Wikipitaka - The Completing Tipitaka
Advertisement

Tipitaka >> Sutta Pitaka >> Anguttara Nikaya >> 10.Book of Tens >> Section5-Pali-Devanagri version


Anguttara Nikaya 10-5[]

५. अक्‍कोसवग्गो

१. विवादसुत्तं

४१. अथ खो आयस्मा उपालि येन भगवा तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्‍नो खो आयस्मा उपालि भगवन्तं एतदवोच – ‘‘को नु खो, भन्ते, हेतु को पच्‍चयो, येन सङ्घे भण्डनकलहविग्गहविवादा उप्पज्‍जन्ति, भिक्खू च न फासु [फासुं (?)] विहरन्ती’’ति? ‘‘इधुपालि, भिक्खू अधम्मं धम्मोति दीपेन्ति, धम्मं अधम्मोति दीपेन्ति, अविनयं विनयोति दीपेन्ति, विनयं अविनयोति दीपेन्ति, अभासितं अलपितं तथागतेन भासितं लपितं तथागतेनाति दीपेन्ति, भासितं लपितं तथागतेन अभासितं अलपितं तथागतेनाति दीपेन्ति, अनाचिण्णं तथागतेन आचिण्णं तथागतेनाति दीपेन्ति, आचिण्णं तथागतेन अनाचिण्णं तथागतेनाति दीपेन्ति, अपञ्‍ञत्तं तथागतेन पञ्‍ञत्तं तथागतेनाति दीपेन्ति, पञ्‍ञत्तं तथागतेन अपञ्‍ञत्तं तथागतेनाति दीपेन्ति। अयं खो, उपालि, हेतु अयं पच्‍चयो, येन सङ्घे भण्डनकलहविग्गहविवादा उप्पज्‍जन्ति, भिक्खू च न फासु विहरन्ती’’ति। पठमं।

२. पठमविवादमूलसुत्तं

४२. ‘‘कति नु खो, भन्ते, विवादमूलानी’’ति? ‘‘दस खो, उपालि, विवादमूलानि। कतमानि दस? इधुपालि, भिक्खू अधम्मं धम्मोति दीपेन्ति, धम्मं अधम्मोति दीपेन्ति, अविनयं विनयोति दीपेन्ति, विनयं अविनयोति दीपेन्ति, अभासितं अलपितं तथागतेन भासितं लपितं तथागतेनाति दीपेन्ति , भासितं लपितं तथागतेन अभासितं अलपितं तथागतेनाति दीपेन्ति, अनाचिण्णं तथागतेन आचिण्णं तथागतेनाति दीपेन्ति, आचिण्णं तथागतेन अनाचिण्णं तथागतेनाति दीपेन्ति, अपञ्‍ञत्तं तथागतेन पञ्‍ञत्तं तथागतेनाति दीपेन्ति, पञ्‍ञत्तं तथागतेन अपञ्‍ञत्तं तथागतेनाति दीपेन्ति। इमानि खो, उपालि, दस विवादमूलानी’’ति। दुतियं।

३. दुतियविवादमूलसुत्तं

४३. ‘‘कति नु खो, भन्ते, विवादमूलानी’’ति? ‘‘दस खो, उपालि, विवादमूलानि। कतमानि दस? इधुपालि, भिक्खू अनापत्तिं आपत्तीति दीपेन्ति, आपत्तिं अनापत्तीति दीपेन्ति, लहुकं आपत्तिं गरुकापत्तीति दीपेन्ति , गरुकं आपत्तिं लहुकापत्तीति दीपेन्ति, दुट्ठुल्‍लं आपत्तिं अदुट्ठुल्‍लापत्तीति दीपेन्ति, अदुट्ठुल्‍लं आपत्तिं दुट्ठुल्‍लापत्तीति दीपेन्ति, सावसेसं आपत्तिं अनवसेसापत्तीति दीपेन्ति, अनवसेसं आपत्तिं सावसेसापत्तीति दीपेन्ति , सप्पटिकम्मं आपत्तिं अप्पटिकम्मापत्तीति दीपेन्ति, अप्पटिकम्मं आपत्तिं सप्पटिकम्मापत्तीति दीपेन्ति। इमानि खो, उपालि, दस विवादमूलानी’’ति। ततियं।

४. कुसिनारसुत्तं

४४. एकं समयं भगवा कुसिनारायं विहरति बलिहरणे वनसण्डे। तत्र खो भगवा भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘भिक्खवो’’ति। ‘‘भदन्ते’’ति ते भिक्खू भगवतो पच्‍चस्सोसुं। भगवा एतदवोच –

[चूळव॰ ३९९; परि॰ ४३६] ‘‘चोदकेन, भिक्खवे, भिक्खुना परं चोदेतुकामेन पञ्‍च धम्मे अज्झत्तं पच्‍चवेक्खित्वा पञ्‍च धम्मे अज्झत्तं उपट्ठापेत्वा परो चोदेतब्बो। कतमे पञ्‍च धम्मा अज्झत्तं पच्‍चवेक्खितब्बा? चोदकेन, भिक्खवे, भिक्खुना परं चोदेतुकामेन एवं पच्‍चवेक्खितब्बं – ‘परिसुद्धकायसमाचारो नु खोम्हि, परिसुद्धेनम्हि कायसमाचारेन समन्‍नागतो अच्छिद्देन अप्पटिमंसेन। संविज्‍जति नु खो मे एसो धम्मो उदाहु नो’ति? नो चे, भिक्खवे, भिक्खु परिसुद्धकायसमाचारो होति परिसुद्धेन कायसमाचारेन समन्‍नागतो अच्छिद्देन अप्पटिमंसेन, तस्स भवन्ति वत्तारो – ‘इङ्घ ताव आयस्मा कायिकं सिक्खस्सू’ति, इतिस्स भवन्ति वत्तारो।

‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, चोदकेन भिक्खुना परं चोदेतुकामेन एवं पच्‍चवेक्खितब्बं – ‘परिसुद्धवचीसमाचारो नु खोम्हि, परिसुद्धेनम्हि वचीसमाचारेन समन्‍नागतो अच्छिद्देन अप्पटिमंसेन। संविज्‍जति नु खो मे एसो धम्मो उदाहु नो’ति? नो चे, भिक्खवे, भिक्खु परिसुद्धवचीसमाचारो होति परिसुद्धेन वचीसमाचारेन समन्‍नागतो अच्छिद्देन अप्पटिमंसेन, तस्स भवन्ति वत्तारो – ‘इङ्घ ताव आयस्मा वाचसिकं सिक्खस्सू’ति, इतिस्स भवन्ति वत्तारो।

‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, चोदकेन भिक्खुना परं चोदेतुकामेन एवं पच्‍चवेक्खितब्बं – ‘मेत्तं नु खो मे चित्तं पच्‍चुपट्ठितं सब्रह्मचारीसु अनाघातं। संविज्‍जति नु खो मे एसो धम्मो उदाहु नो’ति? नो चे, भिक्खवे, भिक्खुनो मेत्तं चित्तं पच्‍चुपट्ठितं होति सब्रह्मचारीसु अनाघातं, तस्स भवन्ति वत्तारो – ‘इङ्घ ताव आयस्मा सब्रह्मचारीसु मेत्तं चित्तं उपट्ठापेही’ति, इतिस्स भवन्ति वत्तारो।

‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, चोदकेन भिक्खुना परं चोदेतुकामेन एवं पच्‍चवेक्खितब्बं – ‘बहुस्सुतो नु खोम्हि सुतधरो सुतसन्‍निचयो, ये ते धम्मा आदिकल्याणा मज्झेकल्याणा परियोसानकल्याणा सात्थं सब्यञ्‍जनं केवलपरिपुण्णं परिसुद्धं ब्रह्मचरियं अभिवदन्ति, तथारूपा मे धम्मा बहुस्सुता होन्ति धाता वचसा परिचिता मनसानुपेक्खिता दिट्ठिया सुप्पटिविद्धा। संविज्‍जति नु खो मे एसो धम्मो उदाहु नो’ति? नो चे, भिक्खवे, भिक्खु बहुस्सुतो होति सुतधरो सुतसन्‍निचयो, ये ते धम्मा आदिकल्याणा मज्झेकल्याणा परियोसानकल्याणा सात्थं सब्यञ्‍जनं केवलपरिपुण्णं परिसुद्धं ब्रह्मचरियं अभिवदन्ति, तथारूपास्स धम्मा बहुस्सुता होन्ति धाता वचसा परिचिता मनसानुपेक्खिता दिट्ठिया सुप्पटिविद्धा, तस्स भवन्ति वत्तारो – ‘इङ्घ ताव आयस्मा आगमं परियापुणस्सू’ति, इतिस्स भवन्ति वत्तारो।

‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, चोदकेन भिक्खुना परं चोदेतुकामेन एवं पच्‍चवेक्खितब्बं – ‘उभयानि खो पन मे पातिमोक्खानि वित्थारेन स्वागतानि होन्ति सुविभत्तानि सुप्पवत्तीनि सुविनिच्छितानि सुत्तसो अनुब्यञ्‍जनसो। संविज्‍जति नु खो मे एसो धम्मो उदाहु नो’ति? नो चे, भिक्खवे, भिक्खुनो उभयानि पातिमोक्खानि वित्थारेन स्वागतानि होन्ति सुविभत्तानि सुप्पवत्तीनि सुविनिच्छितानि सुत्तसो अनुब्यञ्‍जनसो, ‘इदं पनायस्मा, कत्थ वुत्तं भगवता’ति, इति पुट्ठो न सम्पायिस्सति। तस्स भवन्ति वत्तारो – ‘इङ्घ ताव आयस्मा विनयं सिक्खस्सू’ति, इतिस्स भवन्ति वत्तारो। इमे पञ्‍च धम्मा अज्झत्तं पच्‍चवेक्खितब्बा।

