Tipitaka >> Abhidhamma Pitaka >> Kathavatthu >> Pali-Devanagri version-Chapter 21
Kathavatthu Chapter 21[]
२१. एकवीसतिमवग्गो
(२००) १. सासनकथा
८७८. सासनं नवं कतन्ति? आमन्ता। सतिपट्ठाना नवं कताति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… सासनं नवं कतन्ति? आमन्ता। सम्मप्पधाना…पे॰… इद्धिपादा…पे॰… इन्द्रिया…पे॰… बला…पे॰… बोज्झङ्गा नवं कताति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… पुब्बे अकुसलं पच्छा कुसलं कतन्ति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… पुब्बे सासवं…पे॰… संयोजनियं गन्थनियं ओघनियं योगनियं नीवरणियं परामट्ठं उपादानियं…पे॰… संकिलेसिकं पच्छा असंकिलेसिकं कतन्ति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
अत्थि कोचि तथागतस्स सासनं नवं करोतीति? आमन्ता। अत्थि कोचि सतिपट्ठाने नवं करोतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… अत्थि कोचि सम्मप्पधाने…पे॰… इद्धिपादे…पे॰… इन्द्रिये…पे॰… बले…पे॰… बोज्झङ्गे नवं करोतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… अत्थि कोचि पुब्बे अकुसलं पच्छा कुसलं करोतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… अत्थि कोचि पुब्बे सासवं…पे॰… संकिलेसिकं पच्छा असंकिलेसियं करोतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
लब्भा तथागतस्स सासनं पुन नवं कातुन्ति? आमन्ता। लब्भा सतिपट्ठाना पुन नवं कातुन्ति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… लब्भा सम्मप्पधाना…पे॰… इद्धिपादा…पे॰… इन्द्रिया…पे॰… बला…पे॰… बोज्झङ्गा पुन नवं कातुन्ति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… लब्भा पुब्बे अकुसलं पच्छा कुसलं कातुन्ति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… लब्भा पुब्बे सासवं…पे॰… संकिलेसियं पच्छा असंकिलेसियं कातुन्ति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
सासनकथा निट्ठिता।
२१. एकवीसतिमवग्गो
(२०१) २. अविवित्तकथा
८७९. पुथुज्जनो तेधातुकेहि धम्मेहि अविवित्तोति? आमन्ता। पुथुज्जनो तेधातुकेहि फस्सेहि…पे॰… तेधातुकाहि वेदनाहि… सञ्ञाहि … चेतनाहि… चित्तेहि… सद्धाहि… वीरियेहि… सतीहि… समाधीहि…पे॰… तेधातुकाहि पञ्ञाहि अविवित्तोति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
पुथुज्जनो तेधातुकेहि कम्मेहि अविवित्तोति? आमन्ता। यस्मिं खणे पुथुज्जनो चीवरं देति, तस्मिं खणे पठमं झानं उपसम्पज्ज विहरति…पे॰… आकासानञ्चायतनं उपसम्पज्ज विहरतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… यस्मिं खणे पुथुज्जनो पिण्डपातं देति…पे॰… सेनासनं देति…पे॰… गिलानपच्चयभेसज्जपरिक्खारं देति, तस्मिं खणे चतुत्थं झानं उपसम्पज्ज विहरति… नेवसञ्ञानासञ्ञायतनं उपसम्पज्ज विहरतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
८८०. न वत्तब्बं – ‘‘पुथुज्जनो तेधातुकेहि कम्मेहि अविवित्तो’’ति? आमन्ता । पुथुज्जनस्स रूपधातुअरूपधातूपगं कम्मं परिञ्ञातन्ति? न हेवं वत्तब्बे। तेन हि पुथुज्जनो तेधातुकेहि कम्मेहि अविवित्तोति…पे॰…।
अविवित्तकथा निट्ठिता।
२१. एकवीसतिमवग्गो
(२०२) ३. संयोजनकथा
८८१. अत्थि किञ्चि संयोजनं अप्पहाय अरहत्तप्पत्तीति? आमन्ता। अत्थि किञ्चि सक्कायदिट्ठिं अप्पहाय…पे॰… विचिकिच्छं अप्पहाय…पे॰… सीलब्बतपरामासं अप्पहाय… रागं अप्पहाय… दोसं अप्पहाय… मोहं अप्पहाय… अनोत्तप्पं अप्पहाय अरहत्तप्पत्तीति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
अत्थि किञ्चि संयोजनं अप्पहाय अरहत्तप्पत्तीति? आमन्ता। अरहा सरागो सदोसो समोहो समानो समक्खो सपळासो सउपायासो सकिलेसोति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… ननु अरहा निरागो निद्दोसो निम्मोहो निम्मानो निम्मक्खो निप्पळासो निरुपायासो निक्किलेसोति? आमन्ता। हञ्चि अरहा निरागो…पे॰… निक्किलेसो, नो च वत रे वत्तब्बे – ‘‘अत्थि किञ्चि संयोजनं अप्पहाय अरहत्तप्पत्ती’’ति।
८८२. न वत्तब्बं – ‘‘अत्थि किञ्चि संयोजनं अप्पहाय अरहत्तप्पत्ती’’ति ? आमन्ता। अरहा सब्बं बुद्धविसयं जानातीति? न हेवं वत्तब्बे। तेन हि अत्थि किञ्चि संयोजनं अप्पहाय अरहत्तप्पत्तीति।
संयोजनकथा निट्ठिता।
२१. एकवीसतिमवग्गो
(२०३) ४. इद्धिकथा
८८३. अत्थि अधिप्पायइद्धि बुद्धानं वा सावकानं वाति? आमन्ता। ‘‘निच्चपण्णा रुक्खा होन्तू’’ति – अत्थि अधिप्पायइद्धि बुद्धानं वा सावकानं वाति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… निच्चपुप्फा रुक्खा होन्तु…पे॰… निच्चफलिका रुक्खा होन्तु… निच्चं जुण्हं होतु… निच्चं खेमं होतु… निच्चं सुभिक्खं होतु… ‘‘निच्चं सुवत्थि [सुवुट्ठिकं (स्या॰)] होतू’’ति – अत्थि अधिप्पायइद्धि बुद्धानं वा सावकानं वाति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
अत्थि अधिप्पायइद्धि बुद्धानं वा सावकानं वाति? आमन्ता । ‘‘उप्पन्नो फस्सो मा निरुज्झी’’ति – अत्थि अधिप्पायइद्धि बुद्धानं वा सावकानं वाति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
उप्पन्ना वेदना…पे॰… सञ्ञा… चेतना… चित्तं… सद्धा… वीरियं… सति… समाधि…पे॰… पञ्ञा मा निरुज्झीति – अत्थि अधिप्पायइद्धि बुद्धानं वा सावकानं वाति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
अत्थि अधिप्पायइद्धि बुद्धानं वा सावकानं वाति? आमन्ता। ‘‘रूपं निच्चं होतू’’ति – अत्थि अधिप्पायइद्धि… वेदना…पे॰… सञ्ञा…पे॰… सङ्खारा…पे॰… ‘‘विञ्ञाणं निच्चं होतू’’ति – अत्थि अधिप्पायइद्धि बुद्धानं वा सावकानं वाति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
अत्थि अधिप्पायइद्धि बुद्धानं वा सावकानं वाति? आमन्ता। ‘‘जातिधम्मा सत्ता मा जायिंसू’’ति अत्थि…पे॰… ‘‘जराधम्मा सत्ता मा जीरिंसू’’ति…पे॰… ‘‘ब्याधिधम्मा सत्ता मा ब्याधियिंसू’’ति…पे॰… ‘‘मरणधम्मा सत्ता मा मीयिंसू’’ति – अत्थि अधिप्पायइद्धि बुद्धानं वा सावकानं वाति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
८८४. न वत्तब्बं – ‘‘अत्थि अधिप्पायइद्धि बुद्धानं वा सावकानं वा’’ति? आमन्ता । ननु आयस्मा पिलिन्दवच्छो रञ्ञो मागधस्स सेनियस्स बिम्बिसारस्स पासादं ‘‘सुवण्ण’’न्त्वेव अधिमुच्चि, सुवण्णो च पन आसीति [पारा॰ ६२१; महाव॰ २७१]? आमन्ता। हञ्चि आयस्मा पिलिन्दवच्छो रञ्ञो मागधस्स सेनियस्स बिम्बिसारस्स पासादं सुवण्णन्त्वेव अधिमुच्चि, सुवण्णो च पन आसि, तेन वत रे वत्तब्बे – ‘‘अत्थि अधिप्पायइद्धि बुद्धानं वा सावकानं वा’’ति।
इद्धिकथा निट्ठिता।
२१. एकवीसतिमवग्गो
(२०४) ५. बुद्धकथा
८८५. अत्थि बुद्धानं बुद्धेहि हीनातिरेकताति? आमन्ता। सतिपट्ठानतोति? न हेवं वत्तब्बे …पे॰… सम्मप्पधानतो…पे॰… इद्धिपादतो… इन्द्रियतो… बलतो… बोज्झङ्गतो… वसिभावतो…पे॰… सब्बञ्ञुतञाणदस्सनतोति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
बुद्धकथा निट्ठिता।
२१. एकवीसतिमवग्गो
(२०५) ६. सब्बदिसाकथा
८८६. सब्बा दिसा बुद्धा तिट्ठन्तीति? आमन्ता। पुरत्थिमाय दिसाय बुद्धो तिट्ठतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… पुरत्थिमाय दिसाय बुद्धो तिट्ठतीति? आमन्ता। किन्नामो सो भगवा, किंजच्चो, किंगोत्तो, किन्नामा तस्स भगवतो मातापितरो, किन्नामं तस्स भगवतो सावकयुगं, कोनामो तस्स भगवतो उपट्ठाको, कीदिसं चीवरं धारेति, कीदिसं पत्तं धारेति, कतरस्मिं गामे वा निगमे वा नगरे वा रट्ठे वा जनपदे वाति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
दक्खिणाय दिसाय…पे॰… पच्छिमाय दिसाय…पे॰… उत्तराय दिसाय…पे॰… हेट्ठिमाय दिसाय बुद्धो तिट्ठतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… हेट्ठिमाय दिसाय बुद्धो तिट्ठतीति? आमन्ता। किन्नामो सो भगवा…पे॰… जनपदे वाति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
उपरिमाय दिसाय बुद्धो तिट्ठतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…। उपरिमाय दिसाय बुद्धो तिट्ठतीति? आमन्ता। चातुमहाराजिके तिट्ठति…पे॰… तावतिंसे तिट्ठति…पे॰… यामे तिट्ठति…पे॰… तुसिते तिट्ठति…पे॰… निम्मानरतिया तिट्ठति…पे॰… परनिम्मितवसवत्तिया तिट्ठति…पे॰… ब्रह्मलोके तिट्ठतीति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
सब्बदिसाकथा निट्ठिता।
२१. एकवीसतिमवग्गो
(२०६) ७. धम्मकथा
८८७. सब्बे धम्मा नियताति? आमन्ता। मिच्छत्तनियताति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… सम्मत्तनियताति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… नत्थि अनियतो रासीति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… ननु अत्थि अनियतो रासीति? आमन्ता । हञ्चि अत्थि अनियतो रासि, नो च वत रे वत्तब्बे – ‘‘सब्बे धम्मा नियता’’ति।
सब्बे धम्मा नियताति? आमन्ता। ननु तयो रासी वुत्ता भगवता – मिच्छत्तनियतो रासि, सम्मत्तनियतो रासि, अनियतो रासीति [ध॰ स॰ तिकमातिका १५]? आमन्ता। हञ्चि तयो रासी वुत्ता भगवता – मिच्छत्तनियतो रासि, सम्मत्तनियतो रासि, अनियतो रासि, नो च वत रे वत्तब्बे – ‘‘सब्बे धम्मा नियता’’ति।
रूपं रूपट्ठेन नियतन्ति? आमन्ता। मिच्छत्तनियतन्ति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… सम्मत्तनियतन्ति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… वेदना…पे॰… सञ्ञा…पे॰… सङ्खारा…पे॰… विञ्ञाणं विञ्ञाणट्ठेन नियतन्ति? आमन्ता। मिच्छत्तनियतन्ति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… सम्मत्तनियतन्ति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
८८८. न वत्तब्बं – रूपं रूपट्ठेन नियतं…पे॰… वेदना…पे॰… सञ्ञा…पे॰… सङ्खारा…पे॰… विञ्ञाणं विञ्ञाणट्ठेन नियतन्ति? आमन्ता। रूपं वेदना होति…पे॰… सञ्ञा होति… सङ्खारा होन्ति… विञ्ञाणं होति… वेदना…पे॰… सञ्ञा…पे॰… सङ्खारा…पे॰… विञ्ञाणं रूपं होति…पे॰… वेदना होति… सञ्ञा होति… सङ्खारा होन्तीति? न हेवं वत्तब्बे। तेन हि रूपं रूपट्ठेन नियतं, वेदना…पे॰… सञ्ञा…पे॰… सङ्खारा…पे॰… विञ्ञाणं विञ्ञाणट्ठेन नियतन्ति।
धम्मकथा निट्ठिता।
२१. एकवीसतिमवग्गो
(२०७) ८. कम्मकथा
८८९. सब्बे कम्मा नियताति? आमन्ता। मिच्छत्तनियताति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… सम्मत्तनियताति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… नत्थि अनियतो रासीति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… ननु अत्थि अनियतो रासीति? आमन्ता। हञ्चि अत्थि अनियतो रासि, नो च वत रे वत्तब्बे – ‘‘सब्बे कम्मा नियता’’ति।
सब्बे कम्मा नियताति? आमन्ता। ननु तयो रासी वुत्ता भगवता – मिच्छत्तनियतो रासि, सम्मत्तनियतो रासि, अनियतो रासीति? आमन्ता। हञ्चि तयो रासी वुत्ता भगवता – मिच्छत्तनियतो रासि, सम्मत्तनियतो रासि, अनियतो रासि, नो च वत रे वत्तब्बे – ‘‘सब्बे कम्मा नियता’’ति।
८९०. दिट्ठधम्मवेदनीयं कम्मं दिट्ठधम्मवेदनीयट्ठेन नियतन्ति? आमन्ता। मिच्छत्तनियतन्ति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… सम्मत्तनियतन्ति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…। उपपज्जवेदनीयं कम्मं…पे॰… अपरापरियवेदनीयं कम्मं अपरापरियवेदनीयट्ठेन नियतन्ति? आमन्ता। मिच्छत्तनियतन्ति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰… सम्मत्तनियतन्ति? न हेवं वत्तब्बे…पे॰…।
८९१. न वत्तब्बं – दिट्ठधम्मवेदनीयं कम्मं दिट्ठधम्मवेदनीयट्ठेन नियतं, उपपज्जवेदनीयं कम्मं…पे॰… अपरापरियवेदनीयं कम्मं अपरापरियवेदनीयट्ठेन नियतन्ति? आमन्ता। दिट्ठधम्मवेदनीयं कम्मं उपपज्जवेदनीयं होति, अपरापरियवेदनीयं होति…पे॰… उपपज्जवेदनीयं कम्मं दिट्ठधम्मवेदनीयं होति, अपरापरियवेदनीयं होति…पे॰… अपरापरियवेदनीयं कम्मं दिट्ठधम्मवेदनीयं होति, उपपज्जवेदनीयं होतीति? न हेवं वत्तब्बे । तेन हि दिट्ठधम्मवेदनीयं कम्मं दिट्ठधम्मवेदनीयट्ठेन नियतं, उपपज्जवेदनीयं कम्मं…पे॰… अपरापरियवेदनीयं कम्मं अपरापरियवेदनीयट्ठेन नियतन्ति।
कम्मकथा निट्ठिता।
एकवीसतिमवग्गो।
तस्सुद्दानं –
सासनं नवं कतं अत्थि कोचि तथागतस्स सासनं नवं करोति लब्भा तथागतस्स सासनं पुन नवं कातुं, पुथुज्जनो तेधातुकेहि धम्मेहि अविवित्तो, अत्थि किञ्चि संयोजनं अप्पहाय अरहत्तप्पत्ति, अत्थि अधिप्पायिद्धि बुद्धानं वा सावकानं वा, अत्थि बुद्धानं बुद्धेहि हीनातिरेकता, सब्बा दिसा बुद्धा तिट्ठन्ति, सब्बे धम्मा नियता, सब्बे कम्मा नियताति।