Tipitaka >> Sutta Pitaka >> Anguttara Nikaya >> 10.Book of Tens >> Section11-Pali-Devanagri version
Anguttara Nikaya 10-11[]
(११) १. समणसञ्ञावग्गो
१. समणसञ्ञासुत्तं
१०१. ‘‘तिस्सो इमा, भिक्खवे, समणसञ्ञा भाविता बहुलीकता सत्त धम्मे परिपूरेन्ति। कतमा तिस्सो? वेवण्णियम्हि अज्झुपगतो, परपटिबद्धा मे जीविका, अञ्ञो मे आकप्पो करणीयोति – इमा खो, भिक्खवे, तिस्सो समणसञ्ञा भाविता बहुलीकता सत्त धम्मे परिपूरेन्ति।
‘‘कतमे सत्त? सन्ततकारी [सततकारी (स्या॰ पी॰ क॰)] होति सन्ततवुत्ति [सततवुत्ति (स्या॰ पी॰)] सीलेसु, अनभिज्झालु होति, अब्यापज्जो होति, अनतिमानी होति, सिक्खाकामो होति , इदमत्थंतिस्स होति जीवितपरिक्खारेसु, आरद्धवीरियो च [आरद्धविरियो च (सी॰ पी॰), आरद्धविरियो (स्या॰)] विहरति। इमा खो, भिक्खवे, तिस्सो समणसञ्ञा भाविता बहुलीकता इमे सत्त धम्मे परिपूरेन्ती’’ति। पठमं।
२. बोज्झङ्गसुत्तं
१०२. ‘‘सत्तिमे, भिक्खवे, बोज्झङ्गा भाविता बहुलीकता तिस्सो विज्जा परिपूरेन्ति। कतमे सत्त? सतिसम्बोज्झङ्गो, धम्मविचयसम्बोज्झङ्गो, वीरियसम्बोज्झङ्गो, पीतिसम्बोज्झङ्गो, पस्सद्धिसम्बोज्झङ्गो, समाधिसम्बोज्झङ्गो, उपेक्खासम्बोज्झङ्गो – इमे खो, भिक्खवे, सत्त बोज्झङ्गा भाविता बहुलीकता तिस्सो विज्जा परिपूरेन्ति। कतमा तिस्सो? इध, भिक्खवे, भिक्खु अनेकविहितं पुब्बेनिवासं अनुस्सरति, सेय्यथिदं – एकम्पि जातिं द्वेपि जातियो तिस्सोपि जातियो…पे॰… इति साकारं सउद्देसं अनेकविहितं पुब्बेनिवासं अनुस्सरति। दिब्बेन चक्खुना विसुद्धेन अतिक्कन्तमानुसकेन…पे॰… यथाकम्मूपगे सत्ते पजानाति । आसवानं खया…पे॰… सच्छिकत्वा उपसम्पज्ज विहरति। इमे खो, भिक्खवे, सत्त बोज्झङ्गा भाविता बहुलीकता इमा तिस्सो विज्जा परिपूरेन्ती’’ति। दुतियं।
३. मिच्छत्तसुत्तं
१०३. ‘‘मिच्छत्तं , भिक्खवे, आगम्म विराधना होति, नो आराधना। कथञ्च, भिक्खवे, मिच्छत्तं आगम्म विराधना होति, नो आराधना? मिच्छादिट्ठिकस्स, भिक्खवे, मिच्छासङ्कप्पो पहोति, मिच्छासङ्कप्पस्स मिच्छावाचा पहोति, मिच्छावाचस्स मिच्छाकम्मन्तो पहोति, मिच्छाकम्मन्तस्स मिच्छाआजीवो पहोति, मिच्छाआजीवस्स मिच्छावायामो पहोति, मिच्छावायामस्स मिच्छासति पहोति, मिच्छासतिस्स मिच्छासमाधि पहोति, मिच्छासमाधिस्स मिच्छाञाणं पहोति, मिच्छाञाणिस्स [मिच्छाञाणस्स (पी॰ क॰)] मिच्छाविमुत्ति पहोति। एवं खो, भिक्खवे, मिच्छत्तं आगम्म विराधना होति, नो आराधना।