‘‘कतमे पञ्‍च धम्मा अज्झत्तं उपट्ठापेतब्बा? ‘कालेन वक्खामि, नो अकालेन; भूतेन वक्खामि, नो अभूतेन; सण्हेन वक्खामि, नो फरुसेन; अत्थसंहितेन वक्खामि, नो अनत्थसंहितेन; मेत्तचित्तो वक्खामि, नो दोसन्तरो’ति – इमे पञ्‍च धम्मा अज्झत्तं उपट्ठापेतब्बा। चोदकेन, भिक्खवे, भिक्खुना परं चोदेतुकामेन इमे पञ्‍च धम्मे अज्झत्तं पच्‍चवेक्खित्वा इमे पञ्‍च धम्मे अज्झत्तं उपट्ठापेत्वा परो चोदेतब्बो’’ति। चतुत्थं।

५. राजन्तेपुरप्पवेसनसुत्तं

४५. [पाचि॰ ४९७] ‘‘दसयिमे , भिक्खवे, आदीनवा राजन्तेपुरप्पवेसने। कतमे दस? इध, भिक्खवे, राजा महेसिया सद्धिं निसिन्‍नो होति। तत्र भिक्खु पविसति। महेसी वा भिक्खुं दिस्वा सितं पातुकरोति, भिक्खु वा महेसिं दिस्वा सितं पातुकरोति। तत्थ रञ्‍ञो एवं होति – ‘अद्धा इमेसं कतं वा करिस्सन्ति वा’ति! अयं, भिक्खवे, पठमो आदीनवो राजन्तेपुरप्पवेसने।

‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, राजा बहुकिच्‍चो बहुकरणीयो अञ्‍ञतरं इत्थिं गन्त्वा न सरति – ‘सा तेन गब्भं गण्हाति’। तत्थ रञ्‍ञो एवं होति – ‘न खो इध अञ्‍ञो कोचि पविसति, अञ्‍ञत्र पब्बजितेन। सिया नु खो पब्बजितस्स कम्म’न्ति। अयं, भिक्खवे, दुतियो आदीनवो राजन्तेपुरप्पवेसने।

‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, रञ्‍ञो अन्तेपुरे अञ्‍ञतरं रतनं नस्सति। तत्थ रञ्‍ञो एवं होति – ‘न खो इध अञ्‍ञो कोचि पविसति, अञ्‍ञत्र पब्बजितेन। सिया नु खो पब्बजितस्स कम्म’न्ति। अयं, भिक्खवे, ततियो आदीनवो राजन्तेपुरप्पवेसने।

‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, रञ्‍ञो अन्तेपुरे अब्भन्तरा गुय्हमन्ता बहिद्धा सम्भेदं गच्छन्ति। तत्थ रञ्‍ञो एवं होति – ‘न खो इध अञ्‍ञो कोचि पविसति, अञ्‍ञत्र पब्बजितेन । सिया नु खो पब्बजितस्स कम्म’न्ति। अयं, भिक्खवे, चतुत्थो आदीनवो राजन्तेपुरप्पवेसने।

‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, रञ्‍ञो अन्तेपुरे पिता वा पुत्तं पत्थेति पुत्तो वा पितरं पत्थेति। तेसं एवं होति – ‘न खो इध अञ्‍ञो कोचि पविसति, अञ्‍ञत्र पब्बजितेन। सिया नु खो पब्बजितस्स कम्म’न्ति। अयं, भिक्खवे, पञ्‍चमो आदीनवो राजन्तेपुरप्पवेसने।

‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, राजा नीचट्ठानियं उच्‍चे ठाने ठपेति। येसं तं अमनापं तेसं एवं होति – ‘राजा खो पब्बजितेन संसट्ठो। सिया नु खो पब्बजितस्स कम्म’न्ति। अयं, भिक्खवे, छट्ठो आदीनवो राजन्तेपुरप्पवेसने।

‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, राजा उच्‍चट्ठानियं नीचे ठाने ठपेति। येसं तं अमनापं तेसं एवं होति – ‘राजा खो पब्बजितेन संसट्ठो। सिया नु खो पब्बजितस्स कम्म’न्ति। अयं, भिक्खवे, सत्तमो आदीनवो राजन्तेपुरप्पवेसने।

‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, राजा अकाले सेनं उय्योजेति। येसं तं अमनापं तेसं एवं होति – ‘राजा खो पब्बजितेन संसट्ठो। सिया नु खो पब्बजितस्स कम्म’न्ति। अयं, भिक्खवे, अट्ठमो आदीनवो राजन्तेपुरप्पवेसने।

‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, राजा काले सेनं उय्योजेत्वा अन्तरामग्गतो निवत्तापेति। येसं तं अमनापं तेसं एवं होति – ‘राजा खो पब्बजितेन संसट्ठो। सिया नु खो पब्बजितस्स कम्म’न्ति। अयं, भिक्खवे, नवमो आदीनवो राजन्तेपुरप्पवेसने।

‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, रञ्‍ञो अन्तेपुरं हत्थिसम्मद्दं अस्ससम्मद्दं रथसम्मद्दं रजनीयानि रूपसद्दगन्धरसफोट्ठब्बानि, यानि न पब्बजितस्स सारुप्पानि। अयं, भिक्खवे, दसमो आदीनवो राजन्तेपुरप्पवेसने। इमे खो, भिक्खवे, दस आदीनवा राजन्तेपुरप्पवेसने’’ति। पञ्‍चमं।

६. सक्‍कसुत्तं

४६. एकं समयं भगवा सक्‍केसु विहरति कपिलवत्थुस्मिं निग्रोधारामे। अथ खो सम्बहुला सक्‍का उपासका तदहुपोसथे येन भगवा तेनुपसङ्कमिंसु; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदिंसु। एकमन्तं निसिन्‍ने खो सक्‍के उपासके भगवा एतदवोच – ‘‘अपि नु तुम्हे, सक्‍का, अट्ठङ्गसमन्‍नागतं उपोसथं उपवसथा’’ति? ‘‘अप्पेकदा मयं, भन्ते, अट्ठङ्गसमन्‍नागतं उपोसथं उपवसाम, अप्पेकदा न उपवसामा’’ति। ‘‘तेसं वो, सक्‍का, अलाभा तेसं दुल्‍लद्धं, ये तुम्हे एवं सोकसभये जीविते मरणसभये जीविते अप्पेकदा अट्ठङ्गसमन्‍नागतं उपोसथं उपवसथ, अप्पेकदा न उपवसथ।

‘‘तं किं मञ्‍ञथ, सक्‍का, इध पुरिसो येन केनचि कम्मट्ठानेन अनापज्‍ज अकुसलं दिवसं अड्ढकहापणं निब्बिसेय्य। दक्खो पुरिसो उट्ठानसम्पन्‍नोति अलं वचनाया’’ति? ‘‘एवं, भन्ते’’।

‘‘तं किं मञ्‍ञथ, सक्‍का, इध पुरिसो येन केनचि कम्मट्ठानेन अनापज्‍ज अकुसलं दिवसं कहापणं निब्बिसेय्य। दक्खो पुरिसो उट्ठानसम्पन्‍नोति अलं वचनाया’’ति? ‘‘एवं, भन्ते’’।

‘‘तं किं, मञ्‍ञथ, सक्‍का, इध पुरिसो येन केनचि कम्मट्ठानेन अनापज्‍ज अकुसलं दिवसं द्वे कहापणे निब्बिसेय्य … तयो कहापणे निब्बिसेय्य… चत्तारो कहापणे निब्बिसेय्य… पञ्‍च कहापणे निब्बिसेय्य… छ कहापणे निब्बिसेय्य… सत्त कहापणे निब्बिसेय्य… अट्ठ कहापणे निब्बिसेय्य… नव कहापणे निब्बिसेय्य… दस कहापणे निब्बिसेय्य… वीस कहापणे निब्बिसेय्य… तिंस कहापणे निब्बिसेय्य… चत्तारीसं कहापणे निब्बिसेय्य… पञ्‍ञासं कहापणे निब्बिसेय्य… कहापणसतं निब्बिसेय्य। दक्खो पुरिसो उट्ठानसम्पन्‍नोति अलं वचनाया’’ति? ‘‘एवं, भन्ते’’।

‘‘तं किं मञ्‍ञथ, सक्‍का, अपि नु सो पुरिसो दिवसे दिवसे कहापणसतं कहापणसहस्सं निब्बिसमानो लद्धं लद्धं निक्खिपन्तो वस्ससतायुको वस्ससतजीवी महन्तं भोगक्खन्धं अधिगच्छेय्या’’ति? ‘‘एवं, भन्ते’’।

‘‘तं किं मञ्‍ञथ, सक्‍का, अपि नु सो पुरिसो भोगहेतु भोगनिदानं भोगाधिकरणं एकं वा रत्तिं एकं वा दिवसं उपड्ढं वा रत्तिं उपड्ढं वा दिवसं एकन्तसुखप्पटिसंवेदी विहरेय्या’’ति? ‘‘नो हेतं, भन्ते’’। ‘‘तं किस्स हेतु’’? ‘‘कामा हि, भन्ते, अनिच्‍चा तुच्छा मुसा मोसधम्मा’’ति।

‘‘इध पन वो, सक्‍का, मम सावको दस वस्सानि अप्पमत्तो आतापी पहितत्तो विहरन्तो यथा मयानुसिट्ठं तथा पटिपज्‍जमानो सतम्पि वस्सानि सतम्पि वस्ससतानि सतम्पि वस्ससहस्सानि एकन्तसुखप्पटिसंवेदी विहरेय्य। सो च ख्वस्स सकदागामी वा अनागामी वा अपण्णकं वा सोतापन्‍नो। तिट्ठन्तु, सक्‍का, दस वस्सानि।

इध मम सावको नव वस्सानि… अट्ठ वस्सानि… सत्त वस्सानि… छ वस्सानि… पञ्‍च वस्सानि चत्तारि वस्सानि… तीणि वस्सानि… द्वे वस्सानि… एकं वस्सं अप्पमत्तो आतापी पहितत्तो विहरन्तो यथा मयानुसिट्ठं तथा पटिपज्‍जमानो सतम्पि वस्सानि सतम्पि वस्ससतानि सतम्पि वस्ससहस्सानि एकन्तसुखप्पटिसंवेदी विहरेय्य, सो च ख्वस्स सकदागामी वा अनागामी वा अपण्णकं वा सोतापन्‍नो। तिट्ठतु, सक्‍का, एकं वस्सं।

इध मम सावको दस मासे अप्पमत्तो आतापी पहितत्तो विहरन्तो यथा मयानुसिट्ठं तथा पटिपज्‍जमानो सतम्पि वस्सानि सतम्पि वस्ससतानि सतम्पि वस्ससहस्सानि एकन्तसुखप्पटिसंवेदी विहरेय्य, सो च ख्वस्स सकदागामी वा अनागामी वा अपण्णकं वा सोतापन्‍नो। तिट्ठन्तु, सक्‍का, दस मासा।

इध मम सावको नव मासे… अट्ठ मासे… सत्त मासे… छ मासे… पञ्‍च मासे… चत्तारो मासे… तयो मासे… द्वे मासे… एकं मासं… अड्ढमासं अप्पमत्तो आतापी पहितत्तो विहरन्तो यथा मयानुसिट्ठं तथा पटिपज्‍जमानो सतम्पि वस्सानि सतम्पि वस्ससतानि सतम्पि वस्ससहस्सानि एकन्तसुखप्पटिसंवेदी विहरेय्य, सो च ख्वस्स सकदागामी वा अनागामी वा अपण्णकं वा सोतापन्‍नो। तिट्ठतु, सक्‍का, अड्ढमासो।

इध मम सावको दस रत्तिन्दिवे [रत्तिदिवे (क॰)] अप्पमत्तो आतापी पहितत्तो विहरन्तो यथा मयानुसिट्ठं तथा पटिपज्‍जमानो सतम्पि वस्सानि सतम्पि वस्ससतानि सतम्पि वस्ससहस्सानि एकन्तसुखप्पटिसंवेदी विहरेय्य, सो च ख्वस्स सकदागामी वा अनागामी वा अपण्णकं वा सोतापन्‍नो। तिट्ठन्तु, सक्‍का, दस रत्तिन्दिवा।

इध मम सावको नव रत्तिन्दिवे… अट्ठ रत्तिन्दिवे… सत्त रत्तिन्दिवे… छ रत्तिन्दिवे… पञ्‍च रत्तिन्दिवे… चत्तारो रत्तिन्दिवे… तयो रत्तिन्दिवे… द्वे रत्तिन्दिवे… एकं रत्तिन्दिवं अप्पमत्तो आतापी पहितत्तो विहरन्तो यथा मयानुसिट्ठं तथा पटिपज्‍जमानो सतम्पि वस्सानि सतम्पि वस्ससतानि सतम्पि वस्ससहस्सानि एकन्तसुखप्पटिसंवेदी विहरेय्य, सो च ख्वस्स सकदागामी वा अनागामी वा अपण्णकं वा सोतापन्‍नो। तेसं वो, सक्‍का, अलाभा तेसं दुल्‍लद्धं, ये तुम्हे एवं सोकसभये जीविते मरणसभये जीविते अप्पेकदा अट्ठङ्गसमन्‍नागतं उपोसथं उपवसथ, अप्पेकदा न उपवसथा’’ति। ‘‘एते मयं, भन्ते, अज्‍जतग्गे अट्ठङ्गसमन्‍नागतं उपोसथं उपवसिस्सामा’’ति। छट्ठं।

७. महालिसुत्तं

४७. एकं समयं भगवा वेसालियं विहरति महावने कूटागारसालायं। अथ खो महालि लिच्छवि येन भगवा तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्‍नो खो महालि लिच्छवि भगवन्तं एतदवोच – ‘‘को नु खो, भन्ते हेतु, को पच्‍चयो पापस्स कम्मस्स किरियाय पापस्स कम्मस्स पवत्तिया’’ति? ‘‘लोभो खो, महालि, हेतु, लोभो पच्‍चयो पापस्स कम्मस्स किरियाय पापस्स कम्मस्स पवत्तिया। दोसो खो, महालि, हेतु, दोसो पच्‍चयो पापस्स कम्मस्स किरियाय पापस्स कम्मस्स पवत्तिया। मोहो खो, महालि, हेतु, मोहो पच्‍चयो पापस्स कम्मस्स किरियाय पापस्स कम्मस्स पवत्तिया। अयोनिसो मनसिकारो खो, महालि, हेतु, अयोनिसो मनसिकारो पच्‍चयो पापस्स कम्मस्स किरियाय पापस्स कम्मस्स पवत्तिया। मिच्छापणिहितं खो, महालि, चित्तं हेतु, मिच्छापणिहितं चित्तं पच्‍चयो पापस्स कम्मस्स किरियाय पापस्स कम्मस्स पवत्तियाति। अयं खो, महालि, हेतु, अयं पच्‍चयो पापस्स कम्मस्स किरियाय पापस्स कम्मस्स पवत्तिया’’ति।

‘‘को पन, भन्ते, हेतु को पच्‍चयो कल्याणस्स कम्मस्स किरियाय कल्याणस्स कम्मस्स पवत्तिया’’ति? ‘‘अलोभो खो, महालि, हेतु, अलोभो पच्‍चयो कल्याणस्स कम्मस्स किरियाय कल्याणस्स कम्मस्स पवत्तिया। अदोसो खो, महालि, हेतु, अदोसो पच्‍चयो कल्याणस्स कम्मस्स किरियाय कल्याणस्स कम्मस्स पवत्तिया। अमोहो खो, महालि, हेतु, अमोहो पच्‍चयो कल्याणस्स कम्मस्स किरियाय कल्याणस्स कम्मस्स पवत्तिया। योनिसो मनसिकारो खो, महालि, हेतु, योनिसो मनसिकारो पच्‍चयो कल्याणस्स कम्मस्स किरियाय कल्याणस्स कम्मस्स पवत्तिया। सम्मापणिहितं खो, महालि, चित्तं हेतु, सम्मापणिहितं चित्तं पच्‍चयो कल्याणस्स कम्मस्स किरियाय कल्याणस्स कम्मस्स पवत्तिया। अयं खो, महालि, हेतु, अयं पच्‍चयो कल्याणस्स कम्मस्स किरियाय कल्याणस्स कम्मस्स पवत्तिया। इमे च, महालि, दस धम्मा लोके न संविज्‍जेय्युं, नयिध पञ्‍ञायेथ अधम्मचरियाविसमचरियाति वा धम्मचरियासमचरियाति वा। यस्मा च खो, महालि, इमे दस धम्मा लोके संविज्‍जन्ति, तस्मा पञ्‍ञायति अधम्मचरियाविसमचरियाति वा धम्मचरियासमचरियाति वा’’ति। सत्तमं।

८. पब्बजितअभिण्हसुत्तं

४८. ‘‘दसयिमे, भिक्खवे, धम्मा पब्बजितेन अभिण्हं पच्‍चवेक्खितब्बा । कतमे दस? ‘वेवण्णियम्हि अज्झुपगतो’ति पब्बजितेन अभिण्हं पच्‍चवेक्खितब्बं; ‘परपटिबद्धा मे जीविका’ति पब्बजितेन अभिण्हं पच्‍चवेक्खितब्बं; ‘अञ्‍ञो मे आकप्पो करणीयो’ति पब्बजितेन अभिण्हं पच्‍चवेक्खितब्बं; ‘कच्‍चि नु खो मे अत्ता सीलतो न उपवदती’ति पब्बजितेन अभिण्हं पच्‍चवेक्खितब्बं; ‘कच्‍चि नु खो मं अनुविच्‍च विञ्‍ञू सब्रह्मचारी सीलतो न उपवदन्ती’ति पब्बजितेन अभिण्हं पच्‍चवेक्खितब्बं; ‘सब्बेहि मे पियेहि मनापेहि नानाभावो विनाभावो’ति पब्बजितेन अभिण्हं पच्‍चवेक्खितब्बं; ‘कम्मस्सकोम्हि कम्मदायादो कम्मयोनि कम्मबन्धु कम्मपटिसरणो, यं कम्मं करिस्सामि कल्याणं वा पापकं वा तस्स दायादो भविस्सामी’ति पब्बजितेन अभिण्हं पच्‍चवेक्खितब्बं; ‘कथंभूतस्स मे रत्तिन्दिवा वीतिवत्तन्ती’ति पब्बजितेन अभिण्हं पच्‍चवेक्खितब्बं; ‘कच्‍चि नु खो अहं सुञ्‍ञागारे अभिरमामी’ति पब्बजितेन अभिण्हं पच्‍चवेक्खितब्बं; ‘अत्थि नु खो मे उत्तरि मनुस्सधम्मो अलमरियञाणदस्सनविसेसो अधिगतो, येनाहं [योहं (सी॰ पी॰ क॰), सोहं (स्या॰)] पच्छिमे काले सब्रह्मचारीहि पुट्ठो न मङ्कु भविस्सामी’ति पब्बजितेन अभिण्हं पच्‍चवेक्खितब्बं। इमे खो, भिक्खवे, दस धम्मा पब्बजितेन अभिण्हं पच्‍चवेक्खितब्बा’’ति। अट्ठमं।

९. सरीरट्ठधम्मसुत्तं

४९. ‘‘दसयिमे, भिक्खवे, धम्मा सरीरट्ठा। कतमे दस? सीतं, उण्हं, जिघच्छा, पिपासा, उच्‍चारो, पस्सावो, कायसंवरो, वचीसंवरो, आजीवसंवरो, पोनोभविको [पोनोब्भविको (क॰)] भवसङ्खारो – इमे खो, भिक्खवे, दस धम्मा सरीरट्ठा’’ति। नवमं।

१०. भण्डनसुत्तं

५०. एकं समयं भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। तेन खो पन समयेन सम्बहुला भिक्खू पच्छाभत्तं पिण्डपातपटिक्‍कन्ता उपट्ठानसालायं सन्‍निसिन्‍ना सन्‍निपतिता भण्डनजाता कलहजाता विवादापन्‍ना अञ्‍ञमञ्‍ञं मुखसत्तीहि वितुदन्ता विहरन्ति।

अथ खो भगवा सायन्हसमयं पटिसल्‍लाना वुट्ठितो येन उपट्ठानसाला तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा पञ्‍ञत्ते आसने निसीदि। निसज्‍ज खो भगवा भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘काय नुत्थ, भिक्खवे, एतरहि कथाय सन्‍निसिन्‍ना सन्‍निपतिता, का च पन वो अन्तराकथा विप्पकता’’ति?

‘‘इध मयं, भन्ते, पच्छाभत्तं पिण्डपातपटिक्‍कन्ता उपट्ठानसालायं सन्‍निसिन्‍ना सन्‍निपतिता भण्डनजाता कलहजाता विवादापन्‍ना अञ्‍ञमञ्‍ञं मुखसत्तीहि वितुदन्ता विहरामा’’ति। ‘‘न खो पनेतं, भिक्खवे, तुम्हाकं पतिरूपं कुलपुत्तानं सद्धाय अगारस्मा अनगारियं पब्बजितानं, यं तुम्हे भण्डनजाता कलहजाता विवादापन्‍ना अञ्‍ञमञ्‍ञं मुखसत्तीहि वितुदन्ता विहरेय्याथ।

‘‘दसयिमे, भिक्खवे, धम्मा सारणीया पियकरणा गरुकरणा [पियकराणा गरुकराणा (?)] सङ्गहाय अविवादाय सामग्गिया एकीभावाय संवत्तन्ति। कतमे दस? इध, भिक्खवे, भिक्खु सीलवा होति, पातिमोक्खसंवरसंवुतो विहरति आचारगोचरसम्पन्‍नो अणुमत्तेसु वज्‍जेसु भयदस्सावी, समादाय सिक्खति सिक्खापदेसु। यम्पि, भिक्खवे, भिक्खु सीलवा होति…पे॰… समादाय सिक्खति सिक्खापदेसु, अयम्पि धम्मो सारणीयो पियकरणो गरुकरणो सङ्गहाय अविवादाय सामग्गिया एकीभावाय संवत्तति।

‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, भिक्खु बहुस्सुतो होति सुतधरो सुतसन्‍निचयो, ये ते धम्मा आदिकल्याणा मज्झेकल्याणा परियोसानकल्याणा सात्थं सब्यञ्‍जनं केवलपरिपुण्णं परिसुद्धं ब्रह्मचरियं अभिवदन्ति, तथारूपास्स धम्मा बहुस्सुता होन्ति धाता वचसा परिचिता मनसानुपेक्खिता दिट्ठिया सुप्पटिविद्धा। यम्पि, भिक्खवे, भिक्खु बहुस्सुतो होति…पे॰… दिट्ठिया सुप्पटिविद्धा, अयम्पि धम्मो सारणीयो पियकरणो गरुकरणो सङ्गहाय अविवादाय सामग्गिया एकीभावाय संवत्तति।

‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, भिक्खु कल्याणमित्तो होति कल्याणसहायो कल्याणसम्पवङ्को। यम्पि, भिक्खवे, भिक्खु कल्याणमित्तो होति कल्याणसहायो कल्याणसम्पवङ्को, अयम्पि धम्मो सारणीयो पियकरणो गरुकरणो सङ्गहाय अविवादाय सामग्गिया एकीभावाय संवत्तति।

‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, भिक्खु सुवचो होति सोवचस्सकरणेहि धम्मेहि समन्‍नागतो खमो पदक्खिणग्गाही अनुसासनिं। यम्पि, भिक्खवे, भिक्खु सुवचो होति सोवचस्सकरणेहि धम्मेहि समन्‍नागतो खमो पदक्खिणग्गाही अनुसासनिं, अयम्पि धम्मो सारणीयो पियकरणो गरुकरणो सङ्गहाय अविवादाय सामग्गिया एकीभावाय संवत्तति।

‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, भिक्खु यानि तानि सब्रह्मचारीनं उच्‍चावचानि किंकरणीयानि – तत्थ दक्खो होति अनलसो, तत्रूपायाय वीमंसाय समन्‍नागतो अलं कातुं अलं संविधातुं। यम्पि, भिक्खवे, भिक्खु यानि तानि सब्रह्मचारीनं उच्‍चावचानि किंकरणीयानि – तत्थ दक्खो होति अनलसो तत्रूपायाय वीमंसाय समन्‍नागतो अलं कातुं अलं संविधातुं, अयम्पि धम्मो पियकरणो गरुकरणो सङ्गहाय अविवादाय सामग्गिया एकीभावाय संवत्तति।

‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, भिक्खु धम्मकामो होति पियसमुदाहारो, अभिधम्मे अभिविनये उळारपामोज्‍जो। यम्पि, भिक्खवे, भिक्खु धम्मकामो होति पियसमुदाहारो, अभिधम्मे अभिविनये उळारपामोज्‍जो, अयम्पि धम्मो सारणीयो पियकरणो गरुकरणो सङ्गहाय अविवादाय सामग्गिया एकीभावाय संवत्तति।

‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, भिक्खु आरद्धवीरियो विहरति अकुसलानं धम्मानं पहानाय कुसलानं धम्मानं उपसम्पदाय, थामवा दळ्हपरक्‍कमो अनिक्खित्तधुरो कुसलेसु धम्मेसु। यम्पि, भिक्खवे, भिक्खु आरद्धवीरियो विहरति अकुसलानं धम्मानं पहानाय कुसलानं धम्मानं उपसम्पदाय, थामवा दळ्हपरक्‍कमो अनिक्खित्तधुरो कुसलेसु धम्मेसु, अयम्पि धम्मो सारणीयो पियकरणो गरुकरणो सङ्गहाय अविवादाय सामग्गिया एकीभावाय संवत्तति।

‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, भिक्खु सन्तुट्ठो होति इतरीतरचीवरपिण्डपातसेनासनगिलानपच्‍चयभेसज्‍जपरिक्खारेन। यम्पि, भिक्खवे, भिक्खु सन्तुट्ठो होति इतरीतरचीवरपिण्डपातसेनासनगिलानपच्‍चयभेसज्‍जपरिक्खारेन, अयम्पि धम्मो सारणीयो…पे॰… संवत्तति।

‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, भिक्खु सतिमा होति, परमेन सतिनेपक्‍केन समन्‍नागतो, चिरकतम्पि चिरभासितम्पि सरिता अनुस्सरिता। यम्पि , भिक्खवे, भिक्खु सतिमा होति, परमेन सतिनेपक्‍केन समन्‍नागतो, चिरकतम्पि चिरभासितम्पि सरिता अनुस्सरिता, अयम्पि धम्मो सारणीयो…पे॰… संवत्तति।

‘‘पुन चपरं, भिक्खवे, भिक्खु पञ्‍ञवा होति, उदयत्थगामिनिया पञ्‍ञाय समन्‍नागतो अरियाय निब्बेधिकाय सम्मा दुक्खक्खयगामिनिया। यम्पि, भिक्खवे, भिक्खु पञ्‍ञवा होति, उदयत्थगामिनिया पञ्‍ञाय समन्‍नागतो अरियाय निब्बेधिकाय सम्मा दुक्खक्खयगामिनिया, अयम्पि धम्मो सारणीयो…पे॰… संवत्तति। इमे खो, भिक्खवे, दस धम्मा सारणीया पियकरणा गरुकरणा सङ्गहाय अविवादाय सामग्गिया एकीभावाय संवत्तन्ती’’ति। दसमं।

अक्‍कोसवग्गो पञ्‍चमो।

तस्सुद्दानं –

विवादा द्वे च मूलानि, कुसिनारपवेसने।

सक्‍को महालि अभिण्हं, सरीरट्ठा च भण्डनाति॥

पठमपण्णासकं समत्तं।

२. दुतियपण्णासकं

Advertisement