित्वा न इच्छिस्सति आपत्तिं पटिकातु’’न्ति? अथ खो ते भिक्खू भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं।
अथ खो भगवा एतस्मिं निदाने एतस्मिं पकरणे भिक्खुसङ्घं सन्निपातापेत्वा भिक्खू पटिपुच्छि – ‘‘सच्चं किर, भिक्खवे, छन्नो भिक्खु आपत्तिं आपज्जित्वा न इच्छति आपत्तिं पटिकातु’’न्ति? ‘‘सच्चं भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा – ‘‘अननुच्छविकं…पे॰… कथञ्हि नाम सो, भिक्खवे, मोघपुरिसो आपत्तिं आपज्जित्वा न इच्छिस्सति आपत्तिं पटिकातुं। नेतं, भिक्खवे, अप्पसन्नानं वा पसादाय…पे॰… विगरहित्वा…पे॰… धम्मिं कथं कत्वा भिक्खू आमन्तेसि – तेन हि, भिक्खवे, सङ्घो छन्नस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं करोतु – असम्भोगं सङ्घेन। एवञ्च पन, भिक्खवे, कातब्बं – पठमं छन्नो भिक्खु चोदेतब्बो, चोदेत्वा सारेतब्बो, सारेत्वा आपत्तिं आरोपेतब्बो, आपत्तिं आरोपेत्वा ब्यत्तेन भिक्खुना पटिबलेन सङ्घो ञापेतब्बो –
‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। अयं छन्नो भिक्खु आपत्तिं आपज्जित्वा न इच्छति आपत्तिं पटिकातुं। यदि सङ्घस्स पत्तकल्लं, सङ्घो छन्नस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं करेय्य – असम्भोगं सङ्घेन। एसा ञत्ति।
‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। अयं छन्नो भिक्खु आपत्तिं आपज्जित्वा न इच्छति आपत्तिं पटिकातुं। सङ्घो छन्नस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं करोति – असम्भोगं सङ्घेन। यस्सायस्मतो खमति छन्नस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयस्स कम्मस्स करणं – असम्भोगं सङ्घेन, सो तुण्हस्स; यस्स नक्खमति, सो भासेय्य।
‘‘दुतियम्पि एतमत्थं वदामि…पे॰… ततियम्पि एतमत्थं वदामि – सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। अयं छन्नो भिक्खु आपत्तिं आपज्जित्वा न इच्छति आपत्तिं पटिकातुं। सङ्घो छन्नस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं करोति – असम्भोगं सङ्घेन। यस्सायस्मतो खमति छन्नस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयस्स कम्मस्स करणं – असम्भोगं सङ्घेन, सो तुण्हस्स; यस्स नक्खमति, सो भासेय्य।
‘‘कतं सङ्घेन छन्नस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं – असम्भोगं सङ्घेन। खमति सङ्घस्स, तस्मा तुण्ही, एवमेतं धारयामीति।
‘‘आवासपरम्परञ्च , भिक्खवे, संसथ – ‘छन्नो भिक्खु, सङ्घेन आपत्तिया [छन्नो भिक्खु आपत्तिया (सी॰ क॰)] अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मकतो – असम्भोगं सङ्घेना’ति।
अधम्मकम्मद्वादसकं
५७. ‘‘तीहि, भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतं, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च। असम्मुखा कतं होति, अप्पटिपुच्छा कतं होति, अप्पटिञ्ञाय कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च। अनापत्तिया कतं होति, अदेसनागामिनिया आपत्तिया कतं होति, देसिताय आपत्तिया कतं होति…पे॰… अचोदेत्वा कतं होति, असारेत्वा कतं होति, आपत्तिं अनारोपेत्वा कतं होति…पे॰… असम्मुखा कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति…पे॰… अप्पटिपुच्छा कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति…पे॰… अप्पटिञ्ञाय कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति…पे॰… अनापत्तिया कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति…पे॰… अदेसनागामिनिया आपत्तिया कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति…पे॰… देसिताय आपत्तिया कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति…पे॰… अचोदेत्वा कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति…पे॰… असारेत्वा कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति…पे॰… आपत्तिं अनारोपेत्वा कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च।
आपत्तिया अप्पटिकम्मे उक्खेपनीयकम्मे
अधम्मकम्मद्वादसकं निट्ठितं।
धम्मकम्मद्वादसकं
५८. ‘‘तीहि , भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतं, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च। सम्मुखा कतं होति, पटिपुच्छा कतं होति, पटिञ्ञाय कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च। आपत्तिया कतं होति, देसनागामिनिया आपत्तिया कतं होति, अदेसिताय आपत्तिया कतं होति…पे॰… चोदेत्वा कतं होति, सारेत्वा कतं होति, आपत्तिं आरोपेत्वा कतं होति…पे॰… सम्मुखा कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… पटिपुच्छा कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… पटिञ्ञाय कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… आपत्तिया कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… देसनागामिनिया आपत्तिया कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… अदेसिताय आपत्तिया कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… चोदेत्वा कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… सारेत्वा कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… आपत्तिं आरोपेत्वा कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च।