‘‘सम्मत्तं, भिक्खवे, आगम्म आराधना होति, नो विराधना। कथञ्च, भिक्खवे, सम्मत्तं आगम्म आराधना होति, नो विराधना? सम्मादिट्ठिकस्स, भिक्खवे, सम्मासङ्कप्पो पहोति, सम्मासङ्कप्पस्स सम्मावाचा पहोति, सम्मावाचस्स सम्माकम्मन्तो पहोति, सम्माकम्मन्तस्स सम्माआजीवो पहोति, सम्माआजीवस्स सम्मावायामो पहोति, सम्मावायामस्स सम्मासति पहोति, सम्मासतिस्स सम्मासमाधि पहोति, सम्मासमाधिस्स सम्माञाणं पहोति, सम्माञाणिस्स [सम्माञाणस्स (पी॰ क॰)] सम्माविमुत्ति पहोति। एवं खो, भिक्खवे, सम्मत्तं आगम्म आराधना होति, नो विराधना’’ति। ततियं।
४. बीजसुत्तं
१०४. [अ॰ नि॰ १.३०६; कथा॰ ७०८] ‘‘मिच्छादिट्ठिकस्स, भिक्खवे, पुरिसपुग्गलस्स मिच्छासङ्कप्पस्स मिच्छावाचस्स मिच्छाकम्मन्तस्स मिच्छाआजीवस्स मिच्छावायामस्स मिच्छासतिस्स मिच्छासमाधिस्स मिच्छाञाणिस्स मिच्छाविमुत्तिस्स यञ्च कायकम्मं यथादिट्ठि समत्तं समादिन्नं [समादिण्णं (पी॰ क॰)] यञ्च वचीकम्मं… यञ्च मनोकम्मं यथादिट्ठि समत्तं समादिन्नं या च चेतना या च पत्थना यो च पणिधि ये च सङ्खारा, सब्बे ते धम्मा अनिट्ठाय अकन्ताय अमनापाय अहिताय दुक्खाय संवत्तन्ति। तं किस्स हेतु? दिट्ठि हिस्स [दिट्ठि हि (सी॰ स्या॰ पी॰)], भिक्खवे, पापिका।
‘‘सेय्यथापि, भिक्खवे, निम्बबीजं वा कोसातकिबीजं वा तित्तकालाबुबीजं वा अल्लाय पथविया निक्खित्तं यञ्चेव पथविरसं उपादियति यञ्च आपोरसं उपादियति , सब्बं तं तित्तकत्ताय कटुकत्ताय असातत्ताय संवत्तति। तं किस्स हेतु? बीजञ्हि, भिक्खवे, पापकं। एवमेवं खो, भिक्खवे, मिच्छादिट्ठिकस्स पुरिसपुग्गलस्स मिच्छासङ्कप्पस्स मिच्छावाचस्स मिच्छाकम्मन्तस्स मिच्छाआजीवस्स मिच्छावायामस्स मिच्छासतिस्स मिच्छासमाधिस्स मिच्छाञाणिस्स मिच्छाविमुत्तिस्स यञ्चेव कायकम्मं यथादिट्ठि समत्तं समादिन्नं यञ्च वचीकम्मं… यञ्च मनोकम्मं यथादिट्ठि समत्तं समादिन्नं या च चेतना या च पत्थना यो च पणिधि ये च सङ्खारा, सब्बे ते धम्मा अनिट्ठाय अकन्ताय अमनापाय अहिताय दुक्खाय संवत्तन्ति। तं किस्स हेतु? दिट्ठि हिस्स, भिक्खवे , पापिका।
‘‘सम्मादिट्ठिकस्स, भिक्खवे, पुरिसपुग्गलस्स सम्मासङ्कप्पस्स सम्मावाचस्स सम्माकम्मन्तस्स सम्माआजीवस्स सम्मावायामस्स सम्मासतिस्स सम्मासमाधिस्स सम्माञाणिस्स सम्माविमुत्तिस्स यञ्चेव कायकम्मं यथादिट्ठि समत्तं समादिन्नं यञ्च वचीकम्मं यथादिट्ठि समत्तं समादिन्नं यञ्च मनोकम्मं यथादिट्ठि समत्तं समादिन्नं या च चेतना या च पत्थना यो च पणिधि ये च सङ्खारा, सब्बे ते धम्मा इट्ठाय कन्ताय मनापाय हिताय सुखाय संवत्तन्ति। तं किस्स हेतु? दिट्ठि हिस्स, भिक्खवे, भद्दिका।
‘‘सेय्यथापि, भिक्खवे, उच्छुबीजं वा सालिबीजं वा मुद्दिकाबीजं वा अल्लाय पथविया निक्खित्तं यञ्च पथविरसं उपादियति यञ्च आपोरसं उपादियति सब्बं तं सातत्ताय मधुरत्ताय असेचनकत्ताय संवत्तति। तं किस्स हेतु? बीजञ्हि भिक्खवे, भद्दकं। एवमेवं खो, भिक्खवे, सम्मादिट्ठिकस्स…पे॰ … सम्माविमुत्तिस्स यञ्चेव कायकम्मं यथादिट्ठि समत्तं समादिन्नं यञ्च वचीकम्मं… यञ्च मनोकम्मं यथादिट्ठि समत्तं समादिन्नं या च चेतना या च पत्थना यो च पणिधि ये च सङ्खारा, सब्बे ते धम्मा इट्ठाय कन्ताय मनापाय हिताय सुखाय संवत्तन्ति। तं किस्स हेतु? दिट्ठि हिस्स, भिक्खवे, भद्दिका’’ति। चतुत्थं।
५. विज्जासुत्तं
१०५. ‘‘अविज्जा , भिक्खवे, पुब्बङ्गमा अकुसलानं धम्मानं समापत्तिया, अन्वदेव अहिरिकं अनोत्तप्पं। अविज्जागतस्स, भिक्खवे, अविद्दसुनो मिच्छादिट्ठि पहोति, मिच्छादिट्ठिकस्स मिच्छासङ्कप्पो पहोति, मिच्छासङ्कप्पस्स मिच्छावाचा पहोति, मिच्छावाचस्स मिच्छाकम्मन्तो पहोति, मिच्छाकम्मन्तस्स मिच्छाआजीवो पहोति, मिच्छाआजीवस्स मिच्छावायामो पहोति, मिच्छावायामस्स मिच्छासति पहोति, मिच्छासतिस्स मिच्छासमाधि पहोति, मिच्छासमाधिस्स मिच्छाञाणं पहोति, मिच्छाञाणिस्स मिच्छाविमुत्ति पहोति।
‘‘विज्जा, भिक्खवे, पुब्बङ्गमा कुसलानं धम्मानं समापत्तिया, अन्वदेव हिरोत्तप्पं। विज्जागतस्स, भिक्खवे, विद्दसुनो सम्मादिट्ठि पहोति, सम्मादिट्ठिकस्स सम्मासङ्कप्पो पहोति, सम्मासङ्कप्पस्स सम्मावाचा पहोति, सम्मावाचस्स सम्माकम्मन्तो पहोति, सम्माकम्मन्तस्स सम्माआजीवो पहोति, सम्माआजीवस्स सम्मावायामो पहोति, सम्मावायामस्स सम्मासति पहोति, सम्मासतिस्स सम्मासमाधि पहोति, सम्मासमाधिस्स सम्माञाणं पहोति, सम्माञाणिस्स सम्माविमुत्ति पहोती’’ति। पञ्चमं।
६. निज्जरसुत्तं
१०६. [दी॰ नि॰ ३.३६०] ‘‘दसयिमानि , भिक्खवे, निज्जरवत्थूनि। कतमानि दस? सम्मादिट्ठिकस्स, भिक्खवे, मिच्छादिट्ठि निज्जिण्णा होति; ये च मिच्छादिट्ठिपच्चया अनेके पापका अकुसला धम्मा सम्भवन्ति ते चस्स निज्जिण्णा होन्ति; सम्मादिट्ठिपच्चया च अनेके कुसला धम्मा भावनापारिपूरिं गच्छन्ति।
