Wikipitaka - The Completing Tipitaka
Advertisement

Tipitaka >> Sutta Pitaka >> Anguttara Nikaya >> 10.Book of Tens >> Section1-Pali-Devanagri version


Anguttara Nikaya 10-1[]

॥ नमो तस्स भगवतो अरहतो सम्मासम्बुद्धस्स॥

अङ्गुत्तरनिकायो

दसकनिपातपाळि

१. पठमपण्णासकं

१. आनिसंसवग्गो

१. किमत्थियसुत्तं

१. एवं मे सुतं – एकं समयं भगवा सावत्थियं विहरति जेतवने अनाथपिण्डिकस्स आरामे। अथ खो आयस्मा आनन्दो येन भगवा तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्‍नो खो आयस्मा आनन्दो भगवन्तं एतदवोच –

‘‘किमत्थियानि , भन्ते, कुसलानि सीलानि किमानिसंसानी’’ति? ‘‘अविप्पटिसारत्थानि खो, आनन्द, कुसलानि सीलानि अविप्पटिसारानिसंसानी’’ति।

‘‘अविप्पटिसारो पन, भन्ते, किमत्थियो किमानिसंसो’’ति? ‘‘अविप्पटिसारो खो, आनन्द, पामोज्‍जत्थो पामोज्‍जानिसंसो’’ति [पामुज्‍जत्थो पामुज्‍जानिसंसोति (सी॰ स्या॰ पी॰) अ॰ नि॰ ११.१]।

‘‘पामोज्‍जं पन, भन्ते, किमत्थियं किमानिसंस’’न्ति? ‘‘पामोज्‍जं खो, आनन्द, पीतत्थं पीतानिसंस’’न्ति।

‘‘पीति पन, भन्ते, किमत्थिया किमानिसंसा’’ति? ‘‘पीति खो, आनन्द, पस्सद्धत्था पस्सद्धानिसंसा’’ति।

‘‘पस्सद्धि पन, भन्ते, किमत्थिया किमानिसंसा’’ति? ‘‘पस्सद्धि खो , आनन्द, सुखत्था सुखानिसंसा’’ति।

‘‘सुखं पन, भन्ते, किमत्थियं किमानिसंस’’न्ति? ‘‘सुखं खो, आनन्द, समाधत्थं समाधानिसंस’’न्ति ।

‘‘समाधि पन, भन्ते, किमत्थियो किमानिसंसो’’ति? ‘‘समाधि खो, आनन्द, यथाभूतञाणदस्सनत्थो यथाभूतञाणदस्सनानिसंसो’’ति।

‘‘यथाभूतञाणदस्सनं पन, भन्ते, किमत्थियं किमानिसंस’’न्ति? ‘‘यथाभूतञाणदस्सनं खो, आनन्द, निब्बिदाविरागत्थं निब्बिदाविरागानिसंस’’न्ति।

‘‘निब्बिदाविरागो पन, भन्ते किमत्थियो किमानिसंसो’’ति? ‘‘निब्बिदाविरागो खो, आनन्द, विमुत्तिञाणदस्सनत्थो विमुत्तिञाणदस्सनानिसंसो [… निसंसोति (सी॰ क॰)]।

‘‘इति खो, आनन्द, कुसलानि सीलानि अविप्पटिसारत्थानि अविप्पटिसारानिसंसानि; अविप्पटिसारो पामोज्‍जत्थो पामोज्‍जानिसंसो; पामोज्‍जं पीतत्थं पीतानिसंसं; पीति पस्सद्धत्था पस्सद्धानिसंसा; पस्सद्धि सुखत्था सुखानिसंसा; सुखं समाधत्थं समाधानिसंसं; समाधि यथाभूतञाणदस्सनत्थो यथाभूतञाणदस्सनानिसंसो; यथाभूतञाणदस्सनं निब्बिदाविरागत्थं निब्बिदाविरागानिसंसं; निब्बिदाविरागो विमुत्तिञाणदस्सनत्थो विमुत्तिञाणदस्सनानिसंसो। इति खो, आनन्द, कुसलानि सीलानि अनुपुब्बेन अग्गाय परेन्ती’’ति [अरहत्ताय पूरेन्तीति (स्या॰)]। पठमं।

२. चेतनाकरणीयसुत्तं

२. [अ॰ नि॰ ११.२] ‘‘सीलवतो, भिक्खवे, सीलसम्पन्‍नस्स न चेतनाय करणीयं – ‘अविप्पटिसारो मे उप्पज्‍जतू’ति। धम्मता एसा, भिक्खवे, यं सीलवतो सीलसम्पन्‍नस्स अविप्पटिसारो उप्पज्‍जति। अविप्पटिसारिस्स, भिक्खवे, न चेतनाय करणीयं – ‘पामोज्‍जं मे उप्पज्‍जतू’ति। धम्मता एसा, भिक्खवे, यं अविप्पटिसारिस्स पामोज्‍जं जायति। पमुदितस्स, भिक्खवे, न चेतनाय करणीयं – ‘पीति मे उप्पज्‍जतू’ति। धम्मता एसा, भिक्खवे, यं पमुदितस्स पीति उप्पज्‍जति। पीतिमनस्स, भिक्खवे, न चेतनाय करणीयं – ‘कायो मे पस्सम्भतू’ति। धम्मता एसा, भिक्खवे, यं पीतिमनस्स कायो पस्सम्भति। पस्सद्धकायस्स, भिक्खवे, न चेतनाय करणीयं – ‘सुखं वेदियामी’ति। धम्मता एसा, भिक्खवे, यं पस्सद्धकायो सुखं वेदियति। सुखिनो, भिक्खवे, न चेतनाय करणीयं – ‘चित्तं मे समाधियतू’ति। धम्मता एसा, भिक्खवे, यं सुखिनो चित्तं समाधियति। समाहितस्स, भिक्खवे, न चेतनाय करणीयं – ‘यथाभूतं जानामि पस्सामी’ति। धम्मता एसा, भिक्खवे, यं समाहितो यथाभूतं जानाति पस्सति। यथाभूतं, भिक्खवे, जानतो पस्सतो न चेतनाय करणीयं – ‘निब्बिन्दामि विरज्‍जामी’ति। धम्मता एसा, भिक्खवे, यं यथाभूतं जानं पस्सं निब्बिन्दति विरज्‍जति। निब्बिन्‍नस्स [निब्बिन्दस्स (सी॰ क॰)], भिक्खवे, विरत्तस्स न चेतनाय करणीयं – ‘विमुत्तिञाणदस्सनं सच्छिकरोमी’ति। धम्मता एसा, भिक्खवे, यं निब्बिन्‍नो [निब्बिन्दो (सी॰ क॰)] विरत्तो विमुत्तिञाणदस्सनं सच्छिकरोति।

‘‘इति खो, भिक्खवे, निब्बिदाविरागो विमुत्तिञाणदस्सनत्थो विमुत्तिञाणदस्सनानिसंसो; यथाभूतञाणदस्सनं निब्बिदाविरागत्थं निब्बिदाविरागानिसंसं; समाधि यथाभूतञाणदस्सनत्थो यथाभूतञाणदस्सनानिसंसो; सुखं समाधत्थं समाधानिसंसं; पस्सद्धि सुखत्था सुखानिसंसा; पीति पस्सद्धत्था पस्सद्धानिसंसा; पामोज्‍जं पीतत्थं पीतानिसंसं; अविप्पटिसारो पामोज्‍जत्थो पामोज्‍जानिसंसो; कुसलानि सीलानि अविप्पटिसारत्थानि अविप्पटिसारानिसंसानि । इति खो, भिक्खवे, धम्मा धम्मे अभिसन्देन्ति, धम्मा धम्मे परिपूरेन्ति अपारा पारं गमनाया’’ति। दुतियं।

३. पठमउपनिससुत्तं

३. [अ॰ नि॰ ५.२४; ११.३] ‘‘दुस्सीलस्स, भिक्खवे, सीलविपन्‍नस्स हतूपनिसो होति अविप्पटिसारो; अविप्पटिसारे असति अविप्पटिसारविपन्‍नस्स हतूपनिसं होति पामोज्‍जं; पामोज्‍जे असति पामोज्‍जविपन्‍नस्स हतूपनिसा होति पीति; पीतिया असति पीतिविपन्‍नस्स हतूपनिसा होति पस्सद्धि; पस्सद्धिया असति पस्सद्धिविपन्‍नस्स हतूपनिसं होति सुखं; सुखे असति सुखविपन्‍नस्स हतूपनिसो होति सम्मासमाधि; सम्मासमाधिम्हि असति सम्मासमाधिविपन्‍नस्स हतूपनिसं होति यथाभूतञाणदस्सनं; यथाभूतञाणदस्सने असति यथाभूतञाणदस्सनविपन्‍नस्स हतूपनिसो होति निब्बिदाविरागो ; निब्बिदाविरागे असति निब्बिदाविरागविपन्‍नस्स हतूपनिसं होति विमुत्तिञाणदस्सनं। सेय्यथापि, भिक्खवे, रुक्खो साखापलासविपन्‍नो। तस्स पपटिकापि न पारिपूरिं गच्छति, तचोपि… फेग्गुपि… सारोपि न पारिपूरिं गच्छति। एवमेवं खो, भिक्खवे, दुस्सीलस्स सीलविपन्‍नस्स हतूपनिसो होति अविप्पटिसारो; अविप्पटिसारे असति अविप्पटिसारविपन्‍नस्स हतूपनिसं होति…पे॰… विमुत्तिञाणदस्सनं।

‘‘सीलवतो, भिक्खवे, सीलसम्पन्‍नस्स उपनिससम्पन्‍नो होति अविप्पटिसारो; अविप्पटिसारे सति अविप्पटिसारसम्पन्‍नस्स उपनिससम्पन्‍नं होति पामोज्‍जं; पामोज्‍जे सति पामोज्‍जसम्पन्‍नस्स उपनिससम्पन्‍ना होति पीति; पीतिया सति पीतिसम्पन्‍नस्स उपनिससम्पन्‍ना होति पस्सद्धि; पस्सद्धिया सति पस्सद्धिसम्पन्‍नस्स उपनिससम्पन्‍नं होति सुखं; सुखे सति सुखसम्पन्‍नस्स उपनिससम्पन्‍नो होति सम्मासमाधि ; सम्मासमाधिम्हि सति सम्मासमाधिसम्पन्‍नस्स उपनिससम्पन्‍नं होति यथाभूतञाणदस्सनं; यथाभूतञाणदस्सने सति यथाभूतञाणदस्सनसम्पन्‍नस्स उपनिससम्पन्‍नो होति निब्बिदाविरागो; निब्बिदाविरागे सति निब्बिदाविरागसम्पन्‍नस्स उपनिससम्पन्‍नं होति विमुत्तिञाणदस्सनं। सेय्यथापि, भिक्खवे, रुक्खो साखापलाससम्पन्‍नो। तस्स पपटिकापि पारिपूरिं गच्छति, तचोपि… फेग्गुपि… सारोपि पारिपूरिं गच्छति। एवमेवं खो, भिक्खवे, सीलवतो सीलसम्पन्‍नस्स उपनिससम्पन्‍नो होति अविप्पटिसारो; अविप्पटिसारे सति अविप्पटिसारसम्पन्‍नस्स उपनिससम्पन्‍नं होति…पे॰… विमुत्तिञाणदस्सन’’न्ति। ततियं।

४. दुतियउपनिससुत्तं

४. [अ॰ नि॰ ११.४] तत्र खो आयस्मा सारिपुत्तो भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘दुस्सीलस्स, आवुसो, सीलविपन्‍नस्स हतूपनिसो होति अविप्पटिसारो; अविप्पटिसारे असति अविप्पटिसारविपन्‍नस्स हतूपनिसं होति…पे॰… विमुत्तिञाणदस्सनं। सेय्यथापि, आवुसो, रुक्खो साखापलासविपन्‍नो। तस्स पपटिकापि न पारिपूरिं गच्छति, तचोपि… फेग्गुपि… सारोपि न पारिपूरिं गच्छति। एवमेवं खो, आवुसो, दुस्सीलस्स सीलविपन्‍नस्स हतूपनिसो होति अविप्पटिसारो; अविप्पटिसारे असति अविप्पटिसारविपन्‍नस्स हतूपनिसं होति…पे॰… विमुत्तिञाणदस्सनं।

‘‘सीलवतो , आवुसो, सीलसम्पन्‍नस्स उपनिससम्पन्‍नो होति अविप्पटिसारो; अविप्पटिसारे सति अविप्पटिसारसम्पन्‍नस्स उपनिससम्पन्‍नं होति…पे॰ … विमुत्तिञाणदस्सनं। सेय्यथापि, आवुसो, रुक्खो साखापलाससम्पन्‍नो। तस्स पपटिकापि पारिपूरिं गच्छति, तचोपि… फेग्गुपि… सारोपि पारिपूरिं गच्छति। एवमेवं खो, आवुसो, सीलवतो सीलसम्पन्‍नस्स उपनिससम्पन्‍नो होति अविप्पटिसारो; अविप्पटिसारे सति अविप्पटिसारसम्पन्‍नस्स उपनिससम्पन्‍नं होति…पे॰… विमुत्तिञाणदस्सन’’न्ति। चतुत्थं।

५. ततियउपनिससुत्तं

५. [अ॰ नि॰ ११.५] तत्र खो आयस्मा आनन्दो भिक्खू आमन्तेसि – ‘‘दुस्सीलस्स, आवुसो, सीलविपन्‍नस्स हतूपनिसो होति अविप्पटिसारो; अविप्पटिसारे असति अविप्पटिसारविपन्‍नस्स हतूपनिसं होति पामोज्‍जं; पामोज्‍जे असति पामोज्‍जविपन्‍नस्स हतूपनिसा होति पीति; पीतिया असति पीतिविपन्‍नस्स हतूपनिसा होति पस्सद्धि; पस्सद्धिया असति पस्सद्धिविपन्‍नस्स हतूपनिसं होति सुखं; सुखे असति सुखविपन्‍नस्स हतूपनिसो होति सम्मासमाधि; सम्मासमाधिम्हि असति सम्मासमाधिविपन्‍नस्स हतूपनिसं होति यथाभूतञाणदस्सनं; यथाभूतञाणदस्सने असति यथाभूतञाणदस्सनविपन्‍नस्स हतूपनिसो होति निब्बिदाविरागो; निब्बिदाविरागे असति निब्बिदाविरागविपन्‍नस्स हतूपनिसं होति विमुत्तिञाणदस्सनं। सेय्यथापि, आवुसो, रुक्खो साखापलासविपन्‍नो। तस्स पपटिकापि न पारिपूरिं गच्छति, तचोपि… फेग्गुपि… सारोपि न पारिपूरिं गच्छति। एवमेवं खो, आवुसो, दुस्सीलस्स सीलविपन्‍नस्स हतूपनिसो होति अविप्पटिसारो; अविप्पटिसारे असति अविप्पटिसारविपन्‍नस्स हतूपनिसं होति…पे॰… विमुत्तिञाणदस्सनं।

‘‘सीलवतो, आवुसो, सीलसम्पन्‍नस्स उपनिससम्पन्‍नो होति अविप्पटिसारो; अविप्पटिसारे सति अविप्पटिसारसम्पन्‍नस्स उपनिससम्पन्‍नं होति पामोज्‍जं; पामोज्‍जे सति पामोज्‍जसम्पन्‍नस्स उपनिससम्पन्‍ना होति पीति; पीतिया सति पीतिसम्पन्‍नस्स उपनिससम्पन्‍ना होति पस्सद्धि; पस्सद्धिया सति पस्सद्धिसम्पन्‍नस्स उपनिससम्पन्‍नं होति सुखं; सुखे सति सुखसम्पन्‍नस्स उपनिससम्पन्‍नो होति सम्मासमाधि ; सम्मासमाधिम्हि सति सम्मासमाधिसम्पन्‍नस्स उपनिससम्पन्‍नं होति यथाभूतञाणदस्सनं ; यथाभूतञाणदस्सने सति यथाभूतञाणदस्सनसम्पन्‍नस्स उपनिससम्पन्‍नो होति निब्बिदाविरागो; निब्बिदाविरागे सति निब्बिदाविरागसम्पन्‍नस्स उपनिससम्पन्‍नं होति विमुत्तिञाणदस्सनं। सेय्यथापि, आवुसो, रुक्खो साखापलाससम्पन्‍नो । तस्स पपटिकापि पारिपूरिं गच्छति, तचोपि… फेग्गुपि… सारोपि पारिपूरिं गच्छति। एवमेवं खो, आवुसो, सीलवतो सीलसम्पन्‍नस्स उपनिससम्पन्‍नो होति अविप्पटिसारो; अविप्पटिसारे सति अविप्पटिसारसम्पन्‍नस्स उपनिससम्पन्‍नं होति…पे॰… विमुत्तिञाणदस्सन’’न्ति। पञ्‍चमं।

६. समाधिसुत्तं

६. [अ॰ नि॰ ११.१८] अथ खो आयस्मा आनन्दो येन भगवा तेनुपसङ्कमि…पे॰… एकमन्तं निसिन्‍नो खो आयस्मा आनन्दो भगवन्तं एतदवोच – ‘‘सिया नु खो, भन्ते, भिक्खुनो तथारूपो समाधिपटिलाभो यथा नेव पथवियं पथविसञ्‍ञी [पठविसञ्‍ञी (सी॰), पठवीसञ्‍ञी (स्या॰)] अस्स, न आपस्मिं आपोसञ्‍ञी अस्स, न तेजस्मिं तेजोसञ्‍ञी अस्स, न वायस्मिं वायोसञ्‍ञी अस्स, न आकासानञ्‍चायतने आकासानञ्‍चायतनसञ्‍ञी अस्स, न विञ्‍ञाणञ्‍चायतने विञ्‍ञाणञ्‍चायतनसञ्‍ञी अस्स, न आकिञ्‍चञ्‍ञायतने आकिञ्‍चञ्‍ञायतनसञ्‍ञी अस्स, न नेवसञ्‍ञानासञ्‍ञायतने नेवसञ्‍ञानासञ्‍ञायतनसञ्‍ञी अस्स, न इधलोके इधलोकसञ्‍ञी अस्स, न परलोके परलोकसञ्‍ञी अस्स ; सञ्‍ञी च पन अस्सा’’ति? ‘‘सिया, आनन्द, भिक्खुनो तथारूपो समाधिपटिलाभो यथा नेव पथवियं पथविसञ्‍ञी अस्स, न आपस्मिं आपोसञ्‍ञी अस्स, न तेजस्मिं तेजोसञ्‍ञी अस्स, न वायस्मिं वायोसञ्‍ञी अस्स, न आकासानञ्‍चायतने आकासानञ्‍चायतनसञ्‍ञी अस्स, न विञ्‍ञाणञ्‍चायतने विञ्‍ञाणञ्‍चायतनसञ्‍ञी अस्स, न आकिञ्‍चञ्‍ञायतने आकिञ्‍चञ्‍ञायतनसञ्‍ञी अस्स, न नेवसञ्‍ञानासञ्‍ञायतने नेवसञ्‍ञानासञ्‍ञायतनसञ्‍ञी अस्स, न इधलोके इधलोकसञ्‍ञी अस्स, न परलोके परलोकसञ्‍ञी अस्स; सञ्‍ञी च पन अस्सा’’ति।

‘‘यथा कथं पन, भन्ते, सिया भिक्खुनो तथारूपो समाधिपटिलाभो यथा नेव पथवियं पथविसञ्‍ञी अस्स, न आपस्मिं आपोसञ्‍ञी अस्स न तेजस्मिं तेजोसञ्‍ञी अस्स , न वायस्मिं वायोसञ्‍ञी अस्स, न आकासानञ्‍चायतने आकासानञ्‍चायतनसञ्‍ञी अस्स, न विञ्‍ञाणञ्‍चायतने विञ्‍ञाणञ्‍चायतनसञ्‍ञी अस्स, न आकिञ्‍चञ्‍ञायत्तने आकिञ्‍चञ्‍ञायतनसञ्‍ञी अस्स, न नेवसञ्‍ञानासञ्‍ञायतने नेवसञ्‍ञानासञ्‍ञायतनसञ्‍ञी अस्स, न इधलोके इधलोकसञ्‍ञी अस्स, न परलोके परलोकसञ्‍ञी अस्स; सञ्‍ञी च पन अस्सा’’ति?

‘‘इधानन्द, भिक्खु एवंसञ्‍ञी होति – ‘एतं सन्तं एतं पणीतं यदिदं सब्बसङ्खारसमथो सब्बूपधिपटिनिस्सग्गो तण्हाक्खयो विरागो निरोधो निब्बान’न्ति। एवं खो, आनन्द, सिया भिक्खुनो तथारूपो समाधिपटिलाभो यथा नेव पथवियं पथविसञ्‍ञी अस्स, न आपस्मिं आपोसञ्‍ञी अस्स, न तेजस्मिं तेजोसञ्‍ञी अस्स, न वायस्मिं वायोसञ्‍ञी अस्स, न आकासानञ्‍चायतने आकासानञ्‍चायतनसञ्‍ञी अस्स, न विञ्‍ञाणञ्‍चायतने विञ्‍ञाणञ्‍चायतनसञ्‍ञी अस्स, न आकिञ्‍चञ्‍ञायतने आकिञ्‍चञ्‍ञायतनसञ्‍ञी अस्स, न नेवसञ्‍ञानासञ्‍ञायतने नेवसञ्‍ञानासञ्‍ञायतनसञ्‍ञी अस्स, न इधलोके इधलोकसञ्‍ञी अस्स, न परलोके परलोकसञ्‍ञी अस्स; सञ्‍ञी च पन अस्सा’’ति। छट्ठं।

७. सारिपुत्तसुत्तं

७. अथ खो आयस्मा आनन्दो येनायस्मा सारिपुत्तो तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा आयस्मता सारिपुत्तेन सद्धिं सम्मोदि। सम्मोदनीयं कथं सारणीयं वीतिसारेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्‍नो खो आयस्मा आनन्दो आयस्मन्तं सारिपुत्तं एतदवोच –

‘‘सिया नु खो, आवुसो सारिपुत्त, भिक्खुनो तथारूपो समाधिपटिलाभो यथा नेव पथवियं पथविसञ्‍ञी अस्स, न आपस्मिं आपोसञ्‍ञी अस्स, न तेजस्मिं तेजोसञ्‍ञी अस्स, न वायस्मिं वायोसञ्‍ञी अस्स, न आकासानञ्‍चायतने आकासानञ्‍चायतनसञ्‍ञी अस्स, न विञ्‍ञाणञ्‍चायतने विञ्‍ञाणञ्‍चायतनसञ्‍ञी अस्स, न आकिञ्‍चञ्‍ञायतने आकिञ्‍चञ्‍ञायतनसञ्‍ञी अस्स, न नेवसञ्‍ञानासञ्‍ञायतने नेवसञ्‍ञानासञ्‍ञायतनसञ्‍ञी अस्स, न इधलोके इधलोकसञ्‍ञी अस्स, न परलोके परलोकसञ्‍ञी अस्स; सञ्‍ञी च पन अस्सा’’ति?

‘‘सिया , आवुसो आनन्द, भिक्खुनो तथारूपो समाधिपटिलाभो यथा नेव पथवियं पथविसञ्‍ञी अस्स…पे॰… न परलोके परलोकसञ्‍ञी अस्स; सञ्‍ञी च पन अस्सा’’ति।

‘‘यथा कथं पन, आवुसो सारिपुत्त, सिया भिक्खुनो तथारूपो समाधिपटिलाभो यथा नेव पथवियं पथविसञ्‍ञी अस्स…पे॰… सञ्‍ञी च पन अस्सा’’ति? ‘‘एकमिदाहं, आवुसो आनन्द, समयं इधेव सावत्थियं विहरामि अन्धवनस्मिं। तत्थाहं [अथाहं (क॰)] तथारूपं समाधिं समापज्‍जिं [पटिलभामि (क॰)] यथा नेव पथवियं पथविसञ्‍ञी अहोसिं, न आपस्मिं आपोसञ्‍ञी अहोसिं, न तेजस्मिं तेजोसञ्‍ञी अहोसिं, न वायस्मिं वायोसञ्‍ञी अहोसिं, न आकासानञ्‍चायतने आकासानञ्‍चायतनसञ्‍ञी अहोसिं, न विञ्‍ञाणञ्‍चायतने विञ्‍ञाणञ्‍चायतनसञ्‍ञी अहोसिं, न आकिञ्‍चञ्‍ञायतने आकिञ्‍चञ्‍ञायतनसञ्‍ञी अहोसिं, न नेवसञ्‍ञानासञ्‍ञायतने नेवसञ्‍ञानासञ्‍ञायतनसञ्‍ञी अहोसिं, न इधलोके इधलोकसञ्‍ञी अहोसिं, न परलोके परलोकसञ्‍ञी अहोसिं; सञ्‍ञी च पन अहोसि’’न्ति।

‘‘किंसञ्‍ञी पनायस्मा सारिपुत्तो [किं सञ्‍ञी पनावुसो सारिपुत्त (क॰)] तस्मिं समये अहोसी’’ति? ‘‘भवनिरोधो निब्बानं भवनिरोधो निब्बान’’न्ति खो मे, आवुसो, अञ्‍ञाव सञ्‍ञा उप्पज्‍जति अञ्‍ञाव सञ्‍ञा निरुज्झति। सेय्यथापि, आवुसो, सकलिकग्गिस्स झायमानस्स अञ्‍ञाव अच्‍चि उप्पज्‍जति अञ्‍ञाव अच्‍चि निरुज्झति; एवमेवं खो, आवुसो, ‘भवनिरोधो निब्बानं भवनिरोधो निब्बान’न्ति अञ्‍ञाव सञ्‍ञा उप्पज्‍जति अञ्‍ञाव सञ्‍ञा निरुज्झति। ‘भवनिरोधो निब्बान’न्ति [निब्बानं (सी॰ क॰)] सञ्‍ञी च पनाहं, आवुसो, तस्मिं समये अहोसि’’न्ति। सत्तमं।

८. झानसुत्तं

८. ‘‘सद्धो च [इमस्मिं वाक्ये अयं च कारो नत्थि स्यामपोत्थके], भिक्खवे, भिक्खु होति, नो च [नो (स्या॰) एवमुपरिपि। अ॰ नि॰ ८.७१] सीलवा; एवं सो तेनङ्गेन अपरिपूरो होति। तेन तं अङ्गं परिपूरेतब्बं – ‘किन्ताहं सद्धो च अस्सं, सीलवा चा’ति! यतो च खो, भिक्खवे, भिक्खु सद्धो च होति सीलवा च, एवं सो तेनङ्गेन परिपूरो होति।

‘‘सद्धो च, भिक्खवे, भिक्खु होति सीलवा च, नो च बहुस्सुतो…पे॰… बहुस्सुतो च, नो च धम्मकथिको… धम्मकथिको च, नो च परिसावचरो… परिसावचरो च, नो च विसारदो परिसाय धम्मं देसेति… विसारदो च परिसाय धम्मं देसेति, नो च विनयधरो… विनयधरो च, नो च आरञ्‍ञिको [आरञ्‍ञको (क॰)] पन्तसेनासनो… आरञ्‍ञिको च पन्तसेनासनो, नो च चतुन्‍नं झानानं आभिचेतसिकानं दिट्ठधम्मसुखविहारानं निकामलाभी होति अकिच्छलाभी अकसिरलाभी… चतुन्‍नञ्‍च झानानं आभिचेतसिकानं दिट्ठधम्मसुखविहारानं निकामलाभी होति अकिच्छलाभी अकसिरलाभी, नो च आसवानं खया अनासवं चेतोविमुत्तिं पञ्‍ञाविमुत्तिं दिट्ठेव धम्मे सयं अभिञ्‍ञा सच्छिकत्वा उपसम्पज्‍ज विहरति। एवं सो तेनङ्गेन अपरिपूरो होति। तेन तं अङ्गं परिपूरेतब्बं – ‘किन्ताहं सद्धो च अस्सं, सीलवा च, बहुस्सुतो च, धम्मकथिको च, परिसावचरो च, विसारदो च परिसाय धम्मं देसेय्यं, विनयधरो च, आरञ्‍ञिको च पन्तसेनासनो, चतुन्‍नञ्‍च झानानं आभिचेतसिकानं दिट्ठधम्मसुखविहारानं निकामलाभी अस्सं अकिच्छलाभी अकसिरलाभी, आसवानञ्‍च खया अनासवं चेतोविमुत्तिं पञ्‍ञाविमुत्तिं दिट्ठेव धम्मे सयं अभिञ्‍ञा सच्छिकत्वा उपसम्पज्‍ज विहरेय्य’न्ति।

‘‘यतो च खो, भिक्खवे, भिक्खु सद्धो च होति, सीलवा च, बहुस्सुतो च, धम्मकथिको च, परिसावचरो च, विसारदो च परिसाय धम्मं देसेति, विनयधरो च, आरञ्‍ञिको च पन्तसेनासनो, चतुन्‍नञ्‍च झानानं आभिचेतसिकानं दिट्ठधम्मसुखविहारानं निकामलाभी होति अकिच्छलाभी अकसिरलाभी, आसवानञ्‍च खया अनासवं चेतोविमुत्तिं पञ्‍ञाविमुत्तिं दिट्ठेव धम्मे सयं अभिञ्‍ञा सच्छिकत्वा उपसम्पज्‍ज विहरति; एवं सो तेनङ्गेन परिपूरो होति। इमेहि खो, भिक्खवे, दसहि धम्मेहि समन्‍नागतो भिक्खु समन्तपासादिको च होति सब्बाकारपरिपूरो चा’’ति। अट्ठमं।

९. सन्तविमोक्खसुत्तं

९. ‘‘सद्धो च, भिक्खवे, भिक्खु होति, नो च सीलवा…पे॰… सीलवा च, नो च बहुस्सुतो… बहुस्सुतो च, नो च धम्मकथिको… धम्मकथिको च, नो च परिसावचरो… परिसावचरो च, नो च विसारदो परिसाय धम्मं देसेति… विसारदो च परिसाय धम्मं देसेति, नो च विनयधरो… विनयधरो च, नो च आरञ्‍ञिको पन्तसेनासनो… आरञ्‍ञिको च पन्तसेनासनो, नो च ये ते सन्ता विमोक्खा अतिक्‍कम्म रूपे आरुप्पा ते कायेन फुसित्वा विहरति… ये ते सन्ता विमोक्खा अतिक्‍कम्म रूपे आरुप्पा ते च कायेन फुसित्वा विहरति, नो च आसवानं खया अनासवं चेतोविमुत्तिं पञ्‍ञाविमुत्तिं दिट्ठेव धम्मे सयं अभिञ्‍ञा सच्छिकत्वा उपसम्पज्‍ज विहरति। एवं सो तेनङ्गेन अपरिपूरो होति। तेन तं अङ्गं परिपूरेतब्बं – ‘किन्ताहं सद्धो च अस्सं, सीलवा च, बहुस्सुतो च, धम्मकथिको च, परिसावचरो च, विसारदो च परिसाय धम्मं देसेय्यं, विनयधरो च, आरञ्‍ञिको च पन्तसेनासनो, ये ते सन्ता विमोक्खा अतिक्‍कम्म रूपे आरुप्पा ते च कायेन फुसित्वा विहरेय्यं, आसवानञ्‍च खया अनासवं चेतोविमुत्तिं पञ्‍ञाविमुत्तिं दिट्ठेव धम्मे सयं अभिञ्‍ञा सच्छिकत्वा उपसम्पज्‍ज विहरेय्य’न्ति।

‘‘यतो च खो, भिक्खवे, भिक्खु सद्धो च होति, सीलवा च, बहुस्सुतो च, धम्मकथिको च, परिसावचरो च, विसारदो च परिसाय धम्मं देसेति, विनयधरो च, आरञ्‍ञिको च पन्तसेनासनो, ये ते सन्ता विमोक्खा अतिक्‍कम्म रूपे आरुप्पा ते च कायेन फुसित्वा विहरति, आसवानञ्‍च खया अनासवं चेतोविमुत्तिं पञ्‍ञाविमुत्तिं दिट्ठेव धम्मे सयं अभिञ्‍ञा सच्छिकत्वा उपसम्पज्‍ज विहरति; एवं सो तेनङ्गेन परिपूरो होति। इमेहि खो, भिक्खवे, दसहि धम्मेहि समन्‍नागतो भिक्खु समन्तपासादिको च होति सब्बाकारपरिपूरो चा’’ति। नवमं।

१०. विज्‍जासुत्तं

१०. ‘‘सद्धो च, भिक्खवे, भिक्खु होति, नो च सीलवा। एवं सो तेनङ्गेन अपरिपूरो होति। तेन तं अङ्गं परिपूरेतब्बं – ‘किन्ताहं सद्धो च अस्सं सीलवा चा’ति। यतो च खो, भिक्खवे, भिक्खु सद्धो च होति, सीलवा च, एवं सो तेनङ्गेन परिपूरो होति।

‘‘सद्धो च, भिक्खवे, भिक्खु होति सीलवा च, नो च बहुस्सुतो बहुस्सुतो च, नो च धम्मकथिको धम्मकथिको च, नो च परिसावचरो परिसावचरो च, नो च विसारदो परिसाय धम्मं देसेति विसारदो च परिसाय धम्मं देसेति, नो च विनयधरो विनयधरो च, नो च अनेकविहितं पुब्बेनिवासं अनुस्सरति, सेय्यथिदं एकम्पि जातिं द्वेपि जातियो…पे॰… इति साकारं सउद्देसं अनेकविहितं पुब्बेनिवासं अनुस्सरति। अनेकविहितञ्‍च…पे॰… पुब्बेनिवासं अनुस्सरति, नो च दिब्बेन चक्खुना विसुद्धेन अतिक्‍कन्तमानुसकेन…पे॰… यथाकम्मूपगे सत्ते पजानाति दिब्बेन च चक्खुना विसुद्धेन अतिक्‍कन्तमानुसकेन…पे॰… यथाकम्मूपगे सत्ते पजानाति, नो च आसवानं खया…पे॰… सच्छिकत्वा उपसम्पज्‍ज विहरति। एवं सो तेनङ्गेन अपरिपूरो होति। तेन तं अङ्गं परिपूरेतब्बं – ‘किन्ताहं सद्धो च अस्सं, सीलवा च, बहुस्सुतो च, धम्मकथिको च, परिसावचरो च, विसारदो च परिसाय धम्मं देसेय्यं, विनयधरो च, अनेकविहितञ्‍च पुब्बेनिवासं अनुस्सरेय्यं, सेय्यथिदं, एकम्पि जातिं द्वेपि जातियो…पे॰… इति साकारं सउद्देसं अनेकविहितं पुब्बेनिवासं अनुस्सरेय्यं, दिब्बेन च चक्खुना विसुद्धेन अतिक्‍कन्तमानुसकेन…पे॰… यथाकम्मूपगे सत्ते पजानेय्यं, आसवानञ्‍च खया…पे॰… सच्छिकत्वा उपसम्पज्‍ज विहरेय्य’न्ति।

‘‘यतो च खो, भिक्खवे, भिक्खु सद्धो च होति, सीलवा च, बहुस्सुतो च, धम्मकथिको च, परिसावचरो च, विसारदो च परिसाय धम्मं देसेति, विनयधरो च, अनेकविहितञ्‍च पुब्बेनिवासं अनुस्सरति, सेय्यथिदं – एकम्पि जातिं द्वेपि जातियो…पे॰… इति साकारं सउद्देसं अनेकविहितं पुब्बेनिवासं अनुस्सरति, दिब्बेन च चक्खुना विसुद्धेन अतिक्‍कन्तमानुसकेन…पे॰… यथाकम्मूपगे सत्ते पजानाति, आसवानञ्‍च खया अनासवं चेतोविमुत्तिं पञ्‍ञाविमुत्तिं दिट्ठेव धम्मे सयं अभिञ्‍ञा सच्छिकत्वा उपसम्पज्‍ज विहरति। एवं सो तेनङ्गेन परिपूरो होति। इमेहि, खो, भिक्खवे, दसहि धम्मेहि समन्‍नागतो भिक्खु समन्तपासादिको च होति सब्बाकारपरिपूरो चा’’ति। दसमं।

आनिसंसवग्गो पठमो।

तस्सुद्दानं –

किमत्थियं चेतना च, तयो उपनिसापि च।

समाधि सारिपुत्तो च, झानं सन्तेन विज्‍जयाति॥

Advertisement