आपत्तिया अप्पटिकम्मे उक्खेपनीयकम्मे
धम्मकम्मद्वादसकं निट्ठितं।
आकङ्खमानछक्कं
५९. [परि॰ ३२३] ‘‘तीहि , भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं करेय्य। भण्डनकारको होति कलहकारको विवादकारको भस्सकारको सङ्घे अधिकरणकारको; बालो होति अब्यत्तो आपत्तिबहुलो अनपदानो; गिहिसंसट्ठो विहरति अननुलोमिकेहि गिहिसंसग्गेहि – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं करेय्य।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं करेय्य । अधिसीले सीलविपन्नो होति, अज्झाचारे आचारविपन्नो होति, अतिदिट्ठिया दिट्ठिविपन्नो होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं करेय्य।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं करेय्य। बुद्धस्स अवण्णं भासति, धम्मस्स अवण्णं भासति, सङ्घस्स अवण्णं भासति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं करेय्य।
‘‘तिण्णं, भिक्खवे, भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं करेय्य। एको भण्डनकारको होति कलहकारको विवादकारको भस्सकारको सङ्घे अधिकरणकारको; एको बालो होति अब्यत्तो आपत्तिबहुलो अनपदानो; एको गिहिसंसट्ठो विहरति अननुलोमिकेहि गिहिसंसग्गेहि – इमेसं खो, भिक्खवे, तिण्णं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं करेय्य।
‘‘अपरेसम्पि, भिक्खवे, तिण्णं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं करेय्य। एको अधिसीले सीलविपन्नो होति, एको अज्झाचारे आचारविपन्नो होति, एको अतिदिट्ठिया दिट्ठिविपन्नो होति – इमेसं खो, भिक्खवे, तिण्णं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं करेय्य।
‘‘अपरेसम्पि, भिक्खवे, तिण्णं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं करेय्य। एको बुद्धस्स अवण्णं भासति, एको धम्मस्स अवण्णं भासति, एको सङ्घस्स अवण्णं भासति – इमेसं खो, भिक्खवे, तिण्णं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं करेय्य।
आपत्तिया अप्पटिकम्मे उक्खेपनीयकम्मे
आकङ्खमानछक्कं निट्ठितं।
तेचत्तालीसवत्तं
६०. ‘‘आपत्तिया अप्पटिकम्मे उक्खेपनीयकम्मकतेन, भिक्खवे, भिक्खुना सम्मा वत्तितब्बं। तत्रायं सम्मावत्तना – न उपसम्पादेतब्बं, न निस्सयो दातब्बो, न सामणेरो उपट्ठापेतब्बो, न भिक्खुनोवादकसम्मुति सादितब्बा, सम्मतेनपि भिक्खुनियो न ओवदितब्बा। याय आपत्तिया सङ्घेन, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं कतं होति सा आपत्ति न आपज्जितब्बा, अञ्ञा वा तादिसिका, ततो वा पापिट्ठतरा; कम्मं न गरहितब्बं, कम्मिका न गरहितब्बा। न पकतत्तस्स भिक्खुनो अभिवादनं, पच्चुट्ठानं, अञ्जलिकम्मं, सामीचिकम्मं, आसनाभिहारो, सेय्याभिहारो, पादोदकं पादपीठं, पादकथलिकं, पत्तचीवरप्पटिग्गहणं, नहाने पिट्ठिपरिकम्मं सादितब्बं। न पकतत्तो भिक्खु सीलविपत्तिया अनुद्धंसेतब्बो , न आचारविपत्तिया अनुद्धंसेतब्बो, न दिट्ठिविपत्तिया अनुद्धंसेतब्बो, न आजीवविपत्तिया अनुद्धंसेतब्बो, न भिक्खु भिक्खूहि भेदेतब्बो। न गिहिद्धजो धारेतब्बो, न तित्थियद्धजो धारेतब्बो, न तित्थिया सेवितब्बा; भिक्खू सेवितब्बा, भिक्खुसिक्खाय सिक्खितब्बं। न पकतत्तेन भिक्खुना सद्धिं एकच्छन्ने आवासे वत्थब्बं, न एकच्छन्ने अनावासे वत्थब्बं, न एकच्छन्ने आवासे वा अनावासे वा वत्थब्बं, पकतत्तं भिक्खुं दिस्वा आसना वुट्ठातब्बं, न पकतत्तो भिक्खु आसादेतब्बो अन्तो वा बहि वा। न पकतत्तस्स भिक्खुनो उपोसथो ठपेतब्बो, न पवारणा ठपेतब्बा, न सवचनीयं कातब्बं, न अनुवादो पट्ठपेतब्बो, न ओकासो कारेतब्बो, न चोदेतब्बो, न सारेतब्बो, न भिक्खूहि सम्पयोजेतब्ब’’न्ति।
आपत्तिया अप्पटिकम्मे उक्खेपनीयकम्मे
तेचत्तालीसवत्तं निट्ठितं।
६१. अथ खो सङ्घो छन्नस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं अकासि – असम्भोगं सङ्घेन। सो सङ्घेन, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मकतो तम्हा आवासा अञ्ञं आवासं अगमासि। तत्थ भिक्खू नेव अभिवादेसुं, न पच्चुट्ठेसुं, न अञ्जलिकम्मं न सामीचिकम्मं अकंसु, न सक्करिंसु, न गरुं करिंसु, न मानेसुं, न पूजेसुं। सो भिक्खूहि असक्करियमानो अगरुकरियमानो अमानियमानो अपूजियमानो असक्कारपकतो तम्हापि आवासा अञ्ञं आवासं अगमासि। तत्थपि भिक्खू नेव अभिवादेसुं, न पच्चुट्ठेसुं, न अञ्जलिकम्मं न सामीचिकम्मं अकंसु, न सक्करिंसु, न गरुं करिंसु, न मानेसुं, न पूजेसुं। सो भिक्खूहि असक्करियमानो अगरुकरियमानो अमानियमानो अपूजियमानो असक्कारपकतो तम्हापि आवासा अञ्ञं आवासं अगमासि। तत्थपि भिक्खू नेव अभिवादेसुं, न पच्चुट्ठेसुं, न अञ्जलिकम्मं न सामीचिकम्मं अकंसु, न सक्करिंसु, न गरुं करिंसु, न मानेसुं, न पूजेसुं। सो भिक्खूहि असक्करियमानो अगरुकरियमानो अमानियमानो अपूजियमानो असक्कारपकतो पुनदेव कोसम्बिं पच्चागञ्छि। सो सम्मा वत्तति, लोमं पातेति, नेत्थारं वत्तति, भिक्खू उपसङ्कमित्वा एवं वदेति – ‘‘अहं, आवुसो, सङ्घेन, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मकतो सम्मा वत्तामि, लोमं पातेमि, नेत्थारं वत्तामि। कथं नु खो मया पटिपज्जितब्ब’’न्ति? भिक्खू भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं…पे॰…। ‘‘तेन हि, भिक्खवे, सङ्घो छन्नस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतु।
नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बतेचत्तालीसकं
६२. ‘‘पञ्चहि , भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं। उपसम्पादेति, निस्सयं देति, सामणेरं उपट्ठापेति, भिक्खुनोवादकसम्मुतिं सादियति, सम्मतोपि भिक्खुनियो ओवदति – इमेहि खो, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
[परि॰ ४२०] ‘‘अपरेहिपि , भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं। याय आपत्तिया सङ्घेन, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं कतं होति तं आपत्तिं आपज्जति, अञ्ञं वा तादिसिकं, ततो वा पापिट्ठतरं; कम्मं गरहति, कम्मिके गरहति…पे॰… पकतत्तस्स भिक्खुनो अभिवादनं, पच्चुट्ठानं, अञ्जलिकम्मं, सामीचिकम्मं, आसनाभिहारं सादियति…पे॰… पकतत्तस्स भिक्खुनो सेय्याभिहारं, पादोदकं पादपीठं, पादकथलिकं, पत्तचीवरप्पटिग्गहणं, नहाने पिट्ठिपरिकम्मं सादियति…पे॰… पकतत्तं भिक्खुं सीलविपत्तिया अनुद्धंसेति, आचारविपत्तिया अनुद्धंसेति, दिट्ठिविपत्तिया अनुद्धंसेति, आजीवविपत्तिया अनुद्धंसेति, भिक्खुं भिक्खूहि भेदेति…पे॰… गिहिद्धजं धारेति, तित्थियद्धजं धारेति, तित्थिये सेवति, भिक्खू न सेवति, भिक्खुसिक्खाय न सिक्खति…पे॰… पकतत्तेन भिक्खुना सद्धिं एकच्छन्ने आवासे वसति, एकच्छन्ने अनावासे वसति, एकच्छन्ने आवासे वा अनावासे वा वसति, पकतत्तं भिक्खुं दिस्वा आसना न वुट्ठाति, पकतत्तं भिक्खुं आसादेति अन्तो वा बहि वा – इमेहि खो, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अप्पटिकम्मे , उक्खेपनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
‘‘अट्ठहि, भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं। पकतत्तस्स भिक्खुनो उपोसथं ठपेति, पवारणं ठपेति, सवचनीयं करोति, अनुवादं पट्ठपेति, ओकासं कारेति, चोदेति, सारेति, भिक्खूहि सम्पयोजेति – इमेहि खो, भिक्खवे, अट्ठहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
आपत्तिया अप्पटिकम्मे उक्खेपनीयकम्मे
नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बतेचत्तालीसकं निट्ठितं।
पटिप्पस्सम्भेतब्बतेचत्तालीसकं
६३. ‘‘पञ्चहि, भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं। न उपसम्पादेति, न निस्सयं देति, न सामणेरं उपट्ठापेति, न भिक्खुनोवादकसम्मुतिं सादियति, सम्मतोपि भिक्खुनियो न ओवदति – इमेहि खो, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं। याय आपत्तिया सङ्घेन, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं कतं होति तं आपत्तिं न आपज्जति, अञ्ञं वा तादिसिकं, ततो वा पापिट्ठतरं ; कम्मं न गरहति, कम्मिके न गरहति…पे॰… न पकतत्तस्स भिक्खुनो अभिवादनं, पच्चुट्ठानं, अञ्जलिकम्मं, सामीचिकम्मं, आसनाभिहारं सादियति…पे॰… न पकतत्तस्स भिक्खुनो सेय्याभिहारं, पादोदकं पादपीठं, पादकथलिकं, पत्तचीवरप्पटिग्गहणं, नहाने पिट्ठिपरिकम्मं सादियति…पे॰… न पकतत्तं भिक्खुं सीलविपत्तिया अनुद्धंसेति, न आचारविपत्तिया अनुद्धंसेति, न दिट्ठिविपत्तिया अनुद्धंसेति, न आजीवविपत्तिया अनुद्धंसेति, न भिक्खुं भिक्खूहि भेदेति…पे॰… न गिहिद्धजं धारेति, न तित्थियद्धजं धारेति, न तित्थिये सेवति, भिक्खू सेवति, भिक्खुसिक्खाय सिक्खति…पे॰… न पकतत्तेन भिक्खुना सद्धिं एकच्छन्ने आवासे वसति, न एकच्छन्ने अनावासे वसति, न एकच्छन्ने आवासे वा अनावासे वा वसति, पकतत्तं भिक्खुं दिस्वा आसना वुट्ठाति, न पकतत्तं भिक्खुं आसादेति अन्तो वा बहि वा – इमेहि खो, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
‘‘अट्ठहि , भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं। न पकतत्तस्स भिक्खुनो उपोसथं ठपेति, न पवारणं ठपेति, न सवचनीयं करोति, न अनुवादं पट्ठपेति, न ओकासं कारेति, न चोदेति, न सारेति, न भिक्खूहि सम्पयोजेति – इमेहि खो, भिक्खवे, अट्ठहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
आपत्तिया अप्पटिकम्मे उक्खेपनीयकम्मे
पटिप्पस्सम्भेतब्बतेचत्तालीसकं निट्ठितं।
६४. ‘‘एवञ्च पन, भिक्खवे, पटिप्पस्सम्भेतब्बं। तेन भिक्खवे, छन्नेन भिक्खुना सङ्घं उपसङ्कमित्वा एकंसं उत्तरासङ्गं करित्वा वुड्ढानं भिक्खूनं पादे वन्दित्वा उक्कुटिकं निसीदित्वा अञ्जलिं पग्गहेत्वा एवमस्स वचनीयो – ‘अहं, भन्ते, सङ्घेन, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मकतो सम्मा वत्तामि, लोमं पातेमि, नेत्थारं वत्तामि, आपत्तिया अप्पटिकम्मे उक्खेपनीयस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धिं याचामी’ति। दुतियम्पि याचितब्बा। ततियम्पि याचितब्बा। ब्यत्तेन भिक्खुना पटिबलेन सङ्घो ञापेतब्बो –
‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। अयं छन्नो भिक्खु सङ्घेन, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मकतो सम्मा वत्तति, लोमं पातेति, नेत्थारं वत्तति, आपत्तिया अप्पटिकम्मे उक्खेपनीयस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धिं याचति। यदि सङ्घस्स पत्तकल्लं, सङ्घो छन्नस्स भिक्खुनो , आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेय्य। एसा ञत्ति।
‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। अयं छन्नो भिक्खु सङ्घेन, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मकतो सम्मा वत्तति, लोमं पातेति, नेत्थारं वत्तति, आपत्तिया अप्पटिकम्मे उक्खेपनीयस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धिं याचति। सङ्घो छन्नस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेति। यस्सायस्मतो खमति छन्नस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धि, सो तुण्हस्स; यस्स नक्खमति, सो भासेय्य।
‘‘दुतियम्पि एतमत्थं वदामि…पे॰… ततियम्पि एतमत्थं वदामि – सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। अयं छन्नो भिक्खु सङ्घेन, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मकतो सम्मा वत्तति, लोमं पातेति, नेत्थारं वत्तति, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धिं याचति। सङ्घो छन्नस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेति। यस्सायस्मतो खमति छन्नस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धि, सो तुण्हस्स; यस्स नक्खमति, सो भासेय्य।
‘‘पटिप्पस्सद्धं सङ्घेन छन्नस्स भिक्खुनो, आपत्तिया अप्पटिकम्मे, उक्खेपनीयकम्मं। खमति सङ्घस्स, तस्मा तुण्ही, एवमेतं धारयामी’’ति।
आपत्तिया अप्पटिकम्मे उक्खेपनीयकम्मं निट्ठितं छट्ठं।
७. पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे उक्खेपनीयकम्मं
६५. [इदं वत्थु पाचि॰ ४१७; म॰ नि॰ २३४ आदयो] तेन समयेन बुद्धो भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन अरिट्ठस्स नाम भिक्खुनो गद्धबाधिपुब्बस्स [गन्धबाधिपुब्बस्स (क॰)] एवरूपं पापकं दिट्ठिगतं उप्पन्नं होति – ‘‘तथाहं भगवता धम्मं देसितं आजानामि यथा येमे अन्तरायिका धम्मा वुत्ता भगवता ते पटिसेवतो नालं अन्तरायाया’’ति। अस्सोसुं खो सम्बहुला भिक्खू अरिट्ठस्स नाम किर भिक्खुनो गद्धबाधिपुब्बस्स एवरूपं पापकं दिट्ठिगतं उप्पन्नं – ‘‘तथाहं भगवता धम्मं देसितं आजानामि यथा येमे अन्तरायिका धम्मा वुत्ता भगवता ते पटिसेवतो नालं अन्तरायाया’’ति। अथ खो ते भिक्खू येन अरिट्ठो भिक्खु गद्धबाधिपुब्बो तेनुपसङ्कमिंसु। उपसङ्कमित्वा अरिट्ठं भिक्खुं गद्धबाधिपुब्बं एतदवोचुं – ‘‘सच्चं किर ते, आवुसो अरिट्ठ, एवरूपं पापकं दिट्ठिगतं उप्पन्नं – तथाहं भगवता धम्मं देसितं आजानामि यथा येमे अन्तरायिका धम्मा वुत्ता भगवता ते पटिसेवतो नालं अन्तरायाया’’ति? ‘‘एवंब्या खो अहं, आवुसो, भगवता धम्मं देसितं आजानामि, यथा येमे अन्तरायिका धम्मा वुत्ता भगवता ते पटिसेवतो नालं अन्तरायाया’’ति।
‘‘मावुसो अरिट्ठ, एवं अवच। मा भगवन्तं अब्भाचिक्खि। न हि साधु भगवतो अब्भक्खानं [अब्भाचिक्खनं (क॰)]। न हि भगवा एवं वदेय्य। अनेकपरियायेनावुसो अरिट्ठ, अन्तरायिका धम्मा अन्तरायिका वुत्ता भगवता। अलञ्च पन ते पटिसेवतो अन्तरायाय। अप्पस्सादा कामा वुत्ता भगवता, बहुदुक्खा बहुपायासा [बहूपायासा (सी॰ स्या॰)], आदीनवो एत्थ भिय्यो। अट्ठिकङ्कलूपमा कामा वुत्ता भगवता, बहुदुक्खा बहूपायासा, आदीनवो एत्थ भिय्यो। मंसपेसूपमा कामा वुत्ता भगवता…पे॰… तिणुक्कूपमा कामा वुत्ता भगवता…पे॰… अङ्गारकासूपमा कामा वुत्ता भगवता… सुपिनकूपमा कामा वुत्ता भगवता… याचितकूपमा कामा वुत्ता भगवता… रुक्खफलूपमा कामा वुत्ता भगवता… असिसूनूपमा कामा वुत्ता भगवता… सत्तिसूलूपमा कामा वुत्ता भगवता… सप्पसिरूपमा कामा वुत्ता भगवता, बहुदुक्खा बहूपायासा, आदीनवो एत्थ भिय्यो’’ति।
एवम्पि खो अरिट्ठो भिक्खु गद्धबाधिपुब्बो तेहि भिक्खूहि वुच्चमानो तथेव तं पापकं दिट्ठिगतं थामसा परामासा अभिनिविस्स वोहरति – ‘‘एवंब्या खो अहं, आवुसो, भगवता धम्मं देसितं आजानामि, यथा येमे अन्तरायिका धम्मा वुत्ता भगवता ते पटिसेवतो नालं अन्तरायाया’’ति। यतो च खो ते भिक्खू नासक्खिंसु अरिट्ठं भिक्खुं गद्धबाधिपुब्बं एतस्मा पापका दिट्ठिगता विवेचेतुं, अथ खो ते भिक्खू येन भगवा तेनुपसङ्कमिंसु, उपसङ्कमित्वा भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं। अथ खो भगवा एतस्मिं निदाने एतस्मिं पकरणे भिक्खुसङ्घं सन्निपातापेत्वा अरिट्ठं भिक्खुं गद्धबाधिपुब्बं पटिपुच्छि – ‘‘सच्चं किर ते, अरिट्ठ, एवरूपं पापकं दिट्ठिगतं उप्पन्नं – तथाहं भगवता धम्मं देसितं आजानामि यथा येमे अन्तरायिका धम्मा वुत्ता भगवता ते पटिसेवतो नालं अन्तरायाया’’ति? ‘‘एवंब्या खो अहं, भन्ते, भगवता धम्मं देसितं आजानामि, यथा येमे अन्तरायिका धम्मा वुत्ता भगवता ते पटिसेवतो नालं अन्तरायाया’’ति।
‘‘कस्स नु खो नाम त्वं, मोघपुरिस, मया एवं धम्मं देसितं आजानासि? ननु मया, मोघपुरिस, अनेकपरियायेन अन्तरायिका धम्मा अन्तरायिका वुत्ता? अलञ्च पन ते पटिसेवतो अन्तरायाय। अप्पस्सादा कामा वुत्ता मया, बहुदुक्खा बहुपायासा, आदीनवो एत्थ भिय्यो। अट्ठिकङ्कलूपमा कामा वुत्ता मया, बहुदुक्खा बहुपायासा, आदीनवो एत्थ भिय्यो। मंसपेसूपमा कामा वुत्ता मया…पे॰… तिणुक्कूपमा कामा वुत्ता मया… अङ्गारकासूपमा कामा वुत्ता मया… सुपिनकूपमा कामा वुत्ता मया…पे॰… याचितकूपमा कामा वुत्ता मया… रुक्खफलूपमा कामा वुत्ता मया… असिसूनूपमा कामा वुत्ता मया… सत्तिसूलूपमा कामा वुत्ता मया… सप्पसिरूपमा कामा वुत्ता मया, बहुदुक्खा बहुपायासा, आदीनवो एत्थ भिय्यो। अथ च पन त्वं, मोघपुरिस, अत्तना दुग्गहितेन [दुग्गहितेन दिट्ठिगतेन (स्या॰)] अम्हे चेव अब्भाचिक्खसि, अत्तानञ्च खणसि , बहुञ्च अपुञ्ञं पसवसि। तञ्हि ते, मोघपुरिस, भविस्सति दीघरत्तं अहिताय दुक्खाय। नेतं, मोघपुरिस, अप्पसन्नानं वा पसादाय…पे॰… विगरहित्वा…पे॰… धम्मिं कथं कत्वा भिक्खू आमन्तेसि – तेन हि, भिक्खवे, सङ्घो अरिट्ठस्स भिक्खुनो गद्धबाधिपुब्बस्स, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं करोतु – असम्भोगं सङ्घेन। एवञ्च पन भिक्खवे कातब्बं – पठमं अरिट्ठो भिक्खु चोदेतब्बो, चोदेत्वा सारेतब्बो, सारेत्वा आपत्तिं आरोपेतब्बो, आपत्तिं आरोपेत्वा ब्यत्तेन भिक्खुना पटिबलेन सङ्घो ञापेतब्बो –
६६. ‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। अरिट्ठस्स भिक्खुनो गद्धबाधिपुब्बस्स एवरूपं पापकं दिट्ठिगतं उप्पन्नं – तथाहं भगवता धम्मं देसितं आजानामि यथा येमे अन्तरायिका धम्मा वुत्ता भगवता ते पटिसेवतो नालं अन्तरायायाति। सो तं दिट्ठिं न पटिनिस्सज्जति। यदि सङ्घस्स पत्तकल्लं, सङ्घो अरिट्ठस्स भिक्खुनो गद्धबाधिपुब्बस्स, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं करेय्य – असम्भोगं सङ्घेन। एसा ञत्ति।
‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। अरिट्ठस्स भिक्खुनो गद्धबाधिपुब्बस्स एवरूपं पापकं दिट्ठिगतं उप्पन्नं – तथाहं भगवता धम्मं देसितं आजानामि यथा येमे अन्तरायिका धम्मा वुत्ता भगवता ते पटिसेवतो नालं अन्तरायायाति। सो तं दिट्ठिं न पटिनिस्सज्जति । सङ्घो अरिट्ठस्स भिक्खुनो गद्धबाधिपुब्बस्स, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं करोति – असम्भोगं सङ्घेन। यस्सायस्मतो खमति अरिट्ठस्स भिक्खुनो गद्धबाधिपुब्बस्स, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयस्स कम्मस्स करणं – असम्भोगं सङ्घेन, सो तुण्हस्स; यस्स नक्खमति, सो भासेय्य।
‘‘दुतियम्पि एतमत्थं वदामि…पे॰… ततियम्पि एतमत्थं वदामि – सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। अरिट्ठस्स भिक्खुनो गद्धबाधिपुब्बस्स एवरूपं पापकं दिट्ठिगतं उप्पन्नं – तथाहं भगवता धम्मं देसितं आजानामि यथा येमे अन्तरायिका धम्मा वुत्ता भगवता ते पटिसेवतो नालं अन्तरायायाति। सो तं दिट्ठिं न पटिनिस्सज्जति। सङ्घो अरिट्ठस्स भिक्खुनो गद्धबाधिपुब्बस्स, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं करोति – असम्भोगं सङ्घेन। यस्सायस्मतो खमति अरिट्ठस्स भिक्खुनो गद्धबाधिपुब्बस्स, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयस्स कम्मस्स करणं – असम्भोगं सङ्घेन, सो तुण्हस्स; यस्स नक्खमति, सो भासेय्य।
‘‘कतं सङ्घेन अरिट्ठस्स भिक्खुनो गद्धबाधिपुब्बस्स, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं – असम्भोगं सङ्घेन। खमति सङ्घस्स, तस्मा तुण्ही, एवमेतं धारयामीति।
‘‘आवासपरम्परञ्च, भिक्खवे, संसथ – ‘अरिट्ठो भिक्खु गद्धबाधिपुब्बो, सङ्घेन पापिकाय [गद्धबाधिपुब्बो पापिकाय (सी॰ क॰)] दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे , उक्खेपनीयकम्मकतो – असम्भोगं सङ्घेना’’’ति।
अधम्मकम्मद्वादसकं
६७. ‘‘तीहि, भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतं, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च। असम्मुखा कतं होति, अप्पटिपुच्छा कतं होति, अप्पटिञ्ञाय कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च। अनापत्तिया कतं होति, अदेसनागामिनिया आपत्तिया कतं होति, देसिताय आपत्तिया कतं होति…पे॰… अचोदेत्वा कतं होति, असारेत्वा कतं होति, आपत्तिं अनारोपेत्वा कतं होति…पे॰… असम्मुखा कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति…पे॰… अप्पटिपुच्छा कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति…पे॰… अप्पटिञ्ञाय कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति…पे॰… अनापत्तिया कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति…पे॰… अदेसनागामिनिया आपत्तिया कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति…पे॰… देसिताय आपत्तिया कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति…पे॰… अचोदेत्वा कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति…पे॰… असारेत्वा कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति…पे॰… आपत्तिं अनारोपेत्वा कतं होति, अधम्मेन कतं होति, वग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे , तीहङ्गेहि समन्नागतं, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं अधम्मकम्मञ्च होति, अविनयकम्मञ्च, दुवूपसन्तञ्च।
पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे उक्खेपनीयकम्मे
अधम्मकम्मद्वादसकं निट्ठितं।
धम्मकम्मद्वादसकं
६८. ‘‘तीहि , भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतं, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च। सम्मुखा कतं होति, पटिपुच्छा कतं होति, पटिञ्ञाय कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च।
‘‘अपरेहिपि , भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च। आपत्तिया कतं होति, देसनागामिनिया आपत्तिया कतं होति, अदेसिताय आपत्तिया कतं होति…पे॰… चोदेत्वा कतं होति, सारेत्वा कतं होति, आपत्तिं आरोपेत्वा कतं होति…पे॰… सम्मुखा कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… पटिपुच्छा कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… पटिञ्ञाय कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… आपत्तिया कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… देसनागामिनिया आपत्तिया कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… अदेसिताय आपत्तिया कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… चोदेत्वा कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… सारेत्वा कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति…पे॰… आपत्तिं आरोपेत्वा कतं होति, धम्मेन कतं होति, समग्गेन कतं होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतं, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं धम्मकम्मञ्च होति, विनयकम्मञ्च, सुवूपसन्तञ्च।
पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे उक्खेपनीयकम्मे
धम्मकम्मद्वादसकं निट्ठितं।
आकङ्खमानछक्कं
६९. [परि॰ ३२३] ‘‘तीहि , भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं करेय्य। भण्डनकारको होति कलहकारको विवादकारको भस्सकारको सङ्घे अधिकरणकारको; बालो होति अब्यत्तो आपत्तिबहुलो अनपदानो ; गिहिसंसट्ठो विहरति अननुलोमिकेहि गिहिसंसग्गेहि – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं करेय्य।
‘‘अपरेहिपि , भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं करेय्य। अधिसीले सीलविपन्नो होति, अज्झाचारे आचारविपन्नो होति, अतिदिट्ठिया दिट्ठिविपन्नो होति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं करेय्य।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं करेय्य। बुद्धस्स अवण्णं भासति, धम्मस्स अवण्णं भासति, सङ्घस्स अवण्णं भासति – इमेहि खो, भिक्खवे, तीहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, आकङ्खमानो सङ्घो, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं करेय्य।
‘‘तिण्णं, भिक्खवे, भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं करेय्य। एको भण्डनकारको होति कलहकारको विवादकारको भस्सकारको सङ्घे अधिकरणकारको; एको बालो होति अब्यत्तो आपत्तिबहुलो अनपदानो; एको गिहिसंसट्ठो विहरति अननुलोमिकेहि गिहिसंसग्गेहि – इमेसं खो, भिक्खवे, तिण्णं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं करेय्य।
‘‘अपरेसम्पि, भिक्खवे, तिण्णं भिक्खूनं, आकङ्कमानो सङ्घो, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं करेय्य। एको अधिसीले सीलविपन्नो होति, एको अज्झाचारे आचारविपन्नो होति, एको अतिदिट्ठिया दिट्ठिविपन्नो होति – इमेसं खो, भिक्खवे , तिण्णं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं करेय्य।
‘‘अपरेसम्पि, भिक्खवे, तिण्णं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं करेय्य। एको बुद्धस्स अवण्णं भासति, एको धम्मस्स अवण्णं भासति, एको सङ्घस्स अवण्णं भासति – इमेसं खो, भिक्खवे, तिण्णं भिक्खूनं, आकङ्खमानो सङ्घो, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सगे, उक्खेपनीयकम्मं करेय्य।
पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सगे उक्खेपनीयकम्मे
आकङ्खमानछक्कं निट्ठितं।
तेचत्तालीसवत्तं
७०. ‘‘पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे उक्खेपनीयकम्मकतेन, भिक्खवे, भिक्खुना सम्मा वत्तितब्बं। तत्रायं सम्मावत्तना – न उपसम्पादेतब्बं, न निस्सयो दातब्बो, न सामणेरो उपट्ठापेतब्बो, न भिक्खुनोवादकसम्मुति सादितब्बा, सम्मतेनपि भिक्खुनियो न ओवदितब्बा। याय आपत्तिया सङ्घेन, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं कतं होति सा आपत्ति न आपज्जितब्बा, अञ्ञा वा तादिसिका, ततो वा पापिट्ठतरा; कम्मं न गरहितब्बं, कम्मिका न गरहितब्बा…पे॰… न पकतत्तस्स भिक्खुनो उपोसथो ठपेतब्बो, न पवारणा ठपेतब्बा, न सवचनीयं कातब्बं, न अनुवादो पट्ठपेतब्बो, न ओकासो कारेतब्बो, न चोदेतब्बो, न सारेतब्बो, न भिक्खूहि सम्पयोजेतब्ब’’न्ति।
पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे उक्खेपनीयकम्मे
तेचत्तालीसवत्तं निट्ठितं।
७१. अथ खो सङ्घो अरिट्ठस्स भिक्खुनो गद्धबाधिपुब्बस्स, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं अकासि – असम्भोगं सङ्घेन। सो सङ्घेन, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मकतो विब्भमि। ये ते भिक्खू अप्पिच्छा…पे॰… ते उज्झायन्ति खिय्यन्ति विपाचेन्ति – ‘‘कथञ्हि नाम अरिट्ठो भिक्खु गद्धबाधिपुब्बो सङ्घेन , पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मकतो विब्भमिस्सती’’ति? अथ खो ते भिक्खू भगवतो एतमत्थं आरोचेसुं।
अथ खो भगवा एतस्मिं निदाने एतस्मिं पकरणे भिक्खुसङ्घं सन्निपातापेत्वा भिक्खू पटिपुच्छि – ‘‘सच्चं किर, भिक्खवे, अरिट्ठो भिक्खु गद्धबाधिपुब्बो सङ्घेन, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मकतो विब्भमती’’ति [विब्भमीति (सी॰ क॰)]? ‘‘सच्चं भगवा’’ति। विगरहि बुद्धो भगवा – ‘‘अननुच्छविकं…पे॰… कथञ्हि नाम सो, भिक्खवे, मोघपुरिसो सङ्घेन, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मकतो विब्भमिस्सति? नेतं, भिक्खवे, अप्पसन्नानं वा पसादाय…पे॰… विगरहित्वा…पे॰… धम्मिं कथं कत्वा भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘तेन हि, भिक्खवे, सङ्घो, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतु।
नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बतेचत्तालीसकं
७२. ‘‘पञ्चहि, भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं। उपसम्पादेति, निस्सयं देति, सामणेरं उपट्ठापेति, भिक्खुनोवादकसम्मुतिं सादियति, सम्मतोपि भिक्खुनियो ओवदति – इमेहि खो, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सगे, उक्खेपनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
[परि॰ ४२०] ‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं। याय आपत्तिया सङ्घेन पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे उक्खेपनीयकम्मं कतं होति तं आपत्तिं आपज्जति, अञ्ञं वा तादिसिकं, ततो वा पापिट्ठतरं; कम्मं गरहति, कम्मिके गरहति – इमेहि खो, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं…पे॰… ।
‘‘अट्ठहि, भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं। पकतत्तस्स भिक्खुनो उपोसथं ठपेति, पवारणं ठपेति, सवचनीयं करोति, अनुवादं पट्ठपेति, ओकासं कारेति, चोदेति, सारेति , भिक्खूहि सम्पयोजेति – इमेहि खो, भिक्खवे, अट्ठहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे उक्खेपनीयकम्मे
नप्पटिप्पस्सम्भेतब्बतेचत्तालीसकं निट्ठितं।
पटिप्पस्सम्भेतब्बतेचत्तालीसकं
७३. ‘‘पञ्चहि , भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं। न उपसम्पादेति, न निस्सयं देति, न सामणेरं उपट्ठापेति, न भिक्खुनोवादकसम्मुतिं सादियति, सम्मतोपि भिक्खुनियो न ओवदति – इमेहि खो, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं।
‘‘अपरेहिपि, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं। याय आपत्तिया सङ्घेन, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं कतं होति तं आपत्तिं न आपज्जति, अञ्ञं वा तादिसिकं , ततो वा पापिट्ठतरं; कम्मं न गरहति, कम्मिके न गरहति – इमेहि खो, भिक्खवे, पञ्चहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं…पे॰…।
‘‘अट्ठहि, भिक्खवे, अङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं। न पकतत्तस्स भिक्खुनो उपोसथं ठपेति, न पवारणं ठपेति, न सवचनीयं करोति, न अनुवादं पट्ठपेति, न ओकासं कारेति, न चोदेति, न सारेति, न भिक्खूहि सम्पयोजेति – इमेहि खो, भिक्खवे, अट्ठहङ्गेहि समन्नागतस्स भिक्खुनो, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेतब्बं’’।
पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे उक्खेपनीयकम्मे
पटिप्पस्सम्भेतब्बतेचत्तालीसकं निट्ठितं।
७४. ‘‘एवञ्च पन, भिक्खवे, पटिप्पस्सम्भेतब्बं। तेन, भिक्खवे, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मकतेन भिक्खुना सङ्घं उपसङ्कमित्वा एकंसं उत्तरासङ्गं करित्वा वुड्ढानं भिक्खूनं पादे वन्दित्वा उक्कुटिकं निसीदित्वा अञ्जलिं पग्गहेत्वा एवमस्स वचनीयो – ‘अहं, भन्ते, सङ्घेन, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मकतो सम्मा वत्तामि, लोमं पातेमि, नेत्थारं वत्तामि, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धिं याचामी’ति। दुतियम्पि याचितब्बा। ततियम्पि याचितब्बा। ब्यत्तेन भिक्खुना पटिबलेन सङ्घो ञापेतब्बो –
‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। अयं इत्थन्नामो भिक्खु सङ्घेन, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मकतो सम्मा वत्तति, लोमं पातेति, नेत्थारं वत्तति, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धिं याचति। यदि सङ्घस्स पत्तकल्लं, सङ्घो इत्थन्नामस्स भिक्खुनो, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेय्य। एसा ञत्ति।
‘‘सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। अयं इत्थन्नामो भिक्खु सङ्घेन, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मकतो सम्मा वत्तति, लोमं पातेति, नेत्थारं वत्तति, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे , उक्खेपनीयस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धिं याचति। सङ्घो इत्थन्नामस्स भिक्खुनो, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेति। यस्सायस्मतो खमति इत्थन्नामस्स भिक्खुनो, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धि, सो तुण्हस्स; यस्स नक्खमति, सो भासेय्य।
‘‘दुतियम्पि एतमत्थं वदामि…पे॰… ततियम्पि एतमत्थं वदामि – सुणातु मे, भन्ते, सङ्घो। अयं इत्थन्नामो भिक्खु सङ्घेन, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मकतो सम्मा वत्तति, लोमं पातेति, नेत्थारं वत्तति, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे उक्खेपनीयस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धिं याचति। सङ्घो इत्थन्नामस्स भिक्खुनो, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं पटिप्पस्सम्भेति। यस्सायस्मतो खमति इत्थन्नामस्स भिक्खुनो, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयस्स कम्मस्स पटिप्पस्सद्धि, सो तुण्हस्स; यस्स नक्खमति, सो भासेय्य।
‘‘पटिप्पस्सद्धं सङ्घेन इत्थन्नामस्स भिक्खुनो, पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे, उक्खेपनीयकम्मं। खमति सङ्घस्स, तस्मा तुण्ही, एवमेतं धारयामी’’ति।
पापिकाय दिट्ठिया अप्पटिनिस्सग्गे उक्खेपनीयकम्मं निट्ठितं सत्तमं।
कम्मक्खन्धको पठमो।
इमम्हि खन्धके वत्थू सत्त।
तस्सुद्दानं –
पण्डुलोहितका भिक्खू, सयं भण्डनकारका।
तादिसे उपसङ्कम्म, उस्सहिंसु च भण्डने॥
अनुप्पन्नापि जायन्ति [अनुप्पन्नानि जायन्ति (सी॰ स्या॰)], उप्पन्नानिपि वड्ढरे [उप्पन्नानि पवड्ढरे (सी॰), उप्पन्नापि पवड्ढन्ति (क॰)]।
अप्पिच्छा पेसला भिक्खू, उज्झायन्ति पदस्सतो [परीसतो (स्या॰), परस्सतो (सी॰)]॥
सद्धम्मट्ठितिको बुद्धो, सयम्भू अग्गपुग्गलो।
आणापेसि तज्जनीयकम्मं सावत्थियं जिनो॥
असम्मुखाप्पटिपुच्छाप्पटिञ्ञाय कतञ्च यं।
अनापत्ति अदेसने, देसिताय कतञ्च यं॥
अचोदेत्वा असारेत्वा, अनारोपेत्वा च यं कतं।
असम्मुखा अधम्मेन, वग्गेन चापि [वग्गेनापि च (सी॰ स्या॰)] यं कतं॥
अप्पटिपुच्छा अधम्मेन, पुन वग्गेन [वग्गेनापि च (सी॰ स्या॰)] यं कतं।
अप्पटिञ्ञाय अधम्मेन, वग्गेन चापि [वग्गेनापि च (सी॰ स्या॰)] यं कतं॥
अनापत्ति [अनापत्तिया (सी॰ स्या॰)] अधम्मेन, वग्गेन
चापि [वग्गेनापि च (सी॰ स्या॰)] यं कतं।
अदेसनागामिनिया, अधम्मवग्गमेव च॥
देसिताय अधम्मेन, वग्गेनापि तथेव च।
अचोदेत्वा अधम्मेन, वग्गेनापि तथेव च॥
असारेत्वा अधम्मेन, वग्गेनापि तथेव च।
अनारोपेत्वा अधम्मेन, वग्गेनापि तथेव च॥
कण्हवारनयेनेव, सुक्कवारं विजानिया।
सङ्घो आकङ्खमानो च यस्स तज्जनियं करे॥
भण्डनं बालो संसट्ठो, अधिसीले अज्झाचारे।
अतिदिट्ठिविपन्नस्स, सङ्घो तज्जनियं करे॥
बुद्धधम्मस्स सङ्घस्स, अवण्णं यो च भासति।
तिण्णन्नम्पि च भिक्खूनं, सङ्घो तज्जनियं करे॥
भण्डनं कारको एको, बालो संसग्गनिस्सितो।
अधिसीले अज्झाचारे, तथेव अतिदिट्ठिया॥
बुद्धधम्मस्स सङ्घस्स, अवण्णं यो च भासति।
तज्जनीयकम्मकतो, एवं सम्मानुवत्तना॥
उपसम्पदनिस्सया, सामणेरं उपट्ठना।
ओवादसम्मतेनापि, न करे तज्जनीकतो॥
नापज्जे तञ्च आपत्तिं, तादिसञ्च ततो परं।
कम्मञ्च कम्मिके चापि, न गरहे तथाविधो॥
उपोसथं पवारणं, पकतत्तस्स नट्ठपे।
सवचनिं [न सवचनियं (सी॰ स्या॰)] अनुवादो, ओकासो चोदनेन च॥
सारणं सम्पयोगञ्च, न करेय्य तथाविधो।
उपसम्पदनिस्सया, सामणेरं उपट्ठना॥
ओवादसम्मतेनापि, पञ्चहङ्गेहि [पञ्चअङ्गो (क॰)] न सम्मति।
तञ्चापज्जति आपत्तिं, तादिसञ्च ततो परं॥
कम्मञ्च कम्मिके चापि, गरहन्तो न सम्मति।
उपोसथं पवारणं, सवचनीया च नोवादो॥
ओकासो चोदनञ्चेव, सारणा सम्पयोजना।
इमेहट्ठङ्गेहि यो युत्तो, तज्जनानुपसम्मति॥
कण्हवारनयेनेव, सुक्कवारं विजानिया।
बालो आपत्तिबहुलो, संसट्ठोपि च सेय्यसो॥
नियस्सकम्मं सम्बुद्धो, आणापेसि महामुनि।
कीटागिरिस्मिं द्वे भिक्खू, अस्सजिपुनब्बसुका॥
अनाचारञ्च विविधं, आचरिंसु असञ्ञता।
पब्बाजनीयं सम्बुद्धो, कम्मं सावत्थियं जिनो।
मच्छिकासण्डे सुधम्मो, चित्तस्सावासिको अहु॥
जातिवादेन खुंसेति, सुधम्मो चित्तुपासकं।
पटिसारणीयकम्मं, आणापेसि तथागतो॥
कोसम्बियं छन्नं भिक्खुं, निच्छन्तापत्तिं पस्सितुं।
अदस्सने उक्खिपितुं, आणापेसि जिनुत्तमो॥
छन्नो तंयेव आपत्तिं, पटिकातुं न इच्छति।
उक्खेपनाप्पटिकम्मे, आणापेसि विनायको॥
पापदिट्ठि अरिट्ठस्स, आसि अञ्ञाणनिस्सिता।
दिट्ठियाप्पटिनिस्सग्गे [दिट्ठिअप्पटिनिस्सग्गे (क॰)], उक्खेपं जिनभासितं॥
नियस्सकम्मं पब्बज्जं [पब्बाजं (क॰)], तथेव पटिसारणी।
अदस्सनाप्पटिकम्मे , अनिस्सग्गे च दिट्ठिया॥
दवानाचारूपघाति, मिच्छाआजीवमेव च।
पब्बाजनीयकम्मम्हि, अतिरेकपदा इमे॥
अलाभावण्णा द्वे पञ्च, द्वे पञ्चकाति नामका [द्वे पञ्चकोति नामको (क॰)]।
पटिसारणीयकम्मम्हि, अतिरेकपदा इमे॥
तज्जनीयं नियस्सञ्च, दुवे कम्मापि सादिसा [कम्मेसु सदिसं (क॰)]।
पब्बज्जा [पब्बाजा (क॰)] पटिसारी च, अत्थि पदातिरित्तता॥
तयो उक्खेपना कम्मा, सदिसा ते विभत्तितो।
तज्जनीयनयेनापि, सेसकम्मं विजानियाति॥
कम्मक्खन्धकं निट्ठितं।