‘‘सम्मासङ्कप्पस्स, भिक्खवे, मिच्छासङ्कप्पो निज्जिण्णो होति; ये च मिच्छासङ्कप्पपच्चया अनेके पापका अकुसला धम्मा सम्भवन्ति ते चस्स निज्जिण्णा होन्ति; सम्मासङ्कप्पपच्चया च अनेके कुसला धम्मा भावनापारिपूरिं गच्छन्ति।
‘‘सम्मावाचस्स, भिक्खवे, मिच्छावाचा निज्जिण्णा होति; ये च मिच्छावाचापच्चया अनेके पापका अकुसला धम्मा सम्भवन्ति ते चस्स निज्जिण्णा होन्ति; सम्मावाचापच्चया च अनेके कुसला धम्मा भावनापारिपूरिं गच्छन्ति।
‘‘सम्माकम्मन्तस्स, भिक्खवे, मिच्छाकम्मन्तो निज्जिण्णो होति; ये च मिच्छाकम्मन्तपच्चया अनेके पापका अकुसला धम्मा सम्भवन्ति ते चस्स निज्जिण्णा होन्ति; सम्माकम्मन्तपच्चया च अनेके कुसला धम्मा भावनापारिपूरिं गच्छन्ति।
‘‘सम्माआजीवस्स , भिक्खवे, मिच्छाआजीवो निज्जिण्णो होति; ये च मिच्छाआजीवपच्चया अनेके पापका अकुसला धम्मा सम्भवन्ति ते चस्स निज्जिण्णा होन्ति; सम्माआजीवपच्चया च अनेके कुसला धम्मा भावनापारिपूरिं गच्छन्ति।
‘‘सम्मावायामस्स, भिक्खवे, मिच्छावायामो निज्जिण्णो होति; ये च मिच्छावायामपच्चया अनेके पापका अकुसला धम्मा सम्भवन्ति ते चस्स निज्जिण्णा होन्ति; सम्मावायामपच्चया च अनेके कुसला धम्मा भावनापारिपूरिं गच्छन्ति।
‘‘सम्मासतिस्स, भिक्खवे, मिच्छासति निज्जिण्णा होति; ये च मिच्छासतिपच्चया अनेके पापका अकुसला धम्मा सम्भवन्ति ते चस्स निज्जिण्णा होन्ति; सम्मासतिपच्चया च अनेके कुसला धम्मा भावनापारिपूरिं गच्छन्ति।
‘‘सम्मासमाधिस्स, भिक्खवे, मिच्छासमाधि निज्जिण्णो होति; ये च मिच्छासमाधिपच्चया अनेके पापका अकुसला धम्मा सम्भवन्ति ते चस्स निज्जिण्णा होन्ति; सम्मासमाधिपच्चया च अनेके कुसला धम्मा भावनापारिपूरिं गच्छन्ति।
‘‘सम्माञाणिस्स, भिक्खवे, मिच्छाञाणं निज्जिण्णं होति; ये च मिच्छाञाणपच्चया अनेके पापका अकुसला धम्मा सम्भवन्ति ते चस्स निज्जिण्णा होन्ति; सम्माञाणपच्चया च अनेके कुसला धम्मा भावनापारिपूरिं गच्छन्ति।
‘‘सम्माविमुत्तिस्स, भिक्खवे, मिच्छाविमुत्ति निज्जिण्णा होति; ये च मिच्छाविमुत्तिपच्चया अनेके पापका अकुसला धम्मा सम्भवन्ति ते चस्स निज्जिण्णा होन्ति; सम्माविमुत्तिपच्चया च अनेके कुसला धम्मा भावनापारिपूरिं गच्छन्ति। इमानि खो, भिक्खवे, दस निज्जरवत्थूनी’’ति। छट्ठं।
७. धोवनसुत्तं
१०७. ‘‘अत्थि, भिक्खवे, दक्खिणेसु जनपदेसु धोवनं नाम। तत्थ होति अन्नम्पि पानम्पि खज्जम्पि भोज्जम्पि लेय्यम्पि पेय्यम्पि नच्चम्पि गीतम्पि वादितम्पि। अत्थेतं, भिक्खवे, धोवनं; ‘नेतं नत्थी’ति वदामि। तञ्च खो एतं, भिक्खवे, धोवनं हीनं गम्मं पोथुज्जनिकं अनरियं अनत्थसंहितं न निब्बिदाय न विरागाय न निरोधाय न उपसमाय न अभिञ्ञाय न सम्बोधाय न निब्बानाय संवत्तति।
‘‘अहञ्च खो, भिक्खवे, अरियं धोवनं देसेस्सामि, यं धोवनं एकन्तनिब्बिदाय विरागाय निरोधाय उपसमाय अभिञ्ञाय सम्बोधाय निब्बानाय संवत्तति, यं धोवनं आगम्म जातिधम्मा सत्ता जातिया परिमुच्चन्ति, जराधम्मा सत्ता जराय परिमुच्चन्ति, मरणधम्मा सत्ता मरणेन परिमुच्चन्ति, सोकपरिदेवदुक्खदोमनस्सुपायासधम्मा सत्ता सोकपरिदेवदुक्खदोमनस्सुपायासेहि परिमुच्चन्ति। तं सुणाथ, साधुकं मनसि करोथ; भासिस्सामी’’ति। ‘‘एवं, भन्ते’’ति खो ते भिक्खू भगवतो पच्चस्सोसुं। भगवा एतदवोच –
‘‘कतमञ्च तं, भिक्खवे, अरियं धोवनं, (यं धोवनं) [( ) नत्थि स्यामपोत्थके] एकन्तनिब्बिदाय विरागाय निरोधाय उपसमाय अभिञ्ञाय सम्बोधाय निब्बानाय संवत्तति, यं धोवनं आगम्म जातिधम्मा सत्ता जातिया परिमुच्चन्ति, जराधम्मा सत्ता जराय परिमुच्चन्ति, मरणधम्मा सत्ता मरणेन परिमुच्चन्ति, सोकपरिदेवदुक्खदोमनस्सुपायासधम्मा सत्ता सोकपरिदेवदुक्खदोमनस्सुपायासेहि परिमुच्चन्ति?
‘‘सम्मादिट्ठिकस्स, भिक्खवे, मिच्छादिट्ठि निद्धोता होति; ये च मिच्छादिट्ठिपच्चया अनेके पापका अकुसला धम्मा सम्भवन्ति ते चस्स निद्धोता होन्ति; सम्मादिट्ठिपच्चया च अनेके कुसला धम्मा भावनापारिपूरिं गच्छन्ति।
‘‘सम्मासङ्कप्पस्स, भिक्खवे, मिच्छासङ्कप्पो निद्धोतो होति…पे॰… सम्मावाचस्स, भिक्खवे, मिच्छावाचा निद्धोता होति… सम्माकम्मन्तस्स, भिक्खवे, मिच्छाकम्मन्तो निद्धोतो होति… सम्माआजीवस्स, भिक्खवे, मिच्छाआजीवो निद्धोतो होति… सम्मावायामस्स, भिक्खवे, मिच्छावायामो निद्धोतो होति… सम्मासतिस्स, भिक्खवे, मिच्छासति निद्धोता होति… सम्मासमाधिस्स, भिक्खवे, मिच्छासमाधि निद्धोतो होति… सम्माञाणिस्स, भिक्खवे, मिच्छाञाणं निद्धोतं होति…पे॰…।
‘‘सम्माविमुत्तिस्स , भिक्खवे, मिच्छाविमुत्ति निद्धोता होति; ये च मिच्छाविमुत्तिपच्चया अनेके पापका अकुसला धम्मा सम्भवन्ति ते चस्स निद्धोता होन्ति; सम्माविमुत्तिपच्चया च अनेके कुसला धम्मा भावनापारिपूरिं गच्छन्ति। इदं खो तं, भिक्खवे, अरियं धोवनं एकन्तनिब्बिदाय विरागाय निरोधाय उपसमाय अभिञ्ञाय सम्बोधाय निब्बानाय संवत्तति, यं धोवनं आगम्म जातिधम्मा सत्ता जातिया परिमुच्चन्ति, जराधम्मा सत्ता जराय परिमुच्चन्ति, मरणधम्मा सत्ता मरणेन परिमुच्चन्ति, सोकपरिदेवदुक्खदोमनस्सुपायासधम्मा सत्ता सोकपरिदेवदुक्खदोमनस्सुपायासेहि परिमुच्चन्ती’’ति। सत्तमं।
८. तिकिच्छकसुत्तं
१०८. ‘‘तिकिच्छका , भिक्खवे, विरेचनं देन्ति पित्तसमुट्ठानानम्पि आबाधानं पटिघाताय, सेम्हसमुट्ठानानम्पि आबाधानं पटिघाताय, वातसमुट्ठानानम्पि आबाधानं पटिघाताय। अत्थेतं, भिक्खवे, विरेचनं; ‘नेतं नत्थी’ति वदामि। तञ्च खो एतं, भिक्खवे, विरेचनं सम्पज्जतिपि विपज्जतिपि।
‘‘अहञ्च खो, भिक्खवे, अरियं विरेचनं देसेस्सामि, यं विरेचनं सम्पज्जतियेव नो विपज्जति, यं विरेचनं आगम्म जातिधम्मा सत्ता जातिया परिमुच्चन्ति, जराधम्मा सत्ता जराय परिमुच्चन्ति, मरणधम्मा सत्ता मरणेन परिमुच्चन्ति, सोकपरिदेवदुक्खदोमनस्सुपायासधम्मा सत्ता सोकपरिदेवदुक्खदोमनस्सुपायासेहि परिमुच्चन्ति। तं सुणाथ, साधुकं मनसि करोथ; भासिस्सामी’’ति। ‘‘एवं, भन्ते’’ति खो ते भिक्खू भगवतो पच्चस्सोसुं। भगवा एतदवोच –
‘‘कतमञ्च तं, भिक्खवे, अरियं विरेचनं, यं विरेचनं सम्पज्जतियेव नो विपज्जति, यं विरेचनं आगम्म जातिधम्मा सत्ता जातिया परिमुच्चन्ति, जराधम्मा सत्ता जराय परिमुच्चन्ति, मरणधम्मा सत्ता मरणेन परिमुच्चन्ति , सोकपरिदेवदुक्खदोमनस्सुपायासधम्मा सत्ता सोकपरिदेवदुक्खदोमनस्सुपायासेहि परिमुच्चन्ति?
‘‘सम्मादिट्ठिकस्स, भिक्खवे, मिच्छादिट्ठि विरित्ता होति; ये च मिच्छादिट्ठिपच्चया अनेके पापका अकुसला धम्मा सम्भवन्ति ते चस्स विरित्ता होन्ति; सम्मादिट्ठिपच्चया च अनेके कुसला धम्मा भावनापारिपूरिं गच्छन्ति।
‘‘सम्मासङ्कप्पस्स , भिक्खवे, मिच्छासङ्कप्पो विरित्तो होति…पे॰… सम्मावाचस्स, भिक्खवे, मिच्छावाचा विरित्ता होति… सम्माकम्मन्तस्स, भिक्खवे, मिच्छाकम्मन्तो विरित्तो होति… सम्माआजीवस्स, भिक्खवे, मिच्छाआजीवो विरित्तो होति… सम्मावायामस्स, भिक्खवे, मिच्छावायामो विरित्तो होति… सम्मासतिस्स, भिक्खवे, मिच्छासति विरित्ता होति… सम्मासमाधिस्स , भिक्खवे, मिच्छासमाधि विरित्तो होति… सम्माञाणिस्स, भिक्खवे, मिच्छाञाणं विरित्तं होति…पे॰…।
‘‘सम्माविमुत्तिस्स, भिक्खवे, मिच्छाविमुत्ति विरित्ता होति; ये च मिच्छाविमुत्तिपच्चया अनेके पापका अकुसला धम्मा सम्भवन्ति ते चस्स विरित्ता होन्ति; सम्माविमुत्तिपच्चया च अनेके कुसला धम्मा भावनापारिपूरिं गच्छन्ति। इदं खो तं, भिक्खवे, अरियं विरेचनं यं विरेचनं सम्पज्जतियेव नो विपज्जति, यं विरेचनं आगम्म जातिधम्मा सत्ता जातिया परिमुच्चन्ति…पे॰… सोकपरिदेवदुक्खदोमनस्सुपायासेहि परिमुच्चन्ती’’ति। अट्ठमं।
९. वमनसुत्तं
१०९. ‘‘तिकिच्छका , भिक्खवे, वमनं देन्ति पित्तसमुट्ठानानम्पि आबाधानं पटिघाताय, सेम्हसमुट्ठानानम्पि आबाधानं पटिघाताय, वातसमुट्ठानानम्पि आबाधानं पटिघाताय। अत्थेतं, भिक्खवे, वमनं; ‘नेतं नत्थी’ति वदामि। तञ्च खो एतं, भिक्खवे, वमनं सम्पज्जतिपि विपज्जतिपि।
‘‘अहञ्च खो, भिक्खवे, अरियं वमनं देसेस्सामि, यं वमनं सम्पज्जतियेव नो विपज्जति, यं वमनं आगम्म जातिधम्मा सत्ता जातिया परिमुच्चन्ति, जराधम्मा सत्ता जराय परिमुच्चन्ति, मरणधम्मा सत्ता मरणेन परिमुच्चन्ति, सोकपरिदेवदुक्खदोमनस्सुपायासधम्मा सत्ता सोकपरिदेवदुक्खदोमनस्सुपायासेहि परिमुच्चन्ति। तं सुणाथ…पे॰…।
‘‘कतमञ्च तं, भिक्खवे, अरियं वमनं, यं वमनं सम्पज्जतियेव नो विपज्जति, यं वमनं आगम्म जातिधम्मा सत्ता जातिया परिमुच्चन्ति…पे॰… सोकपरिदेवदुक्खदोमनस्सुपायासधम्मा सत्ता सोकपरिदेवदुक्खदोमनस्सुपायासेहि परिमुच्चन्ति?
‘‘सम्मादिट्ठिकस्स , भिक्खवे, मिच्छादिट्ठि वन्ता होति; ये च मिच्छादिट्ठिपच्चया अनेके पापका अकुसला धम्मा सम्भवन्ति ते चस्स वन्ता होन्ति; सम्मादिट्ठिपच्चया च अनेके कुसला धम्मा भावनापारिपूरिं गच्छन्ति।
‘‘सम्मासङ्कप्पस्स, भिक्खवे, मिच्छासङ्कप्पो वन्तो होति…पे॰… सम्मावाचस्स, भिक्खवे, मिच्छावाचा वन्ता होति… सम्माकम्मन्तस्स, भिक्खवे, मिच्छाकम्मन्तो वन्तो होति… सम्माआजीवस्स भिक्खवे, मिच्छाआजीवो वन्तो होति… सम्मावायामस्स, भिक्खवे, मिच्छावायामो वन्तो होति… सम्मासतिस्स, भिक्खवे, मिच्छासति वन्ता होति… सम्मासमाधिस्स, भिक्खवे, मिच्छासमाधि वन्तो होति… सम्माञाणिस्स, भिक्खवे, मिच्छाञाणं वन्तं होति …पे॰…।
‘‘सम्माविमुत्तिस्स , भिक्खवे, मिच्छाविमुत्ति वन्ता होति; ये च मिच्छाविमुत्तिपच्चया अनेके पापका अकुसला धम्मा सम्भवन्ति ते चस्स वन्ता होन्ति; सम्माविमुत्तिपच्चया च अनेके कुसला धम्मा भावनापारिपूरिं गच्छन्ति। इदं खो तं, भिक्खवे, अरियं वमनं यं वमनं सम्पज्जतियेव नो विपज्जति, यं वमनं आगम्म जातिधम्मा सत्ता जातिया परिमुच्चन्ति…पे॰… सोकपरिदेवदुक्खदोमनस्सुपायासेहि परिमुच्चन्ती’’ति। नवमं।
१०. निद्धमनीयसुत्तं
११०. ‘‘दसयिमे, भिक्खवे, निद्धमनीया धम्मा। कतमे दस? सम्मादिट्ठिकस्स, भिक्खवे, मिच्छादिट्ठि निद्धन्ता होति; ये च मिच्छादिट्ठिपच्चया अनेके पापका अकुसला धम्मा सम्भवन्ति ते चस्स निद्धन्ता होन्ति; सम्मादिट्ठिपच्चया च अनेके कुसला धम्मा भावनापारिपूरिं गच्छन्ति ।
‘‘सम्मासङ्कप्पस्स, भिक्खवे, मिच्छासङ्कप्पो निद्धन्तो होति…पे॰… सम्मावाचस्स भिक्खवे, मिच्छावाचा निद्धन्ता होति… सम्माकम्मन्तस्स, भिक्खवे, मिच्छाकम्मन्तो निद्धन्तो होति… सम्माआजीवस्स, भिक्खवे, मिच्छाआजीवो निद्धन्तो होति… सम्मावायामस्स, भिक्खवे, मिच्छावायामो निद्धन्तो होति… सम्मासतिस्स, भिक्खवे, मिच्छासति निद्धन्ता होति… सम्मासमाधिस्स, भिक्खवे, मिच्छासमाधि निद्धन्तो होति… सम्माञाणिस्स, भिक्खवे, मिच्छाञाणं निद्धन्तं होति…।
‘‘सम्माविमुत्तिस्स , भिक्खवे, मिच्छाविमुत्ति निद्धन्ता होति; ये च मिच्छाविमुत्तिपच्चया अनेके पापका अकुसला धम्मा सम्भवन्ति ते चस्स निद्धन्ता होन्ति; सम्माविमुत्तिपच्चया च अनेके कुसला धम्मा भावनापारिपूरिं गच्छन्ति। इमे खो, भिक्खवे, दस निद्धमनीया धम्मा’’ति। दसमं।
११. पठमअसेखसुत्तं
१११. अथ खो अञ्ञतरो भिक्खु येन भगवा तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा भगवन्तं अभिवादेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्नो खो सो भिक्खु भगवन्तं एतदवोच –
‘‘‘असेखो असेखो’ति, भन्ते, वुच्चति। कित्तावता भन्ते, भिक्खु असेखो होती’’ति? ‘‘इध, भिक्खु, भिक्खु असेखाय सम्मादिट्ठिया समन्नागतो होति, असेखेन सम्मासङ्कप्पेन समन्नागतो होति, असेखाय सम्मावाचाय समन्नागतो होति, असेखेन सम्माकम्मन्तेन समन्नागतो होति, असेखेन सम्माआजीवेन समन्नागतो होति, असेखेन सम्मावायामेन समन्नागतो होति, असेखाय सम्मासतिया समन्नागतो होति, असेखेन सम्मासमाधिना समन्नागतो होति, असेखेन सम्माञाणेन समन्नागतो होति, असेखाय सम्माविमुत्तिया समन्नागतो होति। एवं खो, भिक्खु, भिक्खु असेखो होती’’ति। एकादसमं।
१२. दुतियअसेखसुत्तं
११२. ‘‘दसयिमे , भिक्खवे, असेखिया धम्मा। कतमे दस? असेखा सम्मादिट्ठि, असेखो सम्मासङ्कप्पो, असेखा सम्मावाचा, असेखो सम्माकम्मन्तो, असेखो सम्माआजीवो, असेखो सम्मावायामो, असेखा सम्मासति, असेखो सम्मासमाधि, असेखं सम्माञाणं, असेखा सम्माविमुत्ति – इमे खो, भिक्खवे, दस असेखिया धम्मा’’ति। द्वादसमं।
समणसञ्ञावग्गो पठमो।
तस्सुद्दानं –
सञ्ञा बोज्झङ्गा मिच्छत्तं, बीजं विज्जाय निज्जरं।
धोवनं तिकिच्छा वमनं निद्धमनं द्वे असेखाति